Η Τουρκία και τα F-35 – Γιατί δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής

Το σήριαλ σχετικά με τα F-35, που θα αγόραζε η Τουρκία, φαίνεται ότι βαίνει προς το τέλος του. Ήδη σε έγγραφο της Υπηρεσίας Έρευνας του Κογκρέσου (Congressional Research Service) που εκδόθηκε στις 14 Αυγούστου, αναφέρεται ότι τα 100 αεροσκάφη της Τουρκίας θα τα προμηθευτούν η Ιαπωνία και η Πολωνία. Οριστικά Game Over για την τουρκική στρατιωτική διπλωματία που αλληθωρίζει προς την Ανατολή.

Οι παλαιότεροι θα θυμούνται τα F-117, τα αεροσκάφη stealth πρώτης γενεάς, που χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στον πόλεμο των Δυτικών Βαλκανίων. Τα αεροσκάφη αυτά θεωρούνταν αόρατα από τα ραντάρ και επιχειρούσαν σε νυχτερινές αποστολές για να αποφεύγεται ακόμα και η οπτική αποκάλυψη. Ο μύθος του αόρατου F-117 stealth καταρρακώθηκε, όταν στις 27 Απριλίου του σωτήριου έτους 1999 η σερβική αεράμυνα κατέρριψε ένα από αυτά τα αεροσκάφη.

Σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει, τα συντρίμμια του stealth αεροσκάφους είχαν εξεταστεί επισταμένως από Ρώσους επιστήμονες για να αποκαλύψουν τα μυστικά της αμερικανικής stealth τεχνολογίας. Σύμφωνα, επίσης, με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ακόμα και οι Κινέζοι είχαν αγοράσει κομμάτια από τα συντρίμμια του F-117 για να αποκαλύψουν τα μυστικά της νέας τεχνολογίας και να την εφαρμόσουν στα κινεζικά stealth αεροσκάφη.

Η διαρροή αμερικανικής stealth τεχνολογίας προς Ρωσία και Κίνα είχε θορυβήσει πολύ, όχι μόνο τις αμερικάνικες αρχές, αλλά και τις εταιρείες που διαθέτουν τεράστια κεφάλαια για ανάπτυξη νέων αμυντικών τεχνολογιών. Έχουν έκτοτε τεθεί αυστηροί όροι και προϋποθέσεις, καθώς και διαδικασίες προστασίας τεχνολογιών που θεωρούνται υψίστης σημασίας για την εθνική ασφάλεια.

Η απόφαση του Πενταγώνου –με εξουσιοδότηση του Κογκρέσου μέσω της έγκρισης του προϋπολογισμού– να μην επιτρέψει τόσο την εξαγωγή όσο και την συμπαραγωγή των F-35 στην Τουρκία μετά την απόκτηση του πυραυλικού συστήματος S-400, θα πρέπει να θεωρηθεί μέτρο πρόληψης διαρροής ευαίσθητης stealth τεχνολογίας και όχι μέτρο τιμωρίας προς την Τουρκία. Η προσέγγιση αυτή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στο μέλλον η Τουρκία δεν πρόκειται ποτέ να παραλάβει F-35 με πλήρες πακέτο δυνατοτήτων stealth, ακόμα και εάν οι σχέσεις της με την Δύση εξομαλυνθούν.

Η Τουρκία δεν θα αποζημιωθεί για τα F-35

Η Τουρκία έχει ήδη υποβαθμιστεί όσον αφορά την δυνατότητα απόκτησης αμυντικών υλικών προηγμένης υψηλής τεχνολογίας από τις ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό θα υποβαθμίσει τις στρατιωτικές δυνατότητες της Τουρκίας στο μέλλον. Επιπλέον, θα επιβραδυνθεί η ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας σε τομείς υψηλής τεχνολογίας, αφού ως γνωστόν η μέχρι σήμερα ανάπτυξή της είχε βασιστεί σε αμυντική συνεργασία αρχικά με το Ισραήλ και στη συνέχεια με τις ΗΠΑ.

Μετά την δημοσιοποίηση της απαγόρευσης εξαγωγής των αεροσκαφών τεχνολογίας stealth προς την Τουρκία, άρχισε η σπέκουλα σχετικά με την αποζημίωση τόσο για τις προκαταβολές, όσο και για τα κεφάλαια που διατέθηκαν για την ανάπτυξη της υποδομής, ώστε να είναι εφικτή η συμμετοχή στην κατασκευή μερών του F-35 από την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Αναφέρθηκε μάλιστα ότι τα τουρκικά κονδύλια θα μπορούσαν να διατεθούν για την προμήθεια του πυραυλικού συστήματος Patriot. Το σενάριο αυτό κατέπεσε με πάταγο, αφού επισήμως πλέον από αμερικανικής πλευράς, δεν ισχύει η προσφορά του πυραυλικού αυτού συστήματος προς την Τουρκία. Η Τουρκία με την προμήθεια των S-400 παραβίασε θεμελιώδεις όρους της Σύμβασης προμήθειας των F-35. Θα υποστεί επομένως τις συνέπειες των πράξεών της. Δεν θα της επιτραπεί να διεκδικήσει εταιρικές και τραπεζικές εγγυήσεις για ρήτρες που θεωρητικά θα διεκδικούσε, λόγω μη έγκαιρης παράδοσης των νέων αεροσκαφών.

Η διαδικασία σύνταξης των συμβάσεων προμήθειας κύριων οπλικών συστημάτων και μάλιστα των ειδικών δεσμευτικών όρων, είναι μία επίπονη νομική διαδικασία. Ενδεικτικά και από την εμπειρία του γράφοντος, κατά την σύνταξη των σχετικών δεσμευτικών όρων για την προμήθεια των ελληνικών Patriot, τον πωλητή εκπροσωπούσαν τρεις νομικές εταιρείες, μία αμερικανική και δύο ελληνικές. Σκοπός τους ήταν να δεσμεύσουν τον αγοραστή, σύμφωνα τόσο με την αμερικανική όσο και με την εθνική νομοθεσία. Η νομική αυτή διαδικασία τηρείται αυστηρά για όλες τις πωλήσεις κύριου στρατιωτικού υλικού αμερικανικής προέλευσης.

Πιστοποιητικό τελικού χρήστη

Ένας από τους πλέον σημαντικούς όρους σε μία Σύμβαση προμήθειας οπλικού συστήματος, είναι αυτός που αναφέρεται στις δεσμεύσεις του αγοραστή. Το βασικότερο δεσμευτικό έγγραφο ονομάζεται Πιστοποιητικό Τελικού Χρήστη (End User Certificate). Σύμφωνα με αυτό, ο αγοραστής δεσμεύεται ότι δεν θα αποκαλύψει αμυντικές δυνατότητες του προς αγορά οπλικού συστήματος σε τρίτη χώρα, χωρίς την έγκριση του πωλητή.

Με την προμήθεια και εγκατάσταση των S-400, η Τουρκία παραβίασε αυτό το θεμελιώδες δεσμευτικό έγγραφο, διότι δεν είναι δυνατόν να συνυπάρξουν τα δύο οπλικά συστήματα, χωρίς να αποκαλυφθούν δυνατότητες σχετικές με την τεχνολογία stealth. Προς επίρρωση των ανωτέρω, αναφέρεται η περίπτωση των ιταλικών F-35 που συμμετείχαν σε προηγούμενη άσκηση “Ηνίοχος” στην Ελλάδα.

Στα αεροσκάφη αυτά είχαν αδρανοποιηθεί ή και αφαιρεθεί ηλεκτρονικές συσκευές που ήταν δυνατόν να αποκαλύψουν προηγμένες τεχνολογικές καινοτομίες stealth του αεροσκάφους. Αυτό έγινε σε εφαρμογή των δεσμευτικών όρων της Σύμβασης προμήθειας, παρά το γεγονός ότι Ελλάδα και Ιταλία είναι μέλη του ΝΑΤΟ, φίλες και σύμμαχες χώρες. Επανεστιάζοντας στα τουρκικά F-35 και τους S-400, είναι σαφές ότι η Τουρκία διέβη τον Ρουβίκωνα σε μία πορεία αντιδυτική, με δύσκολη αν όχι αδύνατη επιστροφή χωρίς σοβαρές αβαρίες για την ίδια.