Τα έξυπνα κράτη έξυπνα πορεύονται. Η Ελλάδα;

Προ ολίγων ημερών, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα “Ρήγας Φεραίος” του Πολεμικού Μουσείου της Αθήνας, η εναρκτήρια συνεδρίαση (inauguration) του Συνδέσμου Αποφοίτων από Σχολές επιμόρφωσης του Κέντρου Πολιτικής για την Ασφάλεια της Γενεύης (Athens Alumni Hub of the Geneva Centre for Security Policy – GCSP).

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της πρεσβείας της Ελβετίας στην Αθήνα και παρευρέθηκε ο πρέσβης Olaf Kjelsen. Ο λόγος ίδρυσης αλλά και ο τρόπος λειτουργίας του GCSP από την κυβέρνηση της Ελβετίας, είναι υπόδειγμα σοβαρής αντιμετώπισης θεμάτων σχετικών με την Πολιτική Ασφάλειας και αξίζει μελέτης και παραδειγματισμού. Ο Διευθυντής του GCSP πρέσβης Christian Dussey ήταν ο κύριος ομιλητής κατά την συνεδρίαση του Athens Alumni Hub. Στην πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε σχετικά με την ίδρυση και την λειτουργία του GCSP.

Στα μέσα της δεκαετίας του 90’ η κυβέρνηση της Ελβετίας αποφάσισε ότι έπρεπε να συμβάλει στις προσπάθειες του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την ειρήνη και την ασφάλεια στον κόσμο. Επειδή δεν διέθετε στρατό για συμμετοχή σε ειρηνευτικές αποστολές, βασιζόμενη στην διεθνή αποδοχή της ουδετερότητας της χώρας που πλέον θεωρείται κλασική, αποφάσισε ότι θα ήταν εφικτή η συνδρομή στις προσπάθειες ειρήνευσης μέσω διάθεσης έμπειρων διαμεσολαβητών.

Διαπιστώθηκε τότε ότι αφενός στην Ελβετία δεν υπήρχε ικανός αριθμός έμπειρων διαμεσολαβητών σε θέματα περιφερειακής πολιτικής ασφάλειας, αλλά και αφετέρου ότι σε διεθνές επίπεδο δεν υπήρχε κοινό γνωστικό επίπεδο και κοινή αντίληψη των πραγμάτων στο ίδιο αντικείμενο, γεγονός που δεν επέτρεπε την αλληλοκατανόηση και την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, αποφασίστηκε με την συνεργασία του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Άμυνας της Ελβετίας, η ίδρυση το 1995 του Κέντρου Πολιτικής Ασφάλειας της Γενεύης (GCSP). Ο σκοπός ίδρυσης του Κέντρου αυτού βασίζεται στην φιλοσοφία να είναι ανοικτό σε εμπειρογνώμονες τρίτων χωρών, τόσο για επιμόρφωση, όσο και για την ανταλλαγή απόψεων σε θέματα Πολιτικής Ασφάλειας.

Για την επιτυχία των σκοπών του GCSP αποφασίστηκε ότι ενώ η βασική χρηματοδότηση και η Διεύθυνση του Κέντρου θα παρέμενε υπό τον έλεγχο της ελβετικής κυβέρνησης, ήταν δυνατόν τρίτες χώρες να συμμετέχουν στη Διοικούσα Επιτροπή (Directing Council). Σήμερα στην Επιτροπή αυτή συμμετέχουν 52 χώρες και το Καντόνι της Γενεύης όπου και φιλοξενείται το GCSP, στο ίδιο κτίριο το Maison de la Paix (=Σπίτι της ειρήνης), όπου λειτουργεί και το πανεπιστήμιο της Γενεύης.

Η δύναμη του GCSP και η απούσα Ελλάδα

Η Ελλάδα μέχρι σήμερα δεν έχει ασκήσει το δικαίωμά της να υποβάλει αίτημα συμμετοχής στην Διοικούσα Επιτροπή του GCSP. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού δεν απαιτεί οικονομική επιβάρυνση από μέρους των μελών της Διοικούσας Επιτροπής. Ο σκοπός συμμετοχής τρίτων χωρών στην Διοικούσα Επιτροπή δεν είναι η οικονομική υποστήριξη του GCSP, αλλά η καλλιέργεια πνεύματος ομάδας και η συναντίληψη σε θέματα περιφερειακής πολιτικής ασφάλειας.

Με την μελετημένα έξυπνη και σοβαρή αυτή προσέγγιση, μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει στις δραστηριότητες του GCSP εμπειρογνώμονες από 167 χώρες, κατατάσσοντας το Κέντρο ως ένα από τα μεγαλύτερα –από άποψη δραστηριότητας– ιδρύματα παγκοσμίως, που ασχολούνται με θέματα που άπτονται την πολιτική ασφάλειας. Οι ανωτέρω εμπειρογνώμονες προέρχονται κυρίως από τις Ένοπλες Δυνάμεις, τα Σώματα Ασφαλείας, το Διπλωματικό Σώμα, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους μεγάλους διεθνείς Οργανισμούς και την βιομηχανία.

Σχετικά με τη διεθνή καταξίωση του GCSP αναφέρθηκε κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση των Αθηνών, η Isabelle Gillet που είναι επικεφαλής του GCSP Community Engagement. Σύμφωνα με το καταστατικό λειτουργίας του GCSP, όταν συμπληρωθεί ο ελάχιστος αριθμός των τριάντα αποφοίτων σε κάθε χώρα, ιδρύεται μόνο ένας Σύνδεσμος Αποφοίτων (Alumni Hub). Το διεθνές δίκτυο των Alumni Hubs συντονίζεται μέσω συγκεκριμένων δράσεων και δραστηριοτήτων που διοργανώνει το GCSP για τα μέλη του.

Με τον τρόπο αυτό έχει δημιουργηθεί ένα διεθνές δίκτυο εμπειρογνωμόνων (pool of experts), στο οποίο πλέον ανήκει και το Athens Alumni Hub. Σε αυτό ανήκουν περισσότεροι από τριάντα εμπειρογνώμονες από τις ένοπλες δυνάμεις, το διπλωματικό σώμα και την ακαδημαϊκή κοινότητα και άλλους Δημόσιους Οργανισμούς, έχοντας δημιουργήσει πλέον ένα εθνικό pool of experts σε θέματα περιφερειακής πολιτικής ασφάλειας. Ένα μεγάλο ποσοστό των Athens Alumni εργάζονται στο ΝΑΤΟ, την ΕΕ και άλλους διεθνείς Οργανισμούς και ιδρύματα.

Τα ωφέλιμα συμπεράσματα

Όπως προαναφέρθηκε, η Αθήνα έχει πλέον στην διάθεσή της το GCSP Athens Alumni Hub, το οποίο είναι ένα «εργαλείο» που είναι δυνατόν να χρησιμοποιήσει στην αντιμετώπιση θεμάτων περιφερειακής Ασφάλειας. Τα μέλη του Athens Alumni είναι υψηλόβαθμοι αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων, διπλωμάτες και καθηγητές πανεπιστημίων. Αυτό χαίρει διεθνούς καταξίωσης ως μέλος του διεθνούς δικτύου του GCSP.

Επίσης το GCSP εκτός του εκτεταμένου διεθνώς δικτύου των Alumni Hub, παρέχει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση για όλα τα θέματα που επηρεάζουν την διαμόρφωση της περιφερειακής Ασφάλειας, καθώς επίσης παρέχει συνεχώς επικαιροποιημένη βιβλιογραφία και κείμενα πολιτικής που εντάσσονται στις βιβλιοθήκες διεθνούς κύρους ιδρυμάτων, τόσο πανεπιστημιακών όσο και δεξαμενών σκέψης (think tank).

Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου, ο υπουργός εξωτερικών της Ελβετίας επισκέφθηκε διαδοχικά την Αθήνα, την Λευκωσία και την Άγκυρα, δηλώνοντας σε κάθε ευκαιρία την ετοιμότητα της ελβετικής κυβέρνησης να συνδράμει εποικοδομητικά σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις για θέματα της Ανατολικής Μεσογείου. Σε μία πιθανή εξέλιξη αυτής της μορφής το GCSP Athens Alumni Hub είναι δυνατόν να συνδράμει στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του, υποστηρίζοντας τις εθνικές θέσεις.

Η Ελλάδα στο πλαίσιο της εξωστρέφειας, ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, είναι δυνατόν να επιλέξει την άσκηση του δικαιώματος για την αποδοχή της στο GCSP Directing Council μαζί με τις ήδη συμμετέχουσες 52 χώρες. Αυτό θα είναι υλοποιήσιμο όταν θα έχουν διευκρινιστεί οι απαιτούμενες διαδικαστικές λεπτομέρειες. Το Athens Alumni Hub θα είναι σε ετοιμότητα υποστήριξης.