Η Ελλάδα ψάχνει έρεισμα στον ΟΗΕ – Ποια η στάση των 5 μονίμων μελών

Η ελληνική Διπλωματική Υπηρεσία πασχίζει να καλύψει το χαμένο έδαφος του Σεπτεμβρίου. Τότε το Μέγαρο Μαξίμου διαπίστωνε “θετική ατζέντα”(!) κατά τις συζητήσεις με τον Τούρκο πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν στον ΟΗΕ. Αλλά και στις αρχές Νοεμβρίου, η κορυφή της κυβέρνησης, παρά την ύπαρξη συγκεκριμένων πληροφοριών, δεν έκανε προληπτικές κινήσεις κατά των μνημονίων Τουρκίας-Λιβύης που δημοσιοποιήθηκαν στα τέλη του ίδιου μήνα.

Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες, προτεραιότητα έχει η αναζήτηση συμμαχιών και στηριγμάτων στο εξωτερικό. Δυστυχώς, το ΝΑΤΟ νίπτει τας χείρας του και η ΕΕ παγώνει την πολιτική κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Οι περισσότεροι εταίροι και σύμμαχοι δίνουν προτεραιότητα στις οικονομικές σχέσεις με την Άγκυρα παρά τις ανησυχίες, και των ιδίων, για τις κινήσεις του Ρ. Τ. Ερντογάν.

Σε αυτό το πλαίσιο, αργά ή γρήγορα και ανεξάρτητα από το είδος και το βαθμό έντασης της κρίσης, η ελληνική κυβέρνηση θα αναζητήσει την εμπλοκή του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Πρόκειται για τακτική που είχε υιοθετηθεί και το καλοκαίρι του 1976, όταν ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής είχε κηρύξει πολεμική ετοιμότητα λόγω της παραβίασης της υφαλοκρηπίδας και ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ανδρ. Παπανδρέου, είχε διευκολύνει την κυβέρνηση με το ιστορικό “Βυθίσατε το Χόρα”.

Η προσφυγή στο Συμβούλιο Ασφαλείας αποσκοπούσε, κυρίως, στην ανάδειξη των προοπτικών ανάφλεξης στη Μεσόγειο σε μία περίοδο που, μετά την Πράξη του Ελσίνκι του 1975, οι δύο υπερδυνάμεις δεν ήθελαν ανεξέλεγκτες εστίες έντασης. Η κίνηση Καραμανλή (παρά το ρίσκο ότι δεν είχαν ακόμα οχυρωθεί τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου) πέτυχε, καθώς το “Χόρα” αποσύρθηκε με παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα.

Διαφορετικές οι ισορροπίες

Ωστόσο, εν έτει 2020, οι ισορροπίες στον ΟΗΕ είναι πολύ διαφορετικές και οι ελληνικές προπαρασκευαστικές ενέργειες δεν αποδίδουν τα προσδοκώμενα. Τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (το καθένα για διαφορετικούς λόγους) δεν επιθυμούν την ιδιαίτερη ενασχόληση του κορυφαίου οργάνου με την ελληνοτουρκική πτυχή της κρίσης στη Λιβύη.

Η δε πρόσφατη συνεδρίασή του (κεκλεισμένων των θυρών) κατέληξε στο γενικό συμπέρασμα ότι τρίτα κράτη «θα πρέπει να μείνουν μακριά από τη Λιβύη», χωρίς να δοθεί έμφαση στα σκέλη που ενδιαφέρουν άμεσα την Ελλάδα. Η στάση των πέντε ισχυρών συνοψίζεται στα ακόλουθα:

Πρώτον, οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν το άνοιγμα κανενός θέματος που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τη Λιβύη (όπως οι δύο συμφωνίες Άγκυρας-Τρίπολης), επειδή θα διαταραχθούν οι ισορροπίες και κύριος ωφελημένος θα είναι η Ρωσία κατ’ αντιστοιχία με όσα συνέβησαν στη Συρία.

Δεύτερον, η Ρωσία, που έχει ήδη προωθήσει τα συμφέροντά της στην ευρύτερη περιοχή, δεν επείγεται για ανάμιξη του Συμβουλίου, αλλά ίσως αντιμετώπιζε θετικά σχετικό ελληνικό αίτημα. Το ερώτημα είναι τι ανταλλάγματα θα ζητήσει η Μόσχα από την Αθήνα, καθώς οι διμερείς σχέσεις ομαλοποιήθηκαν με την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια στη Ρωσία στις αρχές Νοεμβρίου. Ακολούθησε ένταση, όμως, λόγω των αποφάσεων για τον “Mr. Bitcoin” στα τέλη Δεκεμβρίου και, ταυτόχρονα, η σχέση Πούτιν-Ερντογάν παρουσιάζεται αδιατάρακτη.

Γαλλία-Κίνα-Βρετανία

Τρίτον, με την Κίνα η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη, καθώς αποδείχθηκε ότι το άνοιγμα του Έλληνα πρωθυπουργού προς το Πεκίνο, που προκάλεσε την οργή της Ουάσιγκτον, δεν συνοδεύεται από ίχνος διπλωματικής στήριξης του προέδρου Σι Τζινπίνγκ προς την Αθήνα.

Τέταρτον, η Γαλλία είναι η πλέον υποστηρικτική δύναμη προς την Αθήνα. Δεν φαίνεται, πάντως, πιθανό να μεταφέρει το ζήτημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αφού έχει πετύχει να συνδεθεί η ίδια στενά, διμερώς, με την Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο και δεν έχει συμφέρον να αναμετρηθεί με τα άλλα μόνιμα μέλη ούτε να φτάσει τα πράγματα με την Τουρκία στα άκρα.

Πέμπτον, η Βρετανία αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση, καθώς αποδίδει προτεραιότητα στο Brexit. Το σίγουρο είναι ότι το Λονδίνο «φεύγει από την ΕΕ, αλλά δεν φεύγει από την Ευρώπη». Ως ανεξάρτητος παίκτης πια, θα αναμιχθεί μεσοπρόθεσμα και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Δεν πρέπει, άλλωστε, να παραγνωρίζεται το ενδεχόμενο αναβίωσης των παραδοσιακών διπλωματικών και οικονομικών δεσμών της με την Τουρκία.

Παράλληλα, όπως έχουμε υπογραμμίσει εδώ και ένα μήνα, παρά την κυβερνητική αισιοδοξία περί ακύρωσης των μνημονίων Τουρκίας-Λιβύης στον ΟΗΕ, ούτε ο γενικός γραμματέας Αντ. Γκουτέρες, ούτε οι νομικοί του σύμβουλοι δείχνουν βούληση ουσιαστικής δράσης. Ο ΟΗΕ παραμένει στη γραμμή περί μη αρμοδιότητάς του για τον έλεγχο της νομιμότητας των διαδικασιών μεταξύ Τρίπολης και Άγκυρας.