Το σχέδιο του γαμπρού για το Παλαιστινιακό, δώρο του Τραμπ στο Νετανιάχου 

Εξελίξεις στο Μεσανατολικό δρομολογεί ο Τραμπ, ο οποίος αναμένεται να ανακοινώσει μέχρι την συνάντησή του με τον Νετανιάχου, την Τρίτη στον Λευκό Οίκο, το ειρηνευτικό του σχέδιο. Πρόκειται ουσιαστικά για την πολιτική πτυχή του σχεδίου του για το Παλαιστινιακό, αφού το οικονομικό της σκέλος ανακοινώθηκε τον περασμένο Ιούνιο στο Μπαχρέιν και απορρίφθηκε από τους Παλαιστίνιους.

Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε, για πρώτη φορά μετά από καιρό, στο “ειρηνευτικό σχέδιό” του την περασμένη Πέμπτη από το Νταβός. Την ίδια ημέρα, ο αντιπρόεδρος Πένς, ο οποίος βρισκόταν στο Ισραήλ για την τελετή για τα 75 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς, ανακοίνωνε ότι ο Τραμπ προσκάλεσε στον Λευκό Οίκο τον Νετανιάχου και τον βασικό αντίπαλό του στις προσεχείς πρόωρες βουλευτικές εκλογές, Μπένι Γκαντς.

Θέμα αυτής της συνάντησης, όπως είπε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, θα είναι η συζήτηση επί του πολιτικού σκέλους της αμερικανικής πρωτοβουλίας για τη Μέση Ανατολή, η ανακοίνωση της οποίας έχει αναβληθεί επανειλημμένως, εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων και της κυβερνητικής κρίσης στο Ισραήλ.

“Σπουδαίο”, αλλά μη αποδεκτό

Ένα εικοσιτετράωρο αργότερα, κατά την επιστροφή του από το Νταβός στο Μαϊάμι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, μιλώντας σε δημοσιογράφους προέβλεψε την αρνητική αντίδραση των Παλαιστινίων. Συμπλήρωσε πάντως ότι αυτό θα συμβεί «στην αρχή» και διαβεβαίωσε ότι το σχέδιό του θα είναι και προς όφελός τους. Σε υπερβολικό τόνο, όπως συνηθίζει άλλωστε, ο Τραμπ χαρακτήρισε την πρωτοβουλία του ως ένα «σπουδαίο σχέδιο» που, όπως είπε, «μπορεί στ’ αλήθεια να φέρει αποτέλεσμα». Πρόκειται, άλλωστε, για ένα σχέδιο, που επεξεργάστηκε ο γαμπρός και σύμβουλός του Τζάρεντ Κούσνερ, το οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος συνηθίζει να αποκαλεί ως τη «συμφωνία του αιώνα».

Οι αμερικανικές εξαγγελίες έτυχαν θερμής υποδοχής στο Ισραήλ, με το Νετανιάχου να κάνει λόγο για μεγάλη και μοναδική ευκαιρία και να χαρακτηρίζει τον Τραμπ ως τον «μεγαλύτερο φίλο που είχε ποτέ το Ισραήλ». Ο ίδιος χαρακτήρισε την συγκυρία ως «ιστορική στιγμή» και επισήμανε ότι δεν επιτρέπεται αυτή η πρωτοβουλία να αποτύχει.

Από την πλευρά του, ο αντίπαλος του Νετανιάχου στις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, Μπένι Γκαντζ, ο οποίος θα μεταβεί επίσης στην Ουάσινγκτον την Δευτέρα μίλησε για ένα σχέδιο ορόσημο που μπορεί να οδηγήσει τους «διάφορους πρωταγωνιστές στη Μέση Ανατολή να προχωρήσουν προς τα εμπρός, με μια ιστορική περιφερειακή συμφωνία». Ο Γκαντζ ανέφερε επίσης ότι είχε πολλές συνομιλίες για το Ειρηνευτικό Σχέδιο με Αμερικανούς αξιωματούχους, προσθέτοντας ότι το περιεχόμενο αυτών των συνομιλιών και οι λεπτομέρειες της αμερικανικής πρωτοβουλίας «θα παραμείνουν απόρρητα προς το παρόν».

Χωρίς τους Παλαιστίνιους 

Την ίδια ώρα, οι Παλαιστίνιοι, οι οποίοι απορρίπτουν εξαρχής το αμερικανικό σχέδιο, αναφέρουν ότι δεν έχουν προσκληθεί σε συζητήσεις. Θεωρούν άλλωστε «υπερβολικά φιλοϊσραηλινή» την κυβέρνηση Τραμπ και ουσιαστικά έχουν διακόψει τις σχέσεις μαζί της, μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.

Ήδη, ο εκπρόσωπος της Παλαιστινιακής Αρχής προειδοποίησε την Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ «να μην περάσουν τις κόκκινες γραμμές». Πρόσθεσε μάλιστα ότι αν το σχέδιο ανακοινωθεί με τους όρους που οι Παλαιστίνιοι απορρίπτουν, τότε η παλαιστινιακή ηγεσία θα λάβει μέτρα για την προστασία των νόμιμων δικαιωμάτων τους και θα απαιτήσει «το Ισραήλ να αναλάβει πλήρως τις ευθύνες του ως δύναμη κατοχής».

Με αυτές τις τόσο διαμετρικά αντίθετες προσεγγίσεις των ενδιαφερόμενων μερών, το αμερικανικό σχέδιο για την Μέση Ανατολή δεν δείχνει ότι μπορεί να επιλύσει την διαμάχη δεκαετιών και να καταστεί πράγματι ειρηνευτικό. Πολύ περισσότερο, όταν η όποια προτεινόμενη λύση στο Παλαιστινιακό έχει άμεσες επιπτώσεις και σε άλλες χώρες, καθώς και αντίκτυπο στο σύνολο του αραβικού και μουσουλμανικού κόσμου, παρά τις εμφανείς και έντονες πολλές φορές συγκρούσεις στο εσωτερικό των προαναφερόμενων συνόλων.

Τα μεγάλα αγκάθια 

Το καθεστώς της Ιερουσαλήμ ήταν και παραμένει ένα από τα πλέον ακανθώδη ανοιχτά ζητήματα συτής της διένεξης από το 1967, όταν το Ισραήλ κατέλαβε το ανατολικό τμήμα της πόλης και στην συνέχεια το προσάρτησε. Η ενέργεια αυτή δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ από την διεθνή κοινότητα και οι Παλαιστίνιοι εξακολουθούν να θέλουν την ανατολική Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του ανεξάρτητου κράτους που οραματίζονται για το μέλλον. Από την πλευρά τους οι Ισραηλινοί την θεωρούν «αιώνια και αδιαίρετη» πρωτεύουσά τους, κάτι που έχει υιοθετήσει ο Τραμπ με την απόφαση του, τον Δεκέμβριο του 2017, να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ.

Η ενέργεια αυτή, η οποία διατάραξε μια διεθνή συναίνεση δεκαετιών, προκάλεσε την αντίθεση όλου του αραβικού κόσμου και δεν βρήκε μιμητές. Οι ΗΠΑ μετέφεραν την πρεσβεία τους τον Μάιο του 2018 και τους ακολούθησε μόνον η Γουατεμάλα. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται τις τελευταίες εβδομάδες και η Ονδούρα, ενώ η Παραγουάη, η οποία είχε ανοίξει επίσης τον Μάιο του 2018 πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ, αναίρεσε την απόφασή της μετά την αλλαγή κυβέρνησης. Η Βραζιλία εγκαινίασε απλώς εμπορική και οικονομική αντιπροσωπεία στην ιερή πόλη, τον περασμένο Δεκέμβριο, κάτι που έκανε και η  Ουγγαρία (η μόνη ευρωπαϊκή χώρα), τον Μάρτιο του 2019.

Ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα των ευραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη, ένα θέμα στο οποίο και πάλι η κυβέρνηση Τραμπ ανέτρεψε την αμερικανική πολιτική δεκαετιών, όταν τον περασμένο Νοέμβριο ο Πομπέο ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ παύουν να θεωρούν τους οικισμούς «ασύμβατους με το διεθνές δίκαιο». Και αυτή η ενέργεια προκάλεσε επίσης έντονες αντιδράσεις Αράβων και μουσουλμάνων.

Παρόλα αυτά Τραμπ και Νετανιάχου θέλουν να προωθήσουν το σχέδιο και οι λόγοι δεν είναι μόνον η εδραίωση των αμερικανικών και ισραηλινών θέσεων στη Μέση Ανατολή, υπό την απειλή του Ιράν. Αμφότεροι αντιμετωπίζουν φέτος εκλογές, με τον Νετανιάχου να πηγαίνει για τρίτη φορά μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο στις κάλπες. Αμφότεροι αντιμετωπίζουν όμως και προβλήματα με την Δικαιοσύνη. Και ναι μεν ο Τραμπ θεωρείται απίθανο να εκπέσει του αξιώματος από την ελεγχόμενη από τους Ρεπουμπλικάνους Γερουσία, για την υπόθεση της Ουκρανίας, τα πράγματα όμως είναι δυσκολότερα για τον μακροβιότερο πρωθυπουργό του Ισραήλ, ο οποίος είναι αντιμέτωπος με τρεις υποθέσεις διαφθοράς.