Το παζλ των ενδοκυβερνητικών αντιθέσεων

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Πριν το 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα μικρό κόμμα μακριά από την εξουσία, οι εσωκομματικές αντιθέσεις στον μικρόκοσμο της Κουμουνδούρου ήταν κάτι σαν θύελλες σε μελανοδοχείο. Όταν, όμως, το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα άρχισε να προσεγγίζει την εξουσία, οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί άρχισαν να επηρεάζουν την πολιτική σκηνή, έστω και αν κατά κανόνα δεν ήταν ορατοί από τους μη “παροικούντες την Ιερουσαλήμ”.

Από τον Ιανουάριο του 2015, όμως, το εσωκομματικό παιχνίδι θυμίζει Game of Thrones. Ακόμα και στη φάση της κρίσιμης διαπραγμάτευσης με τους δανειστές οι εμφύλιες συγκρούσεις δεν έλειπαν, αν και κατά κανόνα ακολουθούσαν υπόγειες διαδρομές. Στους κόλπους της κυβέρνησης δημιουργήθηκαν εξαρχής φέουδα, τα οποία με την πάροδο του χρόνου εμφάνισαν προβλήματα συνεργασίας. Κάποιες φορές μετά βίας επικοινωνούν μεταξύ τους υπουργοί. Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, που χωρίς να αμφισβητούν την πρωτοκαθεδρία του Αλέξη Τσίπρα, του καταλογίζουν έλλειμμα ηγεσίας.

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι όσο ο Αλέξης Τσίπρας αυτονομείται από την Κουμουνδούρου, τόσο ο κομματικός μηχανισμός παίρνει πολιτικοψυχολογικές αποστάσεις από αυτόν. Δεν έχει, όμως, πραγματική δυνατότητα να του επιβάλει κάποιου είδους συμμετοχή στη λήψη των κυβερνητικών αποφάσεων και πολύ περισσότερο να του υπαγορεύσει όρους. Στον χώρο της Αριστεράς, όμως, ο κομματικός μηχανισμός συνδέεται στενά με την Κοινοβουλευτική Ομάδα, γεγονός που υποχρεώνει τον πρωθυπουργό να τηρεί ισορροπίες για να μην προκληθούν ρήγματα.

Ο “βαθύς ΣΥΡΙΖΑ”

Ο “βαθύς ΣΥΡΙΖΑ”, άλλωστε, δεν είναι μόνο στην Κουμουνδούρου. Είναι και στην κυβέρνηση. Η αλήθεια είναι ότι σε σύγκριση με το παρελθόν, σήμερα εκπροσωπείται πολύ λιγότερο. Στελέχη, όπως ο Θόδωρος Δρίτσας, η Τασία Χριστοδουλοπούλου, η Σία Αναγνωστοπούλου, ακόμα και ο κομματικά πολύ ισχυρός Νίκος Φίλης είναι απόντες από το κυβερνητικό σχήμα. Είναι ενδεικτικό του κλίματος, μάλιστα, ότι ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης ζήτησε δημοσίως την επανυπουργοποίηση του Νίκου Φίλη.

Στελέχη αυτής της κατηγορίας αποφεύγουν να αμφισβητήσουν ευθέως τον πρωθυπουργό και ακόμα περισσότερο αποφεύγουν τυχοδιωκτικές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Ασκούν, όμως, κριτική και επειδή ασκούν επιρροή στον κομματικό μηχανισμό, υποχρεώνουν το Μαξίμου να τους λαμβάνει υπόψη.

Στο εσωκομματικό επίπεδο, η “ομάδα των 53” οργανωμένα και καθαρά είναι εκτός της επιρροής του Αλέξη Τσίπρα. Στην πραγματικότητα, προσπαθεί να τον πιέσει και να τον επηρεάσει παρά να τον αμφισβητήσει ευθέως. Οι όχι συχνές δημόσιες παρεμβάσεις της είναι ηχηρές και με έντονη διάθεση πολιτικής αυτονομίας. Στην πράξη, όμως, πρόκειται για μάλλον ανώδυνη εσωκομματική αντιπολίτευση. Οι “53” έχουν ισορροπήσει στη γραμμή “ψηφίζω γκρινιάζοντας” και “στηρίζω τον Τσίπρα, αμφισβητώντας τον”.

 

Ο ρόλος του Ευκλείδη

Στο εσωκομματικό πεδίο, ο Αλέξης Τσίπρας έχει παραχωρήσει στους “53” εξουσίες για να μην τους έχει απέναντι. Όσον αφορά τις κυβερνητικές υποθέσεις, όμως, ουσιαστικά χειρίζεται τους “53” μέσω του Ευκλείδη Τσακαλώτου. Αυτός είναι ο άτυπος ηγέτης της ομάδας. Επειδή έχει αναλάβει την ευθύνη των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές πριν ακόμα οριστεί υπουργός Οικονομικών, είναι αυτός που τους κάνει στις δύσκολες καμπές το αναγκαίο πολιτικό μασάζ.

Ο υπουργός Οικονομικών καλλιεργεί συστηματικά την εικόνα του άλλου πόλου στον ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, επιδιώκει να προαχθεί σε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, διατηρώντας ταυτοχρόνως το χαρτοφυλάκιό του. Έχοντας διαμορφώσει μία καλή σχέση με τους συναδέλφους του στο Eurogroup, πιστεύει ότι αυτή η καλή σχέση μπορεί μελλοντικά να τον βοηθήσει να παίξει μελλοντικά ακόμα πιο κεντρικό ρόλο και στον ΣΥΡΙΖΑ και στην πολιτική σκηνή.

Προς το παρόν, πάντως, αποφεύγει επιμελώς να στρέφεται ευθέως και πολύ περισσότερο δημόσια εναντίον του Αλέξη Τσίπρα. Με άλλα λόγια, πρόκειται για οριοθετημένη εσωκομματική αντίθεση, που δεν αναμένεται να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.

Το “μαγαζάκι” του Δραγασάκη

Αντιθέσεις υπάρχουν και εντός του οικονομικού επιτελείου. Η αυτονομία που διέκρινε πάντα τον Γιάννη Δραγασάκη ήταν μόνιμη πηγή προβλημάτων στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το ψυχρό κλίμα που επικρατεί εδώ και πολύ καιρό στις σχέσεις του με το Μαξίμου είναι εμφανές. Είναι ενδεικτικό ότι το Μαξίμου είχε στο παρελθόν επιχειρήσει να τον αποστρατεύσει τιμητικά, προτείνοντάς του να αναλάβει πρόεδρος της Βουλής.

Ο ίδιος είχε αρνηθεί και η επιμονή του να παραμείνει αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε προκαλέσει δυσαρέσκεια. Έτσι, μόνο τυχαία δεν θεωρείται η περικοπή των αρμοδιοτήτων του. Το Μαξίμου, ωστόσο, αποφεύγει οποιαδήποτε δημόσια δήλωση που θα μπορούσε να εκληφθεί ως εχθρική κίνηση προς τον αντιπρόεδρο. Τώρα πλέον, άλλωστε, ο Γιάννης Δραγασάκης έχει περιορισθεί στο μικρό του επιτελείο στη Ζαλοκώστα, χωρίς καθοριστικό ρόλο στις κυβερνητικές επιλογές.

Ανερχόμενος αστέρας στο οικονομικό επιτελείο είναι ο πρώην πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ και μετά τον τελευταίο ανασχηματισμό υφυπουργός Ανάπτυξης Στέργιος Πιτσιόρλας. Ο άλλοτε γραμματέας του Συνασπισμού είχε στο παρελθόν δεχθεί δημόσιες επιθέσεις και από τον Πάνο Σκουρλέτη και από τον Χρήστο Σπίρτζη. Ωστόσο, όχι μόνο επιβιώνει, αλλά και φιλοδοξεί στον επόμενο ανασχηματισμό να προαχθεί σε υπουργό Ανάπτυξης, αντικαθιστώντας τον σημερινό υπουργό Δημήτρη Παπαδημητρίου.

Ο Στέργιος Πιτσιόρλας έχει εδραιώσει την προσωπική σχέση του με τον Αλέξη Τσίπρα. Αυτοπροβάλλεται δε ως ο άνθρωπος που μπορεί να προσελκύσει μεγάλες επενδύσεις, επειδή διακρίνεται από πρακτικό πνεύμα και από φιλική στάση προς την επιχειρηματικότητα.

Εν όψει ανασχηματισμού

Στόχος πολλών και έντονων επικρίσεων είναι ο υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας Γιώργος Σταθάκης. Συνάδελφοί του στην κυβέρνηση τον κατηγορούν ότι είναι πολύ συγκεντρωτικός, αλλά και ότι καθυστερεί να διεκπεραιώνει υποθέσεις, για τις οποίες υπάρχει συναρμοδιότητα. Ορισμένοι νεαροί συνεργάτες του, μάλιστα, έχουν προκαλέσει με την αλαζονική συμπεριφορά τους.

Οι προβληματικές σχέσεις και οι αντικρουόμενες θέσεις στους κόλπους της πολιτικής ηγεσίας αρκετών υπουργείων ή μεταξύ συναρμόδιων υπουργών είναι σύνηθες φαινόμενο. Συνέβαινε και στις προηγούμενες κυβερνήσεις, συμβαίνει και στην κυβέρνηση Τσίπρα, παρά τη ρητορική περί αριστερού ήθους.

Την ίδια στιγμή που κυβερνητικά στελέχη επιδίδονται σ’ έναν αντιπαραγωγικό ανταγωνισμό, ωστόσο, “σφάζονται στην ποδιά” του πρωθυπουργού. Ο ανασχηματισμός, άλλωστε, μπορεί να μετατέθηκε για το τέλος της τρίτης αξιολόγησης, αλλά δεν αργεί πολύ.