Ο κόσμος καίγεται και η Ευρώπη χτενίζεται…

Με την Ευρώπη απούσα από τις τεκτονικές κινήσεις που αλλάζουν τον κόσμο εξ αιτίας της εγγενούς αρχομανίας των κυρίων συνιστωσών της και της χρόνιας καταθλιπτικής ομφαλοσκόπησης από την οποία πάσχει, ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα σχεδιάζουν το νέο γεωοικονομικό και γεωπολιτικό παγκόσμιο status της 4ης βιομηχανικής επανάστασης (4IR). Όπως και το 1989, η Ευρώπη απουσίαζε από τη μυστηριώδη Συμφωνία της Μάλτας μεταξύ Τζορτζ Μπους πατρός και Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έτσι και τώρα Ντόναλντ Τραμπ και Βλάντιμιρ Πούτιν προωθούν μια νέα συμφωνία για τα πυρηνικά, μετά την αποχώρησή τους από την INF, με τη συμμετοχή της Κίνας.

Τα γεγονότα υπογραμμίζουν την ανάγκη η Ευρώπη να αλλάξει αν θέλει να εξελιχθεί σε παγκόσμιο παράγοντα. Το ημιθανές ηγετικό σχήμα του γαλλογερμανικού άξονα δεν μπόρεσε να υλοποιήσει το ευρωπαϊκό όραμα και ο άξονας εξελίχθηκε σε διαρθρωτικό πρόβλημα της πολιτικής ολοκλήρωσης. Η Γαλλία με τις πλεγματικές ηγεσίες της έγινε το άλλοθι της επιβολής της γερμανικής επικυριαρχίας, η οποία οδήγησε στην διεύρυνση των ανισοτήτων μεταξύ Βορρά και Νότου, στην άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και της εθνικιστικής ακροδεξιάς, στην αποσάθρωση των μεσαίων στρωμάτων και στο Brexit.

Σε προ καιρού έκθεσή της η βρετανική πολυεθνική τράπεζα Standard Chartered εκτιμά ότι η ρωσική οικονομία θα ξεπεράσει τη γερμανική την περίοδο 2019-2020 και ότι μέχρι το 2030 μόνο τρεις δυτικές οικονομίες θα μετέχουν στη 10άδα των πρωταγωνιστών. Οι πέντε πρώτες θα είναι η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία, η Ιαπωνία και η Ρωσία και οι πέντε δεύτερες θα είναι η Γερμανία, η Ινδονησία, η Βραζιλία, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν περιλαμβάνεται η Γαλλία!…

Τρεις δεκαετίες μετά την Πτώση του Τείχους, η οποία πυροδότησε την κατάρρευση της τότε διαίρεσης του κόσμου, είμαστε μπροστά σε ένα νέο γύρο σκληρών ανταγωνισμών των παλιών και των νέων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για τον έλεγχο του πλούτου των εθνών και των νέων εμπορικών δρόμων. Ανταγωνισμών που λαμβάνουν χώρα στις συνθήκες της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης, η οποία οδήγησε σε κρίσιμες γεωοικονομικές ανακατατάξεις και στην ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου.

ΗΠΑ και Κίνα

Οι ΗΠΑ, υπό την προεδρία Τραμπ, επιχειρούν μια βίαιη διόρθωση της παγκοσμιοποίησης στον εμπορικό τομέα, αφού ένιωσαν την καυτή ανάσα του “Κόκκινου Δράκου” στον σβέρκο τους. Ταυτόχρονα επιχειρούν να επιβεβαιώσουν την πρωτοκαθεδρία τους σε κρίσιμες περιοχές, κυρίως στη Λατινική Αμερική, τη Μεσόγειο, τον Ειρηνικό, τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Η Κίνα, ως νεοϊμπεριαλιστική δύναμη με τεράστια ισχύ ρευστότητας, αγοράζει τα πάντα και παντού. Έχει δημιουργήσει στρατηγικές θέσεις στην Αφρική, τη Νότια Αμερική. Με το mega-project Belt and Road Initiative – BRI (η εμπορική δια του εδάφους διασύνδεση της Ευρασίας), μάλιστα, επενδύει 70 δισ. δολάρια και δανείζει άλλα 400 δισ. δολάρια στις εμπλεκόμενες χώρες-υπεργολάβους! Φαίνεται δε, αν κρίνουμε από την τεχνολογία 5G που προωθεί, ότι είναι έτοιμη να πρωταγωνιστήσει στις τεχνολογίες αιχμής.

Η Ρωσία μετά το σοκ της κατάρρευσης της Σοβιετίας και της μετάβασης στον καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς, έχει εισέλθει σε φάση οικονομικής ανάκαμψης και προβολής της στρατιωτικής της ισχύος. Η εδραίωση της θέσης της στη Συρία, η πατρωνία του άξονα Ρωσία-Τουρκία-Ιράν και η ενίσχυση των στρατιωτικών δεσμών με τη Βενεζουέλα δείχνουν πως η Ρωσία παραμένει μεγάλος παγκόσμιος παίκτης. Οι κατά καιρούς επικοινωνίες και συναντήσεις Τραμπ-Πούτιν, μάλιστα, επιβεβαιώνουν την καλή συνεννόηση των δύο ηγετών.

Ελλάδα-Κύπρος ως καταλύτης στην ΕΕ

Στο μεταξύ η Ευρώπη, διαιρεμένη από τους εσωτερικούς ανταγωνισμούς, έκανε την άνοιξη μια κίνηση για να πάρει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις Σερβίας-Κοσσυφοπεδίου με την συνάντηση που οργάνωσαν από κοινού Γερμανία και Γαλλία στο Βερολίνο για τα Δυτικά Βαλκάνια, όπου όμως δεν οδήγησε κοινό ανακοινωθέν. Το Βερολίνο αντιτίθεται στις ανταλλαγές εδάφους και την αλλαγή συνόρων, –σχέδιο που προωθούν οι ΗΠΑ– και προσπάθησε να ενεργοποιηθούν στην πράξη οι υφιστάμενες συμφωνίες μεταξύ των δύο μερών.

Ο Κοσοβάρος ηγέτης Θάτσι είχε δηλώσει πως δεν μπορεί να υπάρξει συμφωνία χωρίς τις ΗΠΑ, ενώ η σερβική πλευρά είχε αφήσει να εννοηθεί πως η ένταξη στην ΕΕ δεν αποτελεί τη μοναδική επιλογή που έχει η Σερβία. Μέσα σε αυτό το κλίμα αμηχανίας, η Ευρώπη έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται την γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία της Ελλάδας και της Κύπρου, και κυρίως την προοπτική να αποτελέσουν τη λύση στο ενεργειακό της πρόβλημα.

Έτσι, η κίνηση της Τουρκίας να προχωρήσει σε γεώτρηση εντός της κυπριακής ΑΟΖ και σε δεύτερη γεώτρηση εντός των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην κατεχόμενη Καρπασία, έχουν προκαλέσει έντονες ευρωπαϊκές αντιδράσεις. Η ΕΕ, όμως, έμεινε κυρίως στα λόγια και μόνο τώρα λαμβάνονται κάποια πρακτικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας, αναντίστοιχα, πάντως, με την πειρατική ενέργεια του Ερντογάν.

Υπάρχει βέβαια και το ανοικτό ζήτημα του προσφυγικού που καθιστά την Ελλάδα σύνορο. Το προσφυγικό-μεταναστευτικό και οι ενεργειακοί πόροι μπορούν να αποτελέσουν τον καταλύτη για την επανεκκίνηση της διαδικασίας της πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης. Η ανατροπή του σημερινού status της ΕΕ δεν είναι εύκολη υπόθεση. Δεν είναι τυχαίο αυτό που είπε πριν αποχωρήσει ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ:

«Δεν αγαπάμε ο ένας τον άλλον. Χάσαμε τη συλλογική μας λίμπιντο […] οι Ευρωπαίοι δεν γνωρίζουμε αρκετά ο ένας για τον άλλον. Οι πολίτες στη Λαπωνία δεν έχουν ιδέα για το τι κινητοποιεί τους πολίτες στη Σικελία. Ωστόσο, η ΕΕ χρειάζεται κοινούς κανόνες για όλους. Έτσι, λοιπόν, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στις ευαισθησίες των άλλων». Και για το ευρώ είπε: «δεν υπάρχει καμία πρόοδος με την εμβάθυνση της νομισματικής ένωσης, επειδή η Ολλανδία, η Αυστρία και όλο και πιο συχνά η Γερμανία στέκονται εμπόδιο όταν έρχεται η στιγμή για αλληλεγγύη στην πράξη και κοινή ευθύνη».

Στις ευρωεκλογές, όπως είχαμε υποστηρίξει, εκφράστηκε ένα αντιγερμανικό κλίμα, σε μια προσπάθεια περιορισμού της ισχύος του Βερολίνου στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η γερμανική επικυριαρχία όπως εκφράστηκε στα χρόνια της κρίσης λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής του ευρωσκεπτικισμού και του εθνικισμού. Το Βερολίνο απέτυχε να λειτουργήσει ευρωπαϊκά και κάποια στιγμή θα το πληρώσει…