Έκλεισε χρόνο χωρίς τον Ραχόι η Ισπανία

Έναν χρόνο πριν, την 1η Ιουνίου 2018, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει πως η πρόταση μομφής κατά του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι, που έφερε στην εξουσία τον Σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ, θα προκαλούσε τόσες ανακατατάξεις, όσες δεν έχουν γίνει στην ιστορία της ισπανικής δημοκρατίας.

Ο Σάντσεθ, για τον οποίο τότε όλοι προέβλεπαν πως δεν επρόκειτο να αντέξει για πολύ καιρό στην πρωθυπουργία «η πρόταση μομφής σάλπισε την αλλαγή μίας εποχής». Τότε όμως κανένας δεν το πίστευε. Ο ίδιος ο Σάντσεθ δεν ήταν καν βουλευτής, και ήταν επικεφαλής ενός καθημαγμένου και καταρρακωμένου PSOE, που οι δημοσκοπήσεις το έφερναν στην τέταρτη θέση. Για να γίνει πρωθυπουργός θα έπρεπε να ευθυγραμμισθούν όλοι οι πλανήτες. Και αυτό συνέβη.

Εκείνην την εποχή, ιδίως και μετά τα γεγονότα στην Καταλονία, ο επικρατέστερος και πιο προβεβλημένος πολιτικός ηγέτης ήταν ο Άλβερτ Ριβέρα των Ciudadanos. Όλοι τότε, βλέποντας και τον αμήχανο Σάντσεθ στις πρώτες του δηλώσεις από το Κοινοβούλιο, πρόβλεπαν πως η περίοδος της διακυβέρνησής του έμελλε να είναι βραχεία και μετά τις πρόωρες εκλογές θα επέστρεφε στην εξουσία το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) με τη στήριξη των Ciudadanos, όπως άλλωστε έδειχναν και όλες οι σφυγμομετρήσεις.

Όμως, η άνοδος του Σάντσεθ στην εξουσία άλλαξε δραστικά το πολιτικό τοπίο. ΟΙ εκπλήξεις ξεκίνησαν αμέσως, με το σχήμα της κυβέρνησής του και τα πρώτα μέτρα που είχαν σαφή κοινωνικό χαρακτήρα, όπως η καθολική πρόσβαση των πολιτών, ασφαλισμένων, ή μη, στις υπηρεσίες υγείας. Οι τάσεις στις δημοσκοπήσεις άρχισαν να αλλάζουν και το PSOE του Σάντσεθ μετατράπηκε πλέον στην πρώτη δύναμη.

Τον επόμενο Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2018, όταν είχαν αρχίσει να ενισχύονται οι φήμες για πρόωρες εκλογές, ο Σάντσεθ αντέστρεψε τις τάσεις ξανά, καταθέτοντας ακόμη περισσότερα μέτρα κοινωνικού χαρακτήρα στο Κοινοβούλιο, επιτυγχάνοντας να περάσουν από τις επιτροπές της Βουλής, ενώ ενίσχυσε και τις διεθνείς επαφές του, οικοδομώντας και στο εξωτερικό ένα ισχυρό προφίλ.

Όμως, τα όσα έχουν συμβεί έως σήμερα θα ήσαν τελείως διαφορετικά εάν δεν είχαν μεσολαβήσει οι περιφερειακές εκλογές στην Ανδαλουσία: όπου ναι μεν το PSOE επεκράτησε, αλλά η Πύρρειος νίκη της Σουσάνα Ντίαθ, έφερε στην εξουσία τη δεξιά, με το ακροδεξιό Vox να κάνει την εμφάνισή του στην πολιτική σκηνή.

Οι αρχικές αμφιβολίες του Σάντσεθ για το εάν θα έπρεπε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, εγκαταλείφθηκαν χάρις σε ένα νέο πολιτικό τέχνασμα. Ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός επέλεξε να καταθέσει προς ψήφιση τον προϋπολογισμό, έτσι ώστε στην περίπτωση της καταψήφισής του να έχει ένα επαρκές άλλοθι να προκηρύξει εκλογές—όχι πλέον υπό τη σκιά της ήττας στην Ανδαλουσία. Αφαιρώντας έτσι κι ένα σημαντικό επιχείρημα από τους αντιπάλους του, που βασισμένοι στον πρωταγωνιστικό ρόλο που είχαν τα αυτονομιστικά κόμματα της Καταλονίας και των Βάσκων στην πρόταση μομφής κατά του Ραχόι, προσήπταν στον Σάντσεθ ότι απεργάζεται με τους αυτονομιστές την διάλυση της ισπανικής ενότητας.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Οι εκλογές της 28ης Απριλίου, ανέδειξαν θριαμβευτή το PSOE, σήμαναν την κατακρήμνιση του ΡΡ, που είχε το χειρότερο εκλογικό αποτέλεσμα στην ιστορία του, οι Ciudadanos έγιναν η εναλλακτική δύναμη της κεντροδεξιάς, από κεντρώο κόμμα που διατείνονταν από ιδρύσεώς του, ενώ οι Podemos αποψιλώθηκαν ακόμη περισσότερο, μέχρι του σημείου να διχασθούν στις επόμενες δημοτικές εκλογές στη Μαδρίτη. Και φυσικά, το Vox εισήλθε στη Βουλή με 24 έδρες.

Ο Σάντσεθ δεν ήταν πλέον ένας «πρωθυπουργός από τύχη», ούτε και ο «καταληψίας» του Μεγάρου της Μονκλόα. Την 1η Ιουνίου 2018 ο Σάντσεθ αναδείχθηκε πρωθυπουργός χωρίς να κουνήσει το δάκτυλό του—μόλις που είχε μιλήσει με τους πραγματικούς πρωταγωνιστές της πρότασης μομφής, τον Πάβλο Ιγκλέσιας των Podemos και τους Καταλανούς (ERC, PdeCat) και Βάσκους αυτονομιστές (PNV). Απλώς είχε την ευφυΐα να εκμεταλλευθεί τα στρατηγικά λάθη του Ραχόι, που μετά την καταδίκη για το σκάνδαλο Γκουρτέλ είχε τελματώσει. «Η απόφαση της προέδρου της Βουλής Άνα Παστόρ να επιταχύνει τη συζήτηση για την πρόταση μομφής, ήταν ένα κομβικό σφάλμα. Εάν το όλο θέμα παρατεινόταν μία, ή δύο εβδομάδες, όλα θα είχαν γίνει πιο πολύπλοκα.

Το κλειδί στην όλη υπόθεση στάθηκε ότι τα αυτονομιστικά κόμματα—παρά τις αρχικές αμφιβολίες του ομογάλακτου συντηρητικού PdeCat—δεν μπήκαν καν στη συζήτηση για το εάν θα διατηρήσουν, ή όχι, στην κυβέρνηση τον Ραχόι. Η άμεση απόφασή τους ήταν η μεγάλη πολιτική καραμπόλα που κανείς δεν μπόρεσε να ελέγξει. Κι έμελλε να αλλάξει ριζικά την πολιτική ζωή της Ισπανίας.