Ντμπεϊμπά: Από κολλητός του Καντάφι όργανο του Ερντογάν

Για να μην αφήσει καμία αμφιβολία για τις πολιτικές προθέσεις του, ο προσωρινός πρωθυπουργός της Λιβύης Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά επισκέπτεται και πάλι την Τουρκία μαζί με υπουργούς του για να επιβεβαιώσει με επίσημο τρόπο την ισχύ των δύο τουρκολιβυκών μνημονίων (το ένα για τον σφετερισμό ελληνικής ΑΟΖ και το άλλο για την τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη). Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο ηχηρή διάψευση των ελληνικών προσδοκιών που οδήγησαν στην διπλωματικά προβληματική επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τρίπολη.

Ποια είναι, όμως, η Λιβύη του σήμερα, το συνονθύλευμα των πολιτικών παραγόντων, οι διεθνείς παίκτες που κινούν τα νήματα και ποιος ο μεταβατικός πρωθυπουργός της; Αρχικά, φαβορί για τη θέση του μεταβατικού πρωθυπουργού ήταν ή ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ, ή ο υπουργός Εσωτερικών Φάθι Μπασάγκα. Ο τελευταίος γλύτωσε από μια απόπειρα δολοφονίας σε βάρος του, χωρίς να τραυματιστεί, όταν ένοπλοι άνοιξαν πυρ εναντίον της αυτοκινητοπομπής του, σε αυτοκινητόδρομο κοντά στην πρωτεύουσα Τρίπολη.

Ο Ντμπεϊμπά, όμως, σημείωσε μία απροσδόκητη νίκη, συγκεντρώνοντας 39 ψήφους σε σύνολο 73. Εξελέγη μεταβατικός πρωθυπουργός στη σύνοδο του εκλεκτορικού σώματος στη Γενεύη στις αρχές Φεβρουαρίου, το οποίο εξέλεξε και τριμελές Προεδρικό Συμβούλιο. Η θητεία του ορίστηκε έως τις 24 Δεκεμβρίου, οπότε και είναι προγραμματισμένο να διενεργηθούν εκλογές. Η εκλογή-έκπληξη του Ντμπεϊμπά γρήγορα βρήκε την εξήγησή της. Κατηγορήθηκε ότι δωροδόκησε αφειδώς εκλέκτορες.

Σχετική έρευνα του ΟΗΕ έφερε στο φως καταγγελίες ότι ο πάμπλουτος υποψήφιος δωροδόκησε εκλέκτορες με 500.000 δολάρια. Στην έρευνα αποτυπώνεται και ένα περιστατικό όπου στο λόμπι του ξενοδοχείου κάποιος από τους εκλέκτορες εξέφρασε έντονα τη δυσφορία του όταν έμαθε ότι αυτός είχε λάβει 200.000, δηλαδή 300.000 λιγότερα από τους υπόλοιπους. Η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά ο Ντμπεϊμπά έχει ήδη αναλάβει τα ηνία με σκοπό να οδηγήσει τη Λιβύη σε εκλογές. Μένει να αποδειχθεί εάν θα το πράξει.

Ποιος είναι ο Ντμπεϊμπά

O Ντμπεϊμπά είναι επιχειρηματίας. Πρόσφατα στράφηκε στην πολιτική. Αυτός ήταν και ο λόγος που θεωρήθηκε ότι μειονεκτούσε σε σύγκριση με τους άλλους υποψηφίους. Η περιουσία του, που μετράται σε δισεκατομμύρια, σε συνδυασμό με την παρασκηνιακή τουρκική υποστήριξη, αποδείχθηκαν, όμως, αποτελεσματικότερος τρόπος. Για την ακρίβεια, υπήρξε ο μεγαλύτερος κατασκευαστής της χώρας επί ηγεσίας Καντάφι.

Γεννημένος το 1959 στη Μισράτα, μετακόμισε στον Καναδά. Εκεί απέκτησε μεταπτυχιακό στη Μηχανική από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Επέστρεψε στη Λιβύη επί εποχής Καντάφι εν μέσω του κατασκευαστικού μπουμ. Δεν άργησε να εισέλθει στο κύκλο του Λίβυου προέδρου και να μετατραπεί σε επιχειρηματία-συνεργάτη του. Αυτή η σχέση, μαζί με την τεχνογνωσία που είχε αποκτήσει στην Αμερική, τον οδήγησαν το 2007 στο τιμόνι της κρατικής εταιρείας επενδύσεων και ανάπτυξης της Λιβύης (LIDCO).

Ήταν η εταιρεία που χειριζόταν τα μεγαλύτερα δημόσια έργα. Σ’ αυτά συμπεριλαμβανόταν και η κατασκευή χιλιάδων ιδιωτικών κατοικιών για την ελίτ της χώρας. Σύμφωνα με πληροφορίες, από τότε είχε συγκεντρώσει υπέρογκο πλούτο, τον οποίο σταδιακά έβγαλε από τη Λιβύη. Ήταν η κίνηση-κλειδί, όπως αποδείχθηκε μετά την ανατροπή του Καντάφι και την εξέγερση που οδήγησε τη Λιβύη στο χάος.

Ο κατασκευαστικός κλάδος καταβαραθρώθηκε, με τον πολυετή εμφύλιο πόλεμο να αφήνει πίσω του ερείπια. Δυο αντίπαλες παρατάξεις αναδύθηκαν από αυτόν. Πρώτον, η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας (GNA) στα δυτικά, με έδρα την Τρίπολη και μια αντίπαλη μη αναγνωρισμένη κυβέρνηση στα ανατολικά, υπό την ηγεσία του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ.

Μετά το 2011, ο Ντμπεϊμπά αγόρασε τον παλαιότερο και σημαντικότερο ποδοσφαιρικό σύλλογο της Λιβύης, την Al Ittihad, με έδρα την Τρίπολη. Πηγαινοερχόταν στη χώρα, καθώς μοιραζόταν τον χρόνο του μεταξύ Ευρώπης, ΗΠΑ και Λιβύης. Πολιτικά διατηρούσε χαμηλό προφίλ, μέχρι το 2020, όταν και ίδρυσε το κίνημα Al Muskakbal (Future Libya). Υποτίθεται ότι ήταν προσηλωμένο στην ενθάρρυνση της συμφιλίωσης σε ένα κατεστραμμένο πολιτικό τοπίο, με ακραιφνώς φιλοδυτικό προσανατολισμό.

Οι υποσχέσεις του μεταβατικού πρωθυπουργού

Οι υποστηρικτές του θεωρούν ότι η απολιτίκ προσέγγισή του μπορεί να αποβεί χρήσιμη, με την έννοια ότι θα επιλέξει τεχνοκρατικές λύσεις στα πολλά και κρίσιμα προβλήματα της Λιβύης. Έχει αναφέρει ως προτεραιότητές του την εθνική συμφιλίωση, την αντιμετώπιση της χρόνιας έλλειψης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τη διασφάλιση ότι η βοήθεια θα φτάνει και σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας.

Υποθετικά, τουλάχιστον, στόχος του είναι να σχηματίσει ένα υπουργικό συμβούλιο «αποτελούμενο από τεχνοκράτες που να αντιπροσωπεύει όλα τα χρώματα, τις φυλές και τις περιοχές της Λιβύης». Μιλώντας σε τηλεδιάσκεψη, ο Ντμπεϊμπά δεσμεύτηκε να «χρησιμοποιήσει την εκπαίδευση και την κατάρτιση ως πορεία προς τη σταθερότητα». Υποσχέθηκε, επίσης, να ιδρύσει υπουργείο Εθνικής Συμφιλίωσης για να αφυπνίσει ξένους επενδυτές και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας για τους νέους.

Ακόμα κι αν εννοεί όσα επαγγέλλεται, δεν αλλάζει το γεγονός ότι επί των ημερών Καντάφι ο σημερινός προσωρινός πρωθυπουργός ήταν βαθιά βουτηγμένος στη διαφθορά, στο ξέπλυμα χρήματος, στη χρηματοδότηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, στην αγορά ψήφων κ.λπ. Λίγες ημέρες νωρίτερα αποκαλύφθηκε μία απάτη ύψους πέντε δισεκατομμυρίων που συνδέεται με τον πρώτο ξάδελφό του, συνεργάτη του και πρώην κυβερνητικό αξιωματούχο της Λιβύης.

Φιλό-τουρκος ο Ντμπεϊμπά

Οι αρχές της Σκωτίας αποκάλυψαν ότι μια μεμονωμένη εταιρεία της Σκωτίας ανέλαβε συμβάσεις αξίας 150 εκατομμυρίων στερλινών από κυβερνητικές υπηρεσίες στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού για την Ανάπτυξη Διοικητικών Κέντρων, επιφορτισμένων με την ανάπτυξη υποδομών. Ο Ντμπεϊμπά δεν κρύβει ότι είναι φιλό-τουρκος. Έσπευσε να συναντηθεί με τον Ερντογάν λίγες μέρες μετά την εκλογή του και δήλωσε δημοσίως ότι το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, με το οποίο οι δύο χώρες επιχειρούν να σφετεριστούν ελληνική ΑΟΖ, παραμένει σε ισχύ.

Επίσης, δεν θέτει θέμα αποχώρησης της τουρκικής στρατιωτικής δύναμης από τη Λιβύη, παρά τη φιλολογία για αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι στη Λιβύη εξακολουθούν να παραμένουν 20.000 ξένοι στρατιώτες και μισθοφόροι που άλλοι στηρίζουν στρατιωτικά την κυβέρνηση της Τρίπολης και άλλοι τον Χαλίφα Χαφτάρ στην ανατολική Λιβύη. Είναι άλλο, όμως, οι Ρώσοι μισθοφόροι κι άλλο οι επίσημες τουρκικές δυνάμεις, οι οποίες παρενέβησαν στον λιβυκό εμφύλιο και διέσωσαν την κυβέρνηση Σάρατζ από κατάρρευση, όταν οι δυνάμεις του Χαφτάρ πολιορκούσαν την Τρίπολη.

Οι σχέσεις του Ντμπεϊμπά με την Τουρκία είναι γνωστές από τότε που βρισκόταν στο πλευρό του Καντάφι. Είχε από τότε αναθέσει με προνομιακούς όρους συμβάσεις σε τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες. Επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου ανέλαβε ο συνεργάτης του μεταβατικού πρωθυπουργού πρώην πρέσβης της Λιβύης στην Αθήνα Μοχάμεντ Γιουνές Μενφί, ο οποίος απελάθηκε τον Δεκέμβριο του 2019, λόγω του τουρκο-λιβυκού μνημονίου.

Η Ευρώπη ενδιαφέρεται

Μετά τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Ντμπεϊμπά συνάντησε και ο Ιταλός πρωθυπουργός. Οι επισκέψεις στην Τρίπολη των υπουργών Εξωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας που προηγήθηκαν, έγιναν για να δηλώσουν την στήριξη της Ευρώπης στην εν εξελίξει ειρηνευτική διαδικασία, αλλά και για να εγγράψουν υποθήκες για χρυσοφόρες συμβάσεις με τη λιβυκή κυβέρνηση, όταν θα αποκατασταθεί η ομαλότητα.

Κατά πάσα πιθανότητα, θα ακολουθήσουν κι άλλες επίσημες επισκέψεις, αφού η Δύση θέλει μέσα από την ειρηνευτική διαδικασία να πετάξει τους Ρώσους έξω από τη Λιβύη. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν είναι τόσο απλά, επειδή στο πεδίο υπάρχουν κι άλλοι παίκτες. Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Σίσι δεν τον ήθελε για μεταβατικό πρωθυπουργό, αλλά τώρα προσπαθεί να βρει μαζί του ένα modus vivendi. Γι’ αυτό και τον δέχτηκε στο Κάϊρο.

Η πολιτική και στρατιωτική επιρροή του Χάφταρ έχει πλέον μειωθεί αισθητά, αλλά παραμένει κεντρικός παίκτης, παρ’ ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί να τον εκτοπίσει από το νέο πολιτικό σκηνικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, η νέα εξουσία στην Τρίπολη επιδιώκει ένα συμβιβασμό Καΐρου-Άγκυρας, έτσι ώστε η ίδια να χειριστεί τα εσωτερικά προβλήματα και να αποφευχθεί το δίλημμα “Αίγυπτος ή Τουρκία”.

Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα επανέλθει τελικά η νομιμότητα στη χώρα και αν θα επιτευχθεί νέο κοινοβούλιο. Η πραγματικότητα, άλλωστε, είναι ότι ακόμα δεν υπάρχει κλίμα συναίνεσης στη Λιβύη που να γεφυρώνει τις διαφορές μεταξύ των φατριών και να διευκολύνει την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας. Γι’ αυτό όταν προγραμματίζουν εκλογές τον Δεκέμβριο, φρόνιμο είναι να βάζουμε δίπλα ένα ερωτηματικό.