“Εάν δεν έχετε όπλα… συνθλίψτε τους με αυτοκίνητο”

του Σταύρου Λυγερού  – 

Το 2016, με όπλο ένα βαρύ φορτηγό ο 31 ετών Μοχάμεντ Λαουαϊέζ Μπουλέλ (Τυνήσιος με γαλλική ιθαγένεια) είχε ορμήσει στο πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στην παραλία της Νίκαιας. Ο απολογισμός ήταν πολύ βαρύς σε αίμα. Κάτι αντίστοιχο συνέβη προ καιρού και στη Βρετανία. Πριν καλά-καλά καταλαγιάσει ο πόνος από τη βομβιστική επίθεση στο Μάντσεστερ Αρένα, ένα βαν όρμησε με μεγάλη ταχύτητα στο πλήθος σκοτώνοντας έξι και τραυματίζοντας 48 άτομα.

Το ίδιο σχεδόν σκηνικό επαναλήφθηκε αργότερα στη Βαρκελώνη με βαρύ κόστος σε αίμα. Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές ασφαλείας, οι οποίες συνεκτίμησαν και δύο άλλα περιστατικά (μία έκρηξη σε σπίτι και μία δεύτερη επίθεση με όχημα), ο σχεδιασμός των τζιχαντιστών, όπως έχει συμβεί και σε άλλες περιπτώσεις, ήταν ένα συνδυασμός τρομοκρατικών επιθέσεων.

Το ίδιο modus operandi χρησιμοποίησε και ο 29χρονος τζιχαντιστής από το Ουζμπεκιστάν Σαϊφούλο Σαΐποφ που αιματοκύλησε τη Νέα Υόρκη, εισβάλλοντας με νοικιασμένο φορτηγάκι σε ποδηλατόδρομο και παρασύροντας ανυποψίαστους. Ο δράστης, που σκόρπισε τον θάνατο, τελικώς τραυματίσθηκε και έχει συλληφθεί. Δεν αναμένεται, όμως, πως οι αμερικανικές αρχές ασφαλείας θα αντλήσουν σημαντικές πληροφορίες. Όλα δείχνουν πως πρόκειται για περίπτωση “μοναχικού λύκου”.

Για μία ακόμα φορά επιβεβαιώνεται ότι η ισλαμική τρομοκρατία τείνει να καταστεί ένας παράγοντας που διαρκώς απειλεί την καθημερινότητά των δυτικών κοινωνιών. Στις επιθέσεις με βαρύ όχημα, οι δράστες εκμεταλλεύονται το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Οι πεζοί σε μία πολυσύχναστη περιοχή μίας ευρωπαϊκής μεγαλούπολης δεν αντιμετωπίζουν ένα φορτηγάκι ως απειλή.

Οι “μοναχικοί λύκοι” 

Μέσα από τα δίκτυα πληροφοριών, οι υπηρεσίες ασφαλείας έχουν πολλές πιθανότητες να αποτρέψουν τρομοκρατικά πλήγματα που έχουν σχεδιασθεί να εκτελεσθούν από πυρήνες τζιχαντιστών στη Γηραιά Ήπειρο. Κι αυτό, επειδή εμπλέκονται αρκετά άτομα και ως εκ τούτου αυξάνονται οι πιθανότητες να υπάρξει κάποια διαρροή.

Αν υπάρχουν κάποιες πιθανότητες εντοπισμού σε περιπτώσεις επιθέσεων από οργανωμένους πυρήνες τζιχαντιστών, οι πιθανότητες καθίστανται αμελητέες όταν πρόκειται για “μοναχικό λύκο”, ή για μία παρέα “μοναχικών λύκων”. Ειδικά όταν οι δράστες δεν έχουν δώσει επαρκή δείγματα πως έχουν μετατραπεί σε τζιχαντιστές.

Ο μακελάρης της Νίκαιας είχε απασχολήσει την αστυνομία ως μικροκακοποιός και όχι ως φανατικός ισλαμιστής. Το ίδιο είχε συμβεί με τους αδελφούς Ιμπραήμ και Χαλίντ Μπακράουι που αιματοκύλησαν τις Βρυξέλλες. Αλλά και ο Σαΐποφ φαίνεται πως ήταν στο ραντάρ των αμερικανικών αρχών ασφαλείας, χωρίς, ωστόσο, να έχει χαρακτηρισθεί επικίνδυνος.

Η καταγραφή για ποινικά αδικήματα κατά μία έννοια λειτουργεί σαν παράγοντας αποπροσανατολισμού των αρχών ασφαλείας. Κι αυτό, επειδή ταξινομούν συχνά σε κουτάκια, αδυνατώντας να κατανοήσουν τη μετάλλαξη ενός λούμπεν νέου μουσουλμάνου σε αποφασισμένο να θυσιαστεί τζιχαντιστή.

Με όπλο συνηθισμένα μέσα

Το Ισλαμικό Κράτος προτρέπει φανατικούς ισλαμιστές σ’ αυτή τη μορφή ισλαμικής τρομοκρατίας, ακριβώς επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτραπεί. Ο εκπρόσωπός του Αμπού Μοχάμεντ Αν Αντνανί δεν είναι ο μόνος που έχει παροτρύνει τους απανταχού ισλαμιστές να σκοτώνουν Δυτικούς όπου τους βρουν: «Εάν δεν έχετε όπλα, χτυπήστε τους στο κεφάλι με πέτρα, κόψτε τους τον λαιμό με μαχαίρι, ή συνθλίψτε τους με αυτοκίνητο».

Το μειονέκτημα των “μοναχικών λύκων” είναι ότι συνήθως δεν μπορούσαν να εκτελέσουν εντυπωσιακές σε αίμα και ως εκ τούτου αποτελεσματικές στο πολιτικό και ψυχολογικό επίπεδο επιθέσεις. Η επίθεση στο Ορλάντο των ΗΠΑ και όσες αργότερα ακολούθησαν με όπλο ένα όχημα, από τη Νίκαια μέχρι το Μανχάταν, δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει πάντα.

Κρίσιμο ζήτημα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να διερευνηθεί ο τρόπος, με τον οποίο δημιουργείται ένας “μοναχικός λύκος”. Κατά κανόνα δεν προσχωρεί στην ισλαμική τρομοκρατία μέσα από κλασική στρατολόγηση. Ριζοσπαστικοποιείται μέσα από μία προσωπική διαδικασία, συχνά επηρεασμένος από το Διαδίκτυο. Στη συνέχεια, αναθέτει στον εαυτό του την “υψηλή αποστολή” να πλήξει τους “απίστους” και να εκδικηθεί για τα δεινά των ομοθρήσκων του στη Μέση Ανατολή.

Ανάλογα με τις ικανότητες, την ευρηματικότητα και τα μέσα που διαθέτει σχεδιάζει μία επίθεση μόνος του, ή από κοινού με στενούς φίλους ή συγγενείς του, με τους οποίους έχει την ίδια διαδρομή. Ο μακελάρης της Νίκαιας ήταν επαγγελματίας οδηγός φορτηγού και εκμεταλλεύθηκε την ιδιότητά του αυτή και τις σχετικές γνώσεις για να μεγιστοποιήσει την εμβέλεια της επίθεσής του. Οδηγός ήταν και ο Ουζμπέκος Σαΐλοφ, ο δράστης της επίθεσης στη Νέα Υόρκη.

Τζαμιά και στρατολόγηση

Σημαντικό ρόλο παίζουν τα τζαμιά. Είναι χώρος προσευχής, αλλά και χώρος γνωριμίας και επαφής. Το γεγονός ότι παρακολουθούνται από τις υπηρεσίες ασφαλείας δεν αποτρέπει προσηλυτισμό στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. Από εκεί και πέρα είναι ενδεχόμενη η στρατολόγηση στην ισλαμική τρομοκρατία, η οποία γίνεται με άλλους τρόπους και σε άλλους χώρους.

Είναι κρίσιμης σημασίας το γεγονός ότι τόσο στις μουσουλμανικές κοινωνίες όσο και στις μουσουλμανικές κοινότητες της Δύσης, οι φονταμενταλιστές όχι μόνο δεν είναι απομονωμένοι από τους υπόλοιπους σουνίτες, αλλά συχνά ισχύει το αντίθετο. Είναι πρόσωπα σεβαστά και με επιρροή.

Δεδομένου ότι οι τρομοκράτες κινούνται στους κύκλους των φονταμενταλιστών σαν τα ψάρια στο νερό, έχουν εξασφαλίσει ένα ζωτικό χώρο αφενός κάλυψης και ενίοτε προστασίας, αφετέρου αναπαραγωγής τους και στο ιδεολογικό επίπεδο και στο επίπεδο της στρατολόγησης. Είναι, άλλωστε, εξαιρετικά δυσχερής η διάκριση ανάμεσα σ’ ένα φανατικό φονταμενταλιστή και σ’ έναν επίδοξο τρομοκράτη.

Στα τζαμιά θα επέλθει και η όσμωση των νέων μουσουλμάνων προσφύγων και οικονομικών μεταναστών με τις εγκατεστημένες εδώ και δεκαετίες μουσουλμανικές κοινότητες σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι υπηρεσίες ασφαλείας θεωρούν πως από τους κόλπους των νέων μεταναστών θα προκύψει σταδιακά μία νέα γενιά τζιχαντιστών που θα εμπλουτίσει και το υφιστάμενο τρομοκρατικό δίκτυο και τον αστερισμό των “μοναχικών λύκων”.