ΗΠΑ -Ευρώπη – Ιράν: Η διπλωματία και πάλι στο προσκήνιο;

Οι Ευρωπαίοι ελπίζουν ότι η διπλωματία θα πάρει πάλι κεφάλι στην κρίση με το Ιράν μετά την παύση στην αμερικανοϊρανική πολεμική κλιμάκωση, την ώρα ωστόσο που οι νέες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις αποτελούν αστάθμητο παράγοντα στη στάση της Τεχεράνης. Την επομένη της πρώτης απευθείας πολεμικής σύγκρουσης ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν, η Γαλλία η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, συμβαλλόμενα μέρη και οι τρεις στην διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, απηύθυναν έκκληση για την επιστροφή στον δρόμο της διπλωματίας.

«Πρέπει να ξαναδώσουμε μία ευκαιρία στη διαπραγμάτευση», επέμεινε ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν μετά την «μετρημένη» στρατιωτική απάντηση της Τεχεράνης στη δολοφονία του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί και την παραδοχή της κατάρριψης από λάθος του Boeing των ουκρανικών αερογραμμών. Το Παρίσι έλαβε υπ΄όψιν την ιρανική παραδοχή, όπως και το Βερολίνο και το Λονδίνο, και απέφυγε κάθε εσπευσμένο συμπέρασμα για την υπόθεση της συντριβής για να διαφυλάξει ανοικτούς τους διπλωματικούς διαύλους με την Τεχεράνη.

«Αλλαγή καθεστώτος;»

Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, που προσπάθησε ματαίως να οργανώσει μία συνάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ιρανό ομόλογό του Χασάν Ροχανί το περασμένο φθινόπωρο στα Ηνωμένα Έθνη με στόχο τη διάσωση της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, παραμένει έτοιμος να προσφέρει τις καλές του υπηρεσίες. «Θεωρούμε ότι αυτή η γαλλική πρωτοβουλία δεν απέτυχε. Δεν υπάρχει εναλλακτική…Δεν υπάρχει αυτήν την στιγμή άλλος ηγέτης ικανός να απευθυνθεί προς όλους και να πει σε όλους το ίδιο πράγμα», δηλώνει γαλλική διπλωματική πηγή.

Όμως, ο Ντόναλντ Τραμπ, απορροφημένος από την επανεκλογή του, επιθυμεί αυτήν την στιγμή μία χειραψία με τον ιρανό ηγέτη, όσο επικοινωνιακού χαρακτήρα και να είναι αυτή; Αν και αποχώρησε θορυβωδώς από την διεθνή συμφωνία το 2018, δήλωσε επίσης ανοικτός στην διεξαγωγή διαπραγματεύσεων που θα εγγυηθούν ότι η Τεχεράνη δεν θα αποκτήσει ποτέ ατομικό όπλο.

«Οι μεν και οι δε μπορούν να επαναδεσμευθούν ως προς το πυρηνικό ζήτημα. Οι Ιρανοί μπορούν να το κάνουν εντός ενός πολυμερούς σχήματος. Δεν θα συζητήσουν απευθείας με τους Αμερικανούς», εκτιμά ο Alex Vatanka , ειδικός για το Ιράν στο Middle East Institute της Ουάσινγκτον. Αλλά, στο πλαίσιο αυτής της ευμετάβλητης, ρευστής κρίσης, η έκρηξη οργής που προκάλεσε στο Ιράν η συντριβή του ουκρανικού αεροσκάφους, οι διαστάσεις της οποίας είναι δύσκολο να αποτιμηθούν, αλλάζει εν δυνάμει τα δεδομένα. «Τι θα πουν στον Τραμπ οι σύμβουλοί του; Μπορεί να επιδιώξει υπό το φως των γεγονότων αυτών μία αλλαγή καθεστώτος, να πει “δεν θέλω να μιλήσω για το Ιράν, άλλαξα γνώμη, ας δούμε τι θα γίνει», λέει ο Alex Vatanka.

«Κρίση νομιμοποίησης»

Ο ένοικος του Λευκού Οίκου απέφυγε την στρατιωτική κλιμάκωση, αλλά ανακοίνωσε νέες κυρώσεις κατά του Ιράν, που βρίσκεται ήδη σε δεινή οικονομική θέση από την πολιτική της «ακραίας πίεσης» της Ουάσινγκτον. «Το γεγονός της επαναφοράς των κυρώσεων είναι ένα πολύ κακό σημάδι. Από την ιρανική πλευρά, δεδομένων αυτών που συμβαίνουν στους δρόμους (της χώρας), θα έχουν άλλες έννοιες» και όχι την διπλωματία, λέει ο Francois Heisbourg, της Fondation pour la Recherche Strategique του Παρισιού.

«Σε μία κρίση που εξελίσσεται με τέτοια ταχύτητα και σπασμωδικότητα, αυτό που μπορούν να κάνουν οι Ευρωπαίοι είναι να επιμείνουν ελπίζοντας ότι θα υπάρξει συναστρία», λέει ο αναλυτής. Για το Clement Therme, ερευνητή στο Centre de Recherches Internationales (CERI), αυτή η ευρωπαϊκή πίστη στην διπλωματία αποτελεί θέση αρχών, κυρίως στην Γαλλία.

«Το καθεστώς έχει απολέσει την αξιοπιστία του, βρίσκεται σε μία κρίση εσωτερικής νομιμοποίησης που εντείνεται, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα καταρρεύσει από στιγμή σε στιγμή». Εάν θεωρεί ότι διακυβεύεται η επιβίωσή του, μπορεί να δεχθεί να ανοίξει διάλογο με την Ουάσινγκτον. «Αλλά θα χρειασθούν μυστικές διαπραγματεύσεις, δεν πρκειται να εμφανισθούν δημόσια με την Ουάσινγκτον», λέει ο ερευνητής του CERI.