Το δίλημμα Ερντογάν: Η Τουρκία ή θα επεκταθεί ή θα ακρωτηριαστεί

Ο εφησυχασμός των Ελλήνων απέναντι στην επιθετικότητα της Τουρκίας οφείλεται σε μια απλοϊκή σκέψη, αν και στη βάση της αληθινή: ότι ουδείς από τους ισχυρούς (ΗΠΑ και Ρωσία) θα ήθελαν να δουν την Τουρκία ενισχυμένη και αναβαθμισμένη σε περιφερειακή δύναμη. Όμως, ως απλοϊκή, αυτή η σκέψη οδηγεί σε λανθασμένα συμπεράσματα. Προφανώς, κανένα δεν συμφέρει να γίνει η Τουρκία μεγάλη. Θα την προτιμούσαν μικρή και υπάκουη, πιθανόν και διαμελισμένη. Όμως, την χρειάζονται!

Οι Αμερικανοί για την περίσφιξη της Ρωσίας, οι Ευρωπαίοι ως μεγάλη αγορά και οι Ρώσοι για τους αντίθετους λόγους. Αυτό γνωρίζει πολύ καλά η ηγεσία της Τουρκίας και δεν είναι μονάχα ο Ερντογάν. Γνωρίζει πολύ καλά, ότι το Ανατολικό Ζήτημα βρίσκεται πάλι σε νέα όξυνση, πως ο μόνος τρόπος για να επιβιώσει, είναι να εκμεταλλευτεί, με τον πιο πρόσφορο γι’ αυτήν τρόπο, τις αντιθέσεις μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Έχει επενδύσει πολλά και για χρόνια σε όλους τους συντελεστές ισχύος, που την καθιστούν ήδη μια υπολογίσιμη δύναμη.

«Η Τουρκία ή θα κερδίσει εδάφη, ή θα χάσει» ομολόγησε με εκπληκτικό ρεαλισμό μόλις πέρσι ο Ερντογάν, αποδεικνύοντας ότι ξέρει πολύ καλά τι του γίνεται. Το Κουρδικό είναι απολύτως υπαρξιακό πρόβλημα για την Τουρκία. Εάν προχωρήσει και δημιουργηθεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο κρατικό κουρδικό μόρφωμα στο μαλακό της υπογάστριο, ο διαμελισμός της θα είναι αναπότρεπτος.

Πολύ περισσότερο, με την ταυτόχρονη επιδίωξη από διάφορες δυνάμεις γεωπολιτικής “ρευστοποίησης” των δυτικών μικρασιατικών παραλίων. Ο έλεγχός τους είναι αναγκαίος, μαζί με τα Στενά. Είναι αναγκαίος, πέραν της περίσφιξης της Ρωσίας, για την ολοκλήρωση της δημιουργίας του μεγάλου διαύλου επικοινωνίας της κεντρικής Ευρώπης με τα θερμά νερά και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου, μέσω των Βαλκανίων και του Αιγαίου. Γι’ αυτό η Τουρκία κινδυνεύει να πάψει να υφίσταται, τουλάχιστον όπως τη γνωρίσαμε. Δεν γνωρίζω, όμως, εάν πρέπει να χαιρόμαστε, ή να ανησυχούμε γι’ αυτό.

Η Ελλάδα έτσι κι αλλιώς έχει ολοκληρωτικά παραδοθεί, με εργαλεία τα μνημόνια. Και στα Βαλκάνια η προετοιμασία έχει προχωρήσει. Μένουν –πέραν της Σερβίας– τα Στενά και η Μικρασία. Στην πραγματικότητα η Τουρκία σήμερα δίνει αγώνα ζωής και θανάτου, ακροβατώντας επάνω σε ένα τεντωμένο σκοινί. Δεν έχει επιλογές. Ή θα υποχωρήσει και θα ακρωτηριαστεί, ή θα δώσει τη μάχη της επέκτασης μέχρι τέλους.

Ο κυνικός ρεαλισμός των μεγάλων δυνάμεων

Και ο Τραμπ και ο Πούτιν είναι ρεαλιστές. Γνωρίζουν την αποφασιστικότητα της τουρκικής ηγεσίας μπροστά στο υπαρξιακό δίλημμα που αντιμετωπίζει. Δεν θα παρασυρθούν σε τυχοδιωκτισμούς που θα προκαλέσουν ευρύτερες και άκρως επικίνδυνες ανακατατάξεις στην παρούσα φάση. Οι Κούρδοι είναι ένα “σπυρί” έτοιμο να κακοφορμίσει. Όχι μόνον για την Τουρκία, αλλά για το Ιράν, το Ιράκ και την ίδια τη Συρία, δηλαδή συνολικά για την ευρύτερη περιοχή, που κανείς δεν είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει, αναλαμβάνοντας το ρίσκο.

Και οι δύο (Τραμπ και Πούτιν), μη έχοντας να αντιμετωπίσουν μια περίπτωση υποτέλειας σαν αυτήν της Ελλάδας, είναι υποχρεωμένοι να αναγνωρίσουν το δικαίωμα της Τουρκίας να υπάρχει αυτεξούσια. Αφήνουν, με τον τρόπο του ο καθένας, τις εξελίξεις επί του πεδίου να καθορίσουν το μέλλον. Εάν οι Τούρκοι τα καταφέρουν, δεν πρόκειται να παρέμβουν. Θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν τις ισορροπίες με την Τουρκία, κάνοντας επί της ουσίας την ανάγκη φιλοτιμία, παραχωρώντας της ό,τι διεκδικεί. Διαφορετικά, ουαί τοις ηττημένοις! Και αυτό το γνωρίζει πρώτος απ’ όλους και καλύτερα ο Ερντογάν. Δεν έχει όμως άλλον δρόμο.

Ρώσοι και Αμερικανοί, πέραν της μεταξύ τους αντιπαράθεσης και του ανταγωνισμού, μπορεί να είναι ισχυροί, αλλά δεν είναι παντοδύναμοι, όπως ενδεχομένως πολλοί από εμάς θεωρούν. Ως ρεαλιστές παίκτες συμβιβάζονται με τις πραγματικότητες, που εν μέρει μόνον μπορεί να επηρεάζουν, όπως αυτές διαμορφώνονται. Όπου δεν το έκαναν ηττήθηκαν,  όπως π.χ. οι Αμερικανοί στη Συρία, αλλά και οι Ρώσοι, χάνοντας την Ουκρανία.

Η συνέχεια στο Αιγαίο

Η Τουρκία ανέπτυξε συντελεστές ισχύος, τέτοιους, που ουδείς μπορεί ανέξοδα να παραβλέψει, έστω κι αν είναι Αμερικανός, ή Ρώσος. Γι’ αυτό ετοιμαστείτε για τη συνέχεια στο Αιγαίο. Όχι, μην ανησυχείτε, δεν θα γίνει πόλεμος. Κανείς δεν πρόκειται να διακινδυνεύσει να τιναχθεί στον αέρα η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Η ελληνική εφευρετικότητα θα βρει τους τρόπους να παραχωρήσουμε ό,τι μας ζητείται, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.

Ακριβώς, όπως εύστοχα παρατηρεί ο έγκριτος Απόστολος Αποστολόπουλος «Αμερικανοί και Ευρωπαίοι διαβλέπουν, μετά τις Πρέσπες και τις εκλογές, ότι με μερικά επιδόματα μπορεί μάλλον να περιοριστούν οι πατριωτικές αντιδράσεις μιας κρίσιμης μάζας ψηφοφόρων». Ίσως, μόνον να χρειαστεί ένα απολύτως ελεγχόμενο προαναγγελθέν έτσι κι αλλιώς θερμό επεισόδιο. Ένα φύλο συκής της εξυφαινόμενης προδοσίας και της διαμεσολάβησης για την –υποτίθεται win win– διευθέτηση των εκκρεμοτήτων. Με τις δύο χώρες υπό έλεγχο και αποδυναμωμένες και ικανοποιημένες. Εμείς ότι αποφύγαμε τα χειρότερα και οι Τούρκοι ότι πήραν αρκετά από αυτά που ζητούσαν!