Κλειδί για τον πόλεμο στην Ουκρανία η Οδησσός

Η θέση της Ρωσίας είναι σαφής: Αν η Ουκρανία επιμείνει στον πόλεμο και συνεχίσει να προκαλεί ένταση στη Μαύρη Θάλασσα, τότε η Μόσχα θα αναγκαστεί να επεκτείνει τη γεωγραφία της πίεσης και να περιλάβει και άλλες περιοχές, όπως η Οδησσός. Το ζήτημα της Οδησσού, που ανήκει στις περιοχές που η Ρωσία θεωρεί ως κατεχόμενες από την Ουκρανία, είναι κρίσιμο για τη Ρωσία, καθώς η περιοχή αυτή αποτελεί στρατηγικό κόμβο για τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας και των οικονομικών διαδρομών στην περιοχή.

Στην ιστορική μνήμη των Ρώσων, η Οδησσός είναι μια ρωσική πόλη. Ο πληθυσμός αυτής της πόλης επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στο ρωσικό παρελθόν της. Υπενθυμίζεται ότι η Οδησσός ιδρύθηκε από τη Ρωσίδα αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β’ και ότι για περισσότερους από δύο αιώνες από την ίδρυσή της, αυτή η πόλη ήταν το προκεχωρημένο φυλάκιο της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, καταλαμβάνοντας μία από τις κορυφαίες θέσεις στη χώρα, όσον αφορά τον πληθυσμό και το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Για τον ηρωισμό που επέδειξαν οι κάτοικοί της κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, την 1η Μαΐου 1945, η Οδησσός τιμήθηκε με τον τιμητικό τίτλο της Ηρωικής Πόλης.

Η στρατηγική θέση της Οδησσού

«Καταλυτικό παράγοντα για την εξασφάλιση της ρωσικής επικράτησης στη σύγκρουση θα αποτελούσε η κατάληψη της Οδησσού από τα ρωσικά στρατεύματα», υποστηρίζει ο πρώην διοικητής των Συμμαχικών Δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, στρατηγός Ουέσλι Κλαρκ. Κατά την άποψή του, παρά τις ρωσικές επιχειρήσεις σε περιοχές όπως το Χάρκοβο και το Σούμι, η Οδησσός παραμένει στρατηγικός στόχος ύψιστης προτεραιότητας. Η επιτυχία στην περιοχή αυτή θα μπορούσε, όπως σημειώνει, να ανατρέψει ριζικά τις ισορροπίες. «Η κατάληψη της Οδησσού θα σήμαινε μία πραγματική νίκη για τη Ρωσία», δήλωσε χαρακτηριστικά σε ουκρανικό τηλεοπτικό σταθμό.

Από στρατηγικής σκοπιάς, η κατάληψη της Οδησσού θα σήμαινε έλεγχο στις περιοχές του Μικολάιβ, του Οτσάκοβ και της Χερσώνας και ουσιαστικά θα σήμαινε την πλήρη αποκοπή της Ουκρανίας από τη Μαύρη Θάλασσα. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του στρατιωτικού ανεφοδιασμού του Κιέβου πραγματοποιείται μέσω θαλάσσης και εσωτερικών ποτάμιων λιμένων, ο αποκλεισμός αυτών των οδών θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τις Ένοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας. Οι χερσαίες μεταφορές, μέσω σιδηροδρόμων και οδικών αρτηριών, έχουν σημαντικούς περιορισμούς.

Επιπρόσθετα, αυτή η διαδρομή είναι κρίσιμη για την οικονομία της Ουκρανίας, ιδιαίτερα για τη βιομηχανία μετάλλων. Η σταθερή λειτουργία της επιτρέπει στους Ουκρανούς παραγωγούς να διατηρούν τη θέση τους στις παγκόσμιες αγορές και να στηρίζουν τις συναλλαγματικές εισροές στη χώρα. Αν η Ουκρανία χάσει τα λιμάνια της, θα χάσει δισεκατομμύρια δολάρια από τον προϋπολογισμό και τη δυνατότητα πρόσβασης στις ανοιχτές θάλασσες για τα προϊόντα της.

Επιπλέον, η ρωσική παρουσία στην Οδησσό θα ενίσχυε τη σύνδεση με τη Μολδαβική Υπερδνειστερία, η οποία βρίσκεται ανάμεσα σε δύο εχθρικά προς τη Ρωσία καθεστώτα: Στο Κισινάου και στο Κίεβο. Παράλληλα, η κατάληψη θα παρείχε τον έλεγχο της βόρειας εκβολής του Δούναβη, μιας από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές υδάτινες αρτηρίες.

Οι επιθέσεις drones

Το γεγονός ότι η Ουκρανία, χρησιμοποιώντας drones, επιτέθηκε σε ρωσικό τάνκερ κοντά στις τουρκικές ακτές – το οποίο μετέφερε ηλιέλαιο προς τη Γεωργία – επιβεβαιώθηκε επίσημα. Το περιστατικό χαρακτηρίζεται σαν απόπειρα να στηθεί θαλάσσια πολιορκία εναντίον του ρωσικού εμπορικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα. Σε απάντηση ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν δήλωσε ευθέως: «Οι επιθέσεις των ουκρανικών δυνάμεων/της SBU στα ρωσικά πλοία αποτελούν πειρατεία».

Μιλώντας για τις επιθέσεις σε τάνκερ, ο Πούτιν ανέφερε επίσης ότι, «η Ρωσία θα διευρύνει τα πλήγματα στα ουκρανικά λιμάνια και πλοία» και, εάν συνεχιστούν οι επιθέσεις, «θα εξετάσει το ενδεχόμενο ανταποδοτικών μέτρων κατά πλοίων χωρών που βοηθούν την Ουκρανία», καταλήγοντας ότι: «Ο πιο ριζικός τρόπος είναι να κοπεί η Ουκρανία από τη θάλασσα».

Οι ουκρανικές επιθέσεις θα έχουν σαν αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν με κατανόηση την καταστροφή των ουκρανικών λιμανιών και του ουκρανικού εμπορικού στόλου. Δεν είναι εύκολο να καταδικαστούν οι ρωσικές επιθέσεις στα ουκρανικά λιμάνια που έχουν και το χαρακτήρα της αυτοάμυνας. Ενδεχομένως οι “σοφοί” του Γραφείου της Προεδρίας στο Κίεβο, έδωσαν στον Πούτιν, τη “νομιμότητα” να καταστρέψει τα ουκρανικά λιμάνια.

Η Οδησσός επόμενος στόχος;

Ένα θεμελιώδες ζήτημα είναι το μέλλον του λιμανιού της Οδησσού, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πιο βίαιες Ουκρανικές επιθέσεις κατά της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα, έχουν προκληθεί, κυρίως από την Οδησσό. Για τη Ρωσία η Οδησσός πρέπει να είναι ουδέτερη, ή να τεθεί υπό τον έλεγχο του ρωσικού στρατού. Δεν είναι τυχαίο που στο Γενικό Επιτελείο της Ρωσίας κρέμεται χάρτης, όπου οι περιοχές της Οδησσού και του Μικολάιβ εμφανίζονται ενταγμένες στη Ρωσία. Στον χάρτη, εμφανίζονται εκτός του ουκρανικού εδάφους, υποδεικνύοντας φαινομενικά τη νέα στρατηγική φιλοδοξία της Ρωσίας για την επέκταση της Novorossiya έως τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Είναι αυτό ένας ρωσικός πόθος ή μια προειδοποίηση από τη Ρωσία, που δείχνει τι θα απογίνει αν η Ουκρανία συνεχίσει τον αγώνα της; Το πιθανότερο είναι η Ρωσία να λέει σε όλους πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, φανερώνοντας τις πραγματικές προθέσεις της Μόσχας και ενισχύοντας τις ανησυχίες για συνέχιση του πολέμου και πιθανές νέες ανατροπές στο γεωπολιτικό σκηνικό της περιοχής. Να υπενθυμίσουμε ότι τον Νοέμβριο του 2023, ο Πούτιν είχε δηλώσει, ότι η Οδησσός είναι «ρωσική πόλη» και ότι τα εδάφη της Μαύρης Θάλασσας και η Κριμαία, δεν υπήρξαν ποτέ τμήμα της Ουκρανίας.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα σχέδια για την Οδησσό και το Μικολάιβ υπήρχαν από την αρχή της ρωσικής εισβολής. Σημειώθηκαν ακόμη και μάχες κοντά στο Μικολάιβ. Ωστόσο, η Ρωσία δεν διέθετε επαρκείς δυνάμεις για να αντιμετωπίσει έναν αριθμητικά ισχυρότερο εχθρό, ενώ η αντίσταση του υποστηριζόμενου από το ΝΑΤΟ ουκρανικού κράτους και πληθυσμού, είχε υποτιμηθεί. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να καθυστερήσει η προέλαση προς την Οδησσό, με συνέπεια την απώλεια της Χερσώνας αντί της περικύκλωσης του Μικολάιβ και της Οδησσού.

Οδησσός, λιμάνι στρατηγικής σημασίας

Η Οδησσός μια πόλη με πάνω από ένα εκατομμύριο κατοίκους, είναι κρίσιμης ιστορικής και ζωτικής σημασίας στο πλαίσιο της “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης” της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η απελευθέρωσή της δεν είναι απλώς ένας στρατιωτικός στόχος, αλλά ένας κεντρικός στρατηγικός στόχος για τη Ρωσία. Όπως το Βλαδιβοστόκ στην Άπω Ανατολή, έτσι και η Οδησσός είναι λιμάνι στρατηγικής σημασίας.

Επί αυτοκρατορικής Ρωσίας και Σοβιετικής Ένωσης, αποτέλεσε εμπορικό παράθυρο προς τον κόσμο. Στην Οδησσό, η εσωτερική αντίσταση απουσιάζει, κυρίως λόγω της καταστολής από τις ουκρανικές υπηρεσίες. Ωστόσο, η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι είτε ουδέτερη, είτε φιλικά διακείμενη προς τη Ρωσία. Δεν αναμένεται ξεσηκωμός υπέρ των ρωσικών δυνάμεων, όμως υπάρχει υποστήριξη σε επίπεδο πληροφοριών.

Η σημασία της Οδησσού υπερβαίνει κατά πολύ τη συμβολική της αξία. Γεωγραφικά, η Οδησσός βρίσκεται σε κρίσιμη θέση για τη Ρωσία. Όπως προαναφέρθηκε, η πόλη χρησιμεύει ως πύλη προς τη Μαύρη Θάλασσα και ως σημείο κλειδί για τη διασφάλιση της ρωσικής πρόσβασης στον διάδρομο της Υπερδνειστερίας, κάτι που μπορεί να επιτρέψει την επανένταξη της περιοχής στη Ρωσία, εάν το επιθυμεί ο τοπικός πληθυσμός.

Με τις διαπραγματεύσεις για μία συμφωνία να συνεχίζονται, τίθεται το ερώτημα εάν η Μόσχα έχει την πρόθεση να σταματήσει τώρα τα στρατεύματά της, ή τα σχέδιά της εκτείνονται πολύ πέρα από το Ντονμπάς. Με την επίτευξη μίας βιώσιμης ειρηνευτικής συμφωνίας να αποτελεί μία δύσκολη εξίσωση, υποθετικά η σύγκρουση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, υπό όρους θα τελειώσει όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέλθουν στην Οδησσό, παίρνοντας τον έλεγχο ολόκληρης της ακτογραμμής.

Η απώλεια πρόσβασης στη θάλασσα θα ήταν καταστροφική για την Ουκρανία και η Ρωσία θα προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί αυτό το γεγονός για να εντάξει αργότερα την υπόλοιπη χώρα, στη σφαίρα επιρροής της. Όλα τα υπόλοιπα πιθανόν να εκπληρωθούν μέσω της σφαίρας επιρροής. Είναι κατανοητό τι σημαίνει να αφήσεις μια χώρα χωρίς θάλασσα. Πρόκειται για μια χώρα που θα εξαρτάται από τη χώρα που ελέγχει την πρόσβαση στη θάλασσα.