Ο Τραμπ, ο Ερντογάν και το «χάος»

“Φωτιές ” άναψε πάλι ο Αμερικανός πρόεδρος, αυτή την φορά με τις δηλώσεις του μετά την συνάντηση με τον Ερντογάν, σχετικά με την αγορά από την Άγκυρα του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400. Ο Τραμπ δικαιολόγησε, πέραν του δέοντος, τον Τούρκο ομόλογο του και αυτό που κατάφερε, για την ώρα, είναι να επιστρέψει στην Ουάσινγκτον με άλλο ένα πρόβλημα. Το ίδιο είχε κάνει βέβαια και πριν έναν χρόνο στο Ελσίνκι, κατά την πρώτη συνάντησή του με τον Πούτιν.

Λίγο ο παρορμητισμός, λίγο η περιορισμένη γεωπολιτική αντίληψη και αρκετά η νοοτροπία του κτηματομεσίτη ώθησαν τον Τραμπ να επιδοθεί, με έναν ακατάσχετο λόγο, στην δικαιολόγηση των αποφάσεων του Τούρκου προέδρου. Του έδωσε, άλλωστε, καλή πάσα ο πρώην ποδοσφαιριστής  Ερντογάν, με τις αναφορές του στην κυβέρνηση Ομπάμα.

Η αγορά των ρωσικών S-400 αποτελεί το μόνιμο, όχι όμως το μοναδικό, σημείο τριβής των τεταμένων, το τελευταίο διάστημα,  αμερικανοτουρκικών σχέσεων. Εξαιτίας του μάλιστα, το αμερικανικό Κογκρέσο έχει πάρει μια σειρά αποφάσεις, οι οποίες περιορίζουν την συνεργασία των δύο χωρών, με αντίκτυπο τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Τουρκία.

Αν δεν ήταν ο Ομπάμα

Το επιχείρημα που ανέφερε στην συνάντηση της Οζάκα ο Ερντογάν ήταν ότι στράφηκε στους S-400, επειδή η κυβέρνηση Ομπάμα του είχε δημιουργήσει προβλήματα σε ό,τι αφορά την αγορά του αμερικανικού συστήματος Patriot. Η αναφορά αυτή, ήταν μάλιστα μία από τις πρώτες διαρροές για το τι συζήτησαν οι δύο πρόεδροι και συνοδεύτηκε βεβαίως με την εκτίμηση της τουρκικής προεδρίας ότι ο Τραμπ επιθυμεί την επίλυση του αμυντικού θέματος της Τουρκίας, χωρίς να διαταραχθούν οι διμερείς σχέσεις.

Στις δηλώσεις του μετά την συνάντηση, ο Αμερικανός πρόεδρος επέμεινε στην δικαιολόγηση της επιχειρηματολογίας του Ερντογάν για τους Patriot. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι η κυβέρνηση Ομπάμα δεν αρνήθηκε την πώληση του πυραυλικού συστήματος, αλλά την μεταφορά της τεχνολογίας του στην Τουρκία.

Ο Τραμπ σημείωσε, παραλλήλως, ότι στο μεταξύ ο Ερντογάν αγόρασε και κάτι παραπάνω από 100 μαχητικά F-35, με «επιλογές για περισσότερα», για τα οποία έχει «πληρώσει» και περιμένει την «παράδοσή» τους. Το θέμα αυτό έχει συνδεθεί όμως άμεσα με την αγορά των S-400 και το αμερικανικό κογκρέσο έχει αποφασίσει ήδη το πάγωμα σχετικών οικονομικών προγραμμάτων. Η μη παράδοση των αμερικανικών μαχητικών αποτελεί, άλλωστε, μέρος των επικείμενων και πολυσυζητημένων αμερικανικών κυρώσεων.

Τα έχει πληρώσει

Ο Τραμπ δεν αναφέρθηκε σε κυρώσεις. Αναφέρθηκε, ωστόσο, στα F-35 και στα οικονομικά οφέλη των ΗΠΑ από την συμφωνία για την πώλησή τους στην Τουρκία. Χαρακτηρίζοντας, πάντως, την κατάσταση “χαοτική” είπε ότι «το πρόβλημα είναι ότι αγόρασε ήδη τα αεροπλάνα». Για να προσθέσει στην συνέχεια ότι «τα αεροπλάνα δεν είναι συμβατά από τη σκοπιά μας. Όχι από την άποψη της συμβατότητας, αλλά από τη δική μας άποψη, της εθνικής ασφάλειας».

Ο Τραμπ θέλει να κρατήσει τον Ερντογάν στο “μαντρί” του ΝΑΤΟ και ο Τούρκος πρόεδρος έθεσε, στην συνάντησή τους, το ζήτημα αυτής της συνεργασίας και τα προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν από  κάποιες ενέργειες των ΗΠΑ. Η Τουρκία όμως έχει και μια στρατηγική συνεργασία με την Ρωσία, η οποία συνεχώς διευρύνεται και μόλις χθες ο Πούτιν πρότεινε την επέκτασή της και στον επενδυτικό τομέα.

Η αγορά των S-400 από την Τουρκία είναι για τον Τραμπ ένα «αδιαμφισβήτητο πρόβλημα», το οποίο περιπλέκεται από την αγορά των F-35. “Ή το ένα ή το άλλο” ήταν το μήνυμα που έστειλε προ ημερών από την σύνοδο του ΝΑΤΟ ο νεοδιορισμένος υπουργός Άμυνας, Μαρκ Έσπερ, παραμένοντας στο πλαίσιο της γνωστής αμερικανικής γραμμής. Μιας γραμμής που υποστηρίζεται από τεχνοκράτες, αλλά και από το αμερικανικό πολιτικό σύστημα, με τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα από την Βουλή των Αντιπροσώπων και την Γερουσία.

Θα το γυρίσει;

Ο Τραμπ έθεσε το όλο ζήτημα με τον προσφιλή του, χαοτικό τρόπο, και αφού επισκέφθηκε στην συνέχεια την αποστρατικοποιημένη ζώνη στα σύνορα Βόρειας και Νότια Κορέας επιστρέφει στις ΗΠΑ. Έχει βέβαια μαζί του τον τίτλο του πρώτου Αμερικανού προέδρου που “πάτησε πόδι” στην Βόρεια Κορέα, αλλά παραλλήλως και το “πρόβλημα Ερντογάν”.

Τα όσα είπε ο Αμερικανός πρόεδρος προκαλούν ήδη αντιδράσεις, αλλά ο Τραμπ το έχει ξαναζήσει αυτό. Έναν χρόνο πριν, οι δηλώσεις που έκανε μετά την συνάντησή του με τον Πούτιν, στο Ελσίνκι, προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων στις ΗΠΑ και παραιτήσεις. Το ίδιο αποτέλεσμα είχαν και τα όσα είπε τα περασμένα Χριστούγεννα για την αποχώρηση των Αμερικανών από την Συρία.

Και στις δύο περιπτώσεις ο Αμερικανός πρόεδρος αντέστρεψε τις δηλώσεις του, στην δεύτερη μάλιστα και την πολιτική του. Το ίδιο αναμένεται να κάνει και τώρα, ίσως και εν πτήση προς τις ΗΠΑ. Άλλωστε, ο οποίος διαχωρισμός της αγοράς των S-400 από τα F-35, στην περίπτωση της Τουρκίας, έρχεται σε αντίθεση με αποφάσεις που έχει ψηφίσει η δική του κυβέρνηση.