Adrian Darya: Η μετάσταση της διαμάχης ΗΠΑ-Ιράν στη Μεσόγειο

Να παραμείνει αμέτοχη επέλεξε η Αθήνα, σε σχέση με το ιρανικό δεξαμενόπλοιο, το οποίο από τις αρχές Ιουλίου έχει βρεθεί στο επίκεντρο μίας διπλωματικής διαμάχης με πρωταγωνιστές τις ΗΠΑ και το Ιράν, η οποία, όμως, εμπλέκει κι άλλους παίκτες. Μεταξύ αυτών που εμμέσως φάνηκε να εμπλέκονται είναι και η Ελλάδα, όταν για άγνωστη αιτία –σύμφωνα με τα όσα ανέφεραν ειδησεογραφικά πρακτορεία– πρόθεσή του δεξαμενόπλοιου Adrian Darya ήταν να πλεύσει προς την Καλαμάτα στις 25 Αυγούστου. Τελικώς, πλέει προς την Μερσίνα στη νότια Τουρκία, αφαιρώντας από την Αθήνα έναν πονοκέφαλο.

Κυβερνητικές πηγές, πάντως, είχαν ξεκαθαρίσει ότι δεν είχε υποβληθεί σχετικό αίτημα. Ήταν εξαρχής σαφής, πάντως, η πρόθεση της Ελλάδας να μην εμπλακεί στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Είχε εκπέμψει μήνυμα ότι το πλοίο δεν ήταν καλοδεχούμενο. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι «το πλοίο δεν κατευθύνεται προς την Ελλάδα. Δεν έχουμε λάβει κάποιο αίτημα για τον ελλιμενισμό του σε ελληνικό λιμάνι», ενώ με τη σειρά του ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είχε ξεκαθαρίσει ότι η Αθήνα δεν θα διευκολύνει «τη διακίνηση του πετρελαίου που μεταφέρει το δεξαμενόπλοιο προς τη Συρία».

Αξίζει να σημειωθεί, ότι το ιρανικό τάνκερ είχε συλληφθεί από τις βρετανικές αρχές στο Γιβραλτάρ, κατηγορούμενο ότι παραβίαζε τις ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος της Συρίας. Στη συνέχεια, όμως, αφέθηκε ελεύθερο. Οι Αμερικανοί διαμαρτυρήθηκαν και απείλησαν οποιοδήποτε κράτος ή επιχείρηση της περιοχής παράσχει κάθε είδους βοήθεια στο ιρανικό δεξαμενόπλοιο θα αντιμετωπίσει κυρώσεις.

Η Ουάσιγκτον δικαιολόγησε την επιθετική στάση της με βάση τις κυρώσεις που έχει επαναφέρει σε βάρος του Ιράν, μετά την καταγγελία από την κυβέρνηση Τραμπ της συμφωνίας που είχε επιτευχθεί για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Η υπόθεση του ιρανικού δεξαμενόπλοιου φέρνει στο προσκήνιο την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και στο Ιράν και τις πιθανές συνέπειες αυτής της αντιπαράθεσης στην ευρύτερη περιοχή.

Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι το δεξαμενόπλοιο που από Grace-1 μετονομάσθηκε σε Adrian Darya-1 ελέγχεται από τους “Φρουρούς της Επανάστασης”. Ας σημειωθεί ότι είναι φορτωμένο με 2,1 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο, χωρίς να έχει γίνει γνωστό ποιος είναι ο προορισμός και ο αγοραστής. Υποστηρίζουν, μάλιστα, ότι το φορτίο προορίζεται για τη Συρία.

Οι τιμές πετρελαίου έχουν και πολιτικές συνέπειες

Το ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων ILNA μετέδωσε πως το δεξαμενόπλοιο είναι ναυλωμένο από μια ιρανική ναυτιλιακή εταιρεία, προσθέτοντας ότι «το πλοίο Grace 1, που μετονομάσθηκε σε Adrian Darya μετά τη σύλληψή του, είναι ένα κορεατικής ναυπήγησης πετρελαιοφόρο που ανήκει στη Ρωσία, η οποία το έχει ναυλώσει αυτή την περίοδο σε μια από τις ναυτιλιακές εταιρείες του Ιράν».

Η Ευρώπη παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία την υπόθεση με το δεξαμενόπλοιο και την γενικότερη κρίση. Μία παράμετρος που τους ανησυχεί είναι ότι οι αμερικανικές κυρώσεις έχουν ως παρενέργεια την αύξηση των διεθνών τιμών πετρελαίου. Αυτή η αύξηση εκ των πραγμάτων ενισχύει την οικονομία της Ρωσίας, όπως και της Βενεζουέλας, δεδομένου ότι στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στις εξαγωγές πετρελαίου. Κατά συνέπεια, ενισχύεται και το καθεστώς Πούτιν και το καθεστώς Μαδούρο.

Αυτός ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους που οδήγησαν την Ουάσιγκτον να εξαιρέσει από την εφαρμογή των κυρώσεων, για την ακρίβεια από τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου, τουλάχιστον για ένα εξάμηνο, επτά χώρες (Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία και Ταϊβάν). Στο μεταξύ, τα υπόλοιπα μέρη της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, που μένουν πιστά στην εφαρμογή της (Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία, Ρωσία, Κίνα), έχουν ήδη ανακοινώσει, από τον Σεπτέμβριο του 2018, ότι προχωρούν στη δημιουργία ενός «οχήματος ειδικού σκοπού» (SPV) για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων.

Πρόκειται για ένα πολύπλοκο σύστημα διεθνών συναλλαγών, που θα επιτρέπει στις εταιρείες τους να κάνουν δουλειές με την Τεχεράνη, αποφεύγοντας τη χρήση του δολαρίου και επομένως τα τιμωρητικά μέτρα της Ουάσιγκτον. Παραμένει μέχρι στιγμής αμφίβολο αν, πότε και σε ποια έκταση θα εφαρμοστεί αυτός ο μηχανισμός. Η επιτυχία του εγχειρήματος, πάντως, θα σήμαινε ένα ισχυρό πλήγμα στο μονοπώλιο του δολαρίου.