Θα μεγαλώσει ή θα μικρύνει η διαφορά στις εθνικές εκλογές;

Μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, κανείς δεν έχει αμφιβολίες για το ποιος θα είναι ο νικητής στις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου. Το ερώτημα που τίθεται αφορά τη διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Από τη διαφορά θα κριθούν σε μεγάλο βαθμό αφενός το ζήτημα της αυτοδυναμίας, αφετέρου το ζήτημα των εξελίξεων στον ευρύτερο αντιδεξιό χώρο.

Πριν μιλήσει η κάλπη ο καθένας μπορεί να ισχυρίζεται ό,τι θέλει για το επικείμενο εκλογικό αποτέλεσμα. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν, βεβαίως, μία πρόβλεψη, αλλά κι αυτές δεν έχουν το τεκμήριο αξιοπιστίας για να θεωρηθεί το αποτέλεσμά τους ασφαλής πρόβλεψη. Οι λόγοι που σε γενικές γραμμές δεν είναι αξιόπιστες είναι: Πρώτον, επειδή υπάρχουν μεθοδολογικά προβλήματα στις τηλεφωνικές δημοσκοπήσεις. Δεύτερον, επειδή είναι πλέον κοινό μυστικό ότι αυτός που πληρώνει μπορεί να επηρεάζει σε κάποιον βαθμό τα ποσοστά για να δημιουργήσει πολιτικές εντυπώσεις. Γι’ αυτούς τους λόγους οι δημοσκοπήσεις έχουν στο πρόσφατο παρελθόν επανειλημμένως διαψευσθεί και μάλιστα παταγωδώς.

Τώρα πλέον, όμως, δεν είμαστε πριν την 26η Μαΐου. Τώρα έχει μιλήσει η κάλπη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι έχει καταγραφεί κατά τρόπο αναμφισβήτητο ο εκλογικός συσχετισμός δυνάμεων, έστω κι αν πρόκειται για τις ευρωεκλογές. Η διαφορά των 9,5 μονάδων υπέρ της ΝΔ αναπόφευκτα επηρεάζει την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών στις επικείμενες εθνικές εκλογές.

Το γεγονός ότι η ΝΔ έχει τέτοιο προβάδισμα προεξοφλεί ότι τον Ιούλιο θα είναι κυβέρνηση. Αυτή η πεποίθηση εκ των πραγμάτων δημιουργεί ένα ρεύμα υπέρ της. Είναι επιβεβαιωμένο ότι υπάρχει μία κατηγορία ψηφοφόρων που έχουν την τάση να πηγαίνουν με το νικητή. Πολλοί εξ αυτών έχουν ήδη ψηφίσει το κόμμα του Μητσοτάκη την περασμένη Κυριακή. Κατά κανόνα θα το πράξουν και οι υπόλοιποι. Με άλλα λόγια, ο παράγοντας που μόλις περιγράψαμε ωθεί προς την κατεύθυνση του περαιτέρω ανοίγματος της ψαλίδας.

Αρνητική ψήφος

Υπάρχει, ωστόσο, και ένας δεύτερος παράγοντας που λειτουργεί αντιστρόφως, που ωθεί προς την κατεύθυνση κλεισίματος της ψαλίδας στις 7 Ιουλίου. Σύμφωνα με την εκτίμησή μας, η σαρωτική διαφορά υπέρ της ΝΔ στις ευρωεκλογές είναι αποτέλεσμα κυρίως της αρνητικής ψήφου, η οποία τροφοδοτήθηκε κυρίως από την υπερφορόλογηση των μεσαίων στρωμάτων, από τη Συμφωνία των Πρεσπών και από τη διογκούμενη αλαζονεία των κυβερνώντων. Με άλλα λόγια, πολλοί πολίτες εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ και αρκετοί άλλοι ψήφισαν τη ΝΔ με σκοπό να διώξουν την κυβέρνηση Τσίπρα.

Μέχρι και τις 26 Μαΐου αυτός ήταν το κύριο κίνητρο και ο κύριος σκοπός. Από τις 27 ο σκοπός αυτός ουσιαστικά έχει εκπληρωθεί, με την έννοια πως η σημερινή κυβέρνηση θεωρείται από τους πάντες κυβέρνηση υπό προθεσμία. Η διάχυτη αυτή πεποίθηση ενδεχομένως να αλλάξει το κριτήριο της ψήφου στις εθνικές εκλογές για κάποιες κατηγορίες πολιτών. Πρωτίστως γι’ αυτούς που μπορεί να επεδίωξαν την εκδίωξη της κυβέρνησης Τσίπρα, αλλά είναι και αντίθετοι με τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα του Μητσοτάκη.

Τώρα πλέον, αυτή η κατηγορία πολιτών, που ιδεολογικά καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, ενδεχομένως να ψηφίσει κατά τρόπο που να περιορίσει τη νίκη της ΝΔ. Δεδομένου ότι ο αρχηγός της δεν έχει κρύψει τις προθέσεις του, δικαιολογημένα θα θεωρήσει πως μία μεγάλη διαφορά –ειδικά εάν η ψαλίδα ανοίξει περαιτέρω– του δίνει την πολιτική νομιμοποίηση να κινηθεί, χωρίς περιορισμούς όσον αφορά την εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης ατζέντας του.

Η προοπτική αυτή ενδεχομένως να εξωθήσει κάποιους αριστερόστροφους ψηφοφόρους, οι οποίοι στις ευρωεκλογές εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ, να επανακάμψουν. Παραλλήλως, κάποιοι πολίτες που ιδεολογικά δεν ανήκουν ανήκουν στη ΝΔ, αλλά την ψήφισαν στις ευρωεκλογές για να διώξουν τον Τσίπρα από την εξουσία, ίσως στις εθνικές εκλογές προσανατολισθούν αλλού για να μην δώσουν στον Μητσοτάκη ‘λευκή επιταγή’.

Λίγο πάνω, λίγο κάτω από 9,5

Οι δύο αντίρροποι παράγοντες που θα συνδιαμορφώσουν το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών είναι πρακτικά αδύνατον να μετρηθούν ποσοτικά, ώστε να προκύψει μία ασφαλής πρόβλεψη. Δεν έχουν, άλλωστε, ακόμα ξεδιπλωθεί οι προεκλογικές εκστρατείες των δύο μεγάλων κομμάτων, οι οποίες θα ασκήσουν μία κάποια επιρροή, αν και πιθανότατα περιορισμένη. Αν υποχρεωνόμασταν να κάνουμε μία πρώτη εμπειρική εκτίμηση, θα λέγαμε πως πιθανότατα ο ένας παράγοντας θα εξουδετερώσει τον άλλον. Με άλλα λόγια, η διαφορά θα κινηθεί λίγο πάνω ή λίγο κάτω από τις 9,5 μονάδες.

Τέλος, όσον αφορά την κατάκτηση αυτοδυναμίας από τη ΝΔ, αυτή θα κριθεί κυρίως από το ύψος του εκλογικού ποσοστού τους και βεβαίως από το πόσα κόμματα θα εισέλθουν στη Βουλή. Όλα δείχνουν ότι στα πέντε σίγουρα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ, Χρυσή Αυγή) θα προστεθεί η Ελληνική Λύση του Βελόπουλου και πιθανότατα το κόμμα του Βαρουφάκη.

Το γεγονός ότι ΜΕΡΑ δεν εξέλεξε παρά τρίχα ευρωβουλευτή είναι ένας λόγος που μπορεί πολιτικά-ψυχολογικά να του εξασφαλίσει τις αναγκαίες πρόσθετες ψήφους που θα του εξασφαλίσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Η ‘δαιμονοποίηση’ του πρώην υπουργού Οικονομικών από τη συντριπτική πλειονότητα του πολιτικού συστήματος, των ΜΜΕ, αλλά και των πολιτών, είναι ένας λόγος που ωθεί μία μειονότητα πολιτών με σκληρό αντιμνημονιακό πρόσημο να τον ψηφίσουν, αναγνωρίζοντάς του τουλάχιστον πολιτική συνέπεια.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η αυτοδυναμία της ΝΔ θα κριθεί από την ικανότητά της να συσπειρώσει πρόσθετους δεξιούς, αλλά και κεντρώους ψηφοφόρους, πράγμα όχι πολύ εύκολο. Μπορεί η ψήφος στις ευρωεκλογές να είναι παραδοσιακά πιο ‘χαλαρή’, αλλά οι ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου είχαν λόγω της πόλωσης προσλάβει χαρακτηριστικά εθνικών εκλογών. Ως εκ τούτου, τα περιθώρια των δύο μεγάλων κομμάτων να επιτύχουν πρόσθετη συσπείρωση είναι μάλλον περιορισμένα.