Ούτε ζέστη ούτε κρύο στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Ανοικτή και ειλικρινή, πλην όμως δύσκολη, χαρακτηρίζουν κυβερνητικές πηγές την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, στην οποία συζητήθηκαν όλα τα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων υπό το πρίσμα των πρόσφατων προκλήσεων της Άγκυρας. Όπως έχει αποδείξει η πείρα των ελληνοτουρκικών συναντήσεων κορυφής, είναι φρόνιμο να περιμένουμε το επόμενο διάστημα για να διαπιστώσουμε εάν η συνάντηση διαφοροποίησε τις δεδηλωμένες τουρκικές προθέσεις.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός, όπως ανέφεραν οι ίδιες πηγές έθεσε το θέμα της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης για τον καθορισμό θαλάσσιων ζωνών, την οποία αποκάλεσε για άλλη μία φορά παράνομη, τονίζοντας ότι αποτελεί αποσταθεροποιητικό παράγοντα για την ευρύτερη περιοχή.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε στον Ερντογάν και το θέμα της στάσης του τουρκικού Λιμενικού, επισημαίνοντας ότι η Άγκυρα δεν κάνει αυτά που πρέπει, στο πλαίσιο της συμφωνίας της με την ΕΕ, για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές στην συνάντηση δεν συζητήθηκε το Κυπριακό, παρότι υπάρχουν εξελίξεις μετά την τριμερή του Βερολίνου. Τα πρόσφατα γεγονότα και οι νέες τουρκικές προκλήσεις άλλαξαν την ατζέντα.

Οι πρώτες εκτιμήσεις για την συνάντηση των δύο ηγετών, η οποία κράτησε μία ώρα και 35 λεπτά (λόγω και της μετάφρασης), είναι ότι έγινε σε ένα κλίμα που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε καλό ούτε κακό. Σίγουρα, όμως, δεν είναι και ουδέτερο. Η Αθήνα πάντως, σύμφωνα με πληροφορίες, φέρεται διαθέσιμη για μια επανεκκίνηση των σχέσεων με την Άγκυρα, εφόσον βεβαίως υπάρξει καλή διάθεση από την πλευρά Ερντογάν.

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, σε δήλωσή του αμέσως μετά, τόνισε ότι στην συνάντηση «καταγράφηκαν οι εκατέρωθεν διαφωνίες» και ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν στη συνέχιση των συζητήσεων για τα ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εεμπιστοσύνης) μεταξύ των δύο υπουργείων Άμυνας. Ένα θέμα για το οποίο υπήρξε σύγχυση ένα εικοσιτετράωρο πριν την συνάντηση, καθώς πηγές του υπουργείου έλεγαν ότι η σχετική συζήτηση “παγώνει”, με το Μαξίμου να το διαψεύδει.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε επίσης ότι θέματα με την Τουρκία υπήρχαν και θα υπάρχουν, αλλά εκτίμησε ότι αν και οι δύο πλευρές δείξουν καλή διάθεση αυτά μπορούν τελικά να ξεπεραστούν. Είπε, τέλος, ότι έδωσε εντολή στον υπουργό Εξωτερικών να συγκαλέσει το Ανώτατο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής για να ενημερωθούν όλα τα κόμματα.

«Συγγνώμη για την καθυστέρηση»

Η συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών έγινε στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στο Λονδίνο και, ενώ ήταν προγραμματισμένη για τις 16:30, άρχισε περίπου εικοσι πέντε λεπτά αργότερα. Αιτία για την καθυστέρηση ήταν το γεύμα που παρέθεσε ο Ντόναλντ Τραμπ σε οκτώ ηγέτες, ανάμεσά τους ο Έλληνας πρωθυπουργός, οι χώρες των οποίων είναι “ταμειακά εντάξει” με τη Συμμαχία. Καλύπτουν δηλαδή τον όρο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ τους.

Μητσοτάκης και Ερντογάν αντάλλαξαν μια παγωμένη χειραψία, πριν καθίσουν  στο τραπέζι με τις δύο αντιπροσωπείες. Την στιγμή της χειραψίας μάλιστα, ο Έλληνας πρωθυπουργός, απευθυνόμενος στον Ερντογάν του είπε: «Συγγνώμη για την καθυστέρηση. Ήμουν με τον Πρόεδρο Τραμπ». Και ο Τούρκος Πρόεδρος του απάντησε: «Το ξέρω».

Ο Μητσοτάκης είδε βέβαια τον Τραμπ μαζί με την υπόλοιπη ομάδα των “καλών παιδιών” του ΝΑΤΟ. Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε, όμως, νωρίτερα συνάντηση και με τον “άτακτο” Ερντογάν, και μάλιστα εμβόλιμη, καθώς δεν ήταν στο πρόγραμμα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε στείλει πάντως μήνυμα στην Τουρκία, με την παρέμβασή του στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ενώπιον όλων των ηγετών των κρατών-μελών τόνισε ότι η ενότητα και η αλληλεγγύη πρέπει να είναι βασικές αρχές που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των μελών της Συμμαχίας.

Το μήνυμα …δεν ελήφθη 

Στο πλαίσιο αυτό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ «έχουν ευθύνη να σέβονται και να ενεργούν σύμφωνα με αυτές τις αρχές, καθώς και να απέχουν από ενέργειες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προστριβές και εντάσεις μεταξύ συμμάχων και γειτόνων».

Η αιχμή ήταν σαφής και είχε αποδέκτη τον Ερντογάν και την Τουρκία για το σύνολο των προκλητικών ενεργειών της, αλλά κυρίως για την συμφωνία με την Λιβύη, στην οποία ο Έλληνας πρωθυπουργός έκανε ειδική αναφορά. Τόνισε μάλιστα ότι αυτή η συμφωνία  παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο και τα νόμιμα δικαιώματα χωρών του ΝΑΤΟ και επομένως είναι αντίθετη με «τις θεμελιώδεις αρχές, στις οποίες στηρίζεται η Συμμαχία».

Την ίδια ώρα πάντως, Τούρκοι αξιωματούχοι συνέχιζαν τις προκλητικές δηλώσεις. Πρώτος ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, ο οποίος ανέφερε ότι η Άγκυρα σχεδιάζει νέες γεωτρήσεις και έρευνες σε «περιοχές της θαλάσσιας δικαιοδοσίας της». Ο ίδιος πρόσθεσε επίσης ότι οι γεωτρήσεις αυτές θα είναι σε εναρμόνιση με το μνημόνιο συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης. Σημείωσε, ωστόσο, ότι οι εργασίες αδειοδότησης θα ξεκινήσουν, αφού πρώτα εγκριθεί η συμφωνία από τα Κοινοβούλια των δύο χωρών. Κάτι που, σύμφωνα με τον υφυπουργό Εξωτερικών Γιαβούζ Σελίμ Κιράν, θα γίνει σύντομα στην τουρκική Εθνοσυνέλευση.

Η δήλωση Μητσοτάκη ότι καταγράφηκαν οι εκατέρωθεν διαφωνίες είναι μια ομολογία ότι στην συνάντηση δεν υπήρξε σύγκλιση. Από το συνολικό ύφος των δηλώσεων φαίνεται, όμως, μια διάθεση να μην υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης, κάτι στο οποίο πρέπει να έπαιξε τον ρόλο της και η έκτακτη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν.

Η σύνοδος του ΝΑΤΟ ήταν άλλωστε ιδιαίτερα ταραγμένη και τα ανοιχτά μέτωπα του Τούρκου προέδρου πολλά, με βασικότερο την κόντρα του με τον Μακρόν για τις δηλώσεις του τελευταίου σχετικά με τον “εγκεφαλικό θάνατο” της Συμμαχίας. Ο Γάλλος πρόεδρος τάχθηκε, πάντως, ανοιχτά υπέρ της Ελλάδας, στηρίζοντας την Αθήνα και καλώντας την Άγκυρα να σεβαστεί «τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ».