Συρρικνώνεται αλλά δεν καταρρέει ο ΣΥΡΙΖΑ

του Σταύρου Λυγερού  – 

H τακτική του Κυριάκου Μητσοτάκη να ανατρέψει την κυβέρνηση με “γιουρούσι”, προκαλώντας πρόωρες εκλογές, δεν είχε εξαρχής προϋποθέσεις επιτυχίας και τα γεγονότα το απέδειξαν. Είναι εμφανές ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει χάσει εκλογικό έδαφος, αλλά δεν εμφανίζει τάσεις κατάρρευσης. Οι πολίτες είναι σε συντριπτικό βαθμό δυσαρεστημένοι με την κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι μειοψηφία όσοι θέλουν εκλογές τώρα.

Η διαπίστωση αυτή, που με μικρές διαφοροποιήσεις καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, σκιαγραφεί μία ασταθή πολιτική ισορροπία. Η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών, που δυσφορεί και παίρνει αποστάσεις από την κυβέρνηση Τσίπρα, προς το παρόν τουλάχιστον δεν επιδιώκει την άμεση ανατροπή της, επειδή δεν βλέπει πραγματικά εναλλακτική πολιτική λύση.

Η βασική αιτία της διάχυτης κοινωνικής δυσαρέσκειας είναι τα αλλεπάλληλα επώδυνα μνημονιακά μέτρα (περικοπές, υπερφορολόγηση, πλειστηριασμοί κλπ). Πέρα από την οργή τους για τα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση, οι πολίτες θεωρούν πως η επάνοδος των “γαλάζιων” στην εξουσία δεν θα άλλαζε ουσιαστικά τα πράγματα. Κρίνοντας και από το πρόσφατο παρελθόν και από τις διακηρύξεις του Μητσοτάκη θεωρούν ότι μία κυβέρνηση με κορμό τη ΝΔ θα συνέχιζε να βαδίζει στο ίδιο μνημονιακό μονοπάτι.

Εκλογική αδράνεια

Ένας δεύτερος λόγος που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καταρρέει είναι ότι πάντα υπάρχει ένας παράγοντας αδράνειας στην εκλογική συμπεριφορά των ψηφοφόρων. Αυτό ισχύει και για τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, παρότι η πολιτική σχέση που έχουν μαζί του οι κεντροαριστεροί είναι σχετικά χαλαρή. Όσοι λόγω των Μνημονίων είχαν πάρει αποστάσεις από το ΠΑΣΟΚ, είναι τώρα από δυσαρεστημένοι έως εξοργισμένοι με την κυβέρνηση. Κατά κανόνα, όμως, δεν επιστρέφουν εκλογικά στο παλιό κόμμα τους. Επειδή, μάλιστα, δεν βλέπουν να υπάρχει αξιόπιστη αντιμνημονιακή πολιτική δύναμη, βρίσκονται σε μία κατάσταση εκλογικού μετεωρισμού.

Η ιδιότυπη αυτή πολιτική ατμόσφαιρα εκ των πραγμάτων δίνει χρόνο στην κυβέρνηση. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η προσδοκία της αγοράς ότι μετά και την ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης, το κλίμα πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας θα δώσει μία ανάσα στη δοκιμαζόμενη πραγματική οικονομία.

Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, δεν βρίσκει μεγάλη κοινωνική ανταπόκριση η προσπάθεια της ΝΔ να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση, άλλοτε κατηγορώντας την για ανικανότητα και άλλοτε για ανηθικότητα. Υπενθυμίζουμε ότι από τα πρώτα βήματά του στην ηγεσία ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ουσιαστικά υιοθετήσει τη γραμμή της “αριστερής παρένθεσης”. Είχε ποντάρει στην εκτίμηση πως το ευρωιερατείο θα έβαζε τρικλοποδιά στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.

Το γεγονός, όμως, ότι η κυβέρνηση έχει τραυματισθεί και ότι ο ορίζοντάς της δεν είναι καθόλου φωτεινός δεν σημαίνει πως είναι ετοιμόρροπη. Με το κλείσιμο της 2^ης αξιολόγησης είχε αγοράσει πολιτικό χρόνο. Με το κλείσιμο της 3^ης ενισχύεται το αφήγημα του Τσίπρα ότι βαδίζει ολοταχώς προς έξοδο από τα Μνημόνια, έστω κι αν πληρώνεται υψηλό κοινωνικό κόστος.

Το ενδεχόμενο να προκύψει ρήγμα στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να ανατραπεί ως εξ αυτού η κυβέρνηση θεωρητικά δεν μπορεί να αποκλεισθεί, ειδικά εάν εκδηλωθεί μείζονος έκτασης και έντασης κοινωνική αναταραχή. Προς το παρόν, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να καθιστά στοιχειωδώς πιθανό αυτό το ενδεχόμενο.

Ευρωιερατείο και ΣΥΡΙΖΑ

Όπως αποδεικνύεται και από τα γεγονότα, οι του ευρωιερατείου δεν ήθελαν και συνεχίζουν να μην θέλουν να τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια του Τσίπρα, εξωθώντας τα πράγματα στα άκρα. Έχουν εδώ και πολύ καιρό πεισθεί ότι αυτή η κυβέρνηση ήταν αποφασισμένη να εφαρμόσει το 3^ο Μνημόνιο, επειδή θεωρούσε ότι μόνο με φυγή προς τα εμπρός είχε ελπίδες να σταθεροποιηθεί στην εξουσία. Συνειδητοποίησαν, λοιπόν, ότι αυτή η επιλογή του Έλληνα πρωθυπουργού τους έφερε για όλη αυτή την περίοδο στην ίδια πλευρά.

Από νωρίς θεώρησαν ότι έτσι όπως τελικώς διαμορφώθηκαν τα πράγματα (μετά το δημοψήφισμα, μετά την υπογραφή του 3ου Μνημονίου, μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 και μετά το κλείσιμο των αξιολογήσεων), ο Τσίπρας ήταν ο καταλληλότερος να φέρει σε πέρας τη δύσκολη αυτή αποστολή. Γι’ αυτό και όσο εφαρμόζει το 3^ο Μνημόνιο τόσο συνεχίζονται οι έπαινοι για τη στροφή του προς τον “ρεαλισμό”.

Ακόμα και στο Βερολίνο τον προτιμούν σ’ αυτή τη φάση.

• Πρώτον, επειδή θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καλύτερες πολιτικές προϋποθέσεις για να περνάει τα πακέτο των επώδυνων μέτρων, χωρίς ισχυρές κοινωνικές αντιδράσεις.
• Δεύτερον, επειδή έτσι εδραιώνεται στην ελληνική κοινή γνώμη ότι το δόγμα ότι το Μνημόνιο είναι μονόδρομος.
• Τρίτον, επειδή έτσι το μήνυμα του μονοδρόμου στέλνεται και στις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ΕΕ.

Εκτός αυτού, η Ευρωζώνη είναι αντιμέτωπη με μείζονος σημασίας πολιτικές προκλήσεις και δεν έχει συμφέρον να αναζωπυρώσει την ελληνική κρίση. Καταλυτικό ρόλο έπαιξε το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος. Το Brexit ήταν το αποκορύφωμα των εκδηλώσεων αμφισβήτησης του ενοποιητικού οικοδομήματος. Μετά τους αρχικούς λεονταρισμούς, το ευρωιερατείο υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την αλαζονεία του και να ομολογήσει ότι “κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας”.