Καλοκαίρι 1972 – Το δικό μου tribute στον Γιάννη Σπάθα

Το tribute στο μεγάλο δεξιοτέχνη της ηλεκτρικής κιθάρας, συνθέτη και ενορχηστρωτή Γιάννη Σπάθα από την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου 2020 αποτέλεσε ένα υποδειγματικό αφιέρωμα στον σημαντικό αυτό μουσικό που διαμόρφωσε καθοριστικά την ελληνική σκηνή ροκ, δένοντάς την με την παράδοση της δημοτικής μουσικής και έδωσε ένα εκλεπτυσμένο ηλεκτρισμό σε έργα των σημαντικότερων συνθετών της εποχής μας.

Οι ακροατές της συναυλίας βγήκαν από το Παλλάς διπλά συγκινημένοι, τόσο γιατί οι περισσότεροι θυμήθηκαν τα νιάτα τους, όσο και γιατί η συμφωνική εκτέλεση των τραγουδιών του Σπάθα και των Socrates ανέδειξε την πολυδιάστατη μελωδική και μουσική του προσωπικότητα.

Η Ορχήστρα της ΕΡΤ, υπό την διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη, εκτέλεσε με φοβερό πάθος και ένταση τις ενορχηστρώσεις του Κώστα Παπαδούκα, ο οποίος έδωσε ιδιαίτερο βάθος στα έντεχνα τραγούδια του Γιάννη Σπάθα, σε στίχους Ευγένιου Αρανίτση τα περισσότερα. Τα τραγούδια εκτέλεσαν ο Βασίλης Λέκκας και η Νανά Μπινοπούλου, αλλά και στα ροκ κομμάτια των Socrates που εκτέλεσε η ορχήστρα με τον παλιό ντράμερ του συγκροτήματος Γιώργο Τρανταλίδη, τον γιο του Σπάθα Νίκο στην κιθάρα και το εξαιρετικό γκρουπ Jacks Full.

Ο πολύπειρος Παπαδούκας δεν παρασύρθηκε από την συμφωνικότητα που έδωσε στον κορυφαίο δίσκο των Socrates “Phos” (για δύο βδομάδες Νο1 στα αγγλικά charts) το συνθεζάιζερ του Βαγγέλη Παπαθανασίου, αλλά έφτιαξε ένα σύγχρονο συμφωνικό “βουνό” (Mountains) που συνομίλησε ισότιμα με την ηλεκτρική ένταση των Jacks Full και τα τύμπανα του Τρανταλίδη, ανεβάζοντας στα ύψη την ατμόσφαιρα των κομματιών. Ο Νίκος Σπάθας, φτυστός ο πατέρας του, έχει πάρει τη σκυτάλη του Γιάννη και ενδεχομένως να την κρατήσει όπως ο Dweezil Zappa που συνέχισε την παράδοση του Φρανκ.

Στο έντεχνο κομμάτι, ο κορυφαίος Βασίλης Λέκκας εμφανώς συγκινημένος κάποια στιγμή έχασε το τραγούδι, αλλά ο μαέστρος οδήγησε την ορχήστρα, η οποία επέδειξε απίστευτη ετοιμότητα, στην ολοκλήρωση του κομματιού χωρίς διακοπή. Ο Λέκκας ζήτησε στη συνέχεια επανεκτέλεση του τραγουδιού, πράγμα που έγινε και κατέδειξε το υψηλό μουσικό του ήθος και ευαισθησία.

Η υποδειγματική αυτή συναυλία που βιντεοσκοπήθηκε από την ΕΡΤ ελπίζουμε πως θα μπορέσουν να την απολαύσουν πολλοί περισσότεροι στην τηλεόραση. Όμως, η συναυλία αυτή έτσι όπως εκτελέστηκε αποτελεί αναμφίβολα εξαγώγιμο ελληνικό προϊόν και η ΕΡΤ θα πρέπει να την προωθήσει σε ξένα κανάλια όπως το ARTE και το MEZZO.

…για τους Socrates στα Στύρα

Ο Σπάθας δεν ήταν για τη γενιά μου απλά ο βιρτουόζος της ηλεκτρικής κιθάρας, αλλά ο hero ενός απαράμιλλου στιλ, μένοντας ακίνητος πάνω στη σκηνή σε αντίθεση με τον υπερκινητικό Τουρκογιώργη που κράταγε το live στην τότε ροκ μανιέρα. Οι σωκρατικοί, “μόνιμοι” στο Κύτταρο και το Ροντέο, αισθανόμαστε πιο αλήτες και με μάλλον πιο έντονο ταξικό πρόσημο από τους οπαδούς των επίσης μοναδικών Πελόμα Μποκιού που ήταν πιο κυριλέ. Από εκείνα τα χρόνια της αθωότητας, παραθέτω μια ανάμνηση από την ανέκδοτη συλλογή διηγημάτων μου για το κάμπινγκ “Καλοκαιρινές Ιστορίες”…

Όλα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του ’72 για τους Socrates* που ήδη είχαν βγάλει το άλμπουμ drank the conium και τους οποίους είχαμε προσκυνήσει τον χειμώνα στο «Κύτταρο»**. Μόλις είχαμε τελειώσει την Ε’ Γυμνασίου και οι περισσότεροι από εμάς είχαν αρχίσει φροντιστήρια, ειδικά όσοι πήγαιναν για ιατρική και Πολυτεχνείο.

Το καλοκαίρι εκείνο, λοιπόν, δεν θυμάμαι με τι ψέματα ψήσαμε τις μανάδες μας και τρεις δεκαεξάρηδες δανειστήκαμε τρεις «σλουμπάμιες»*** και την κάναμε για τα Στύρα, όπου το ερχόμενο Σαββατοκύριακο θα έπαιζαν οι Socrates σε μια ντισκοτέκ, όπως λέγαμε τότε τα χορευτάδικα. Η αλήθεια είναι ότι υπήρχε κι ένας άλλος φίλος που είχε σπίτι εκεί και μας είχε ειδοποιήσει. Τέλος πάντων, φτάσαμε με τη συγκοινωνία στα Στύρα που δεν ήταν βέβαια ανεπτυγμένα όπως τώρα. Το μέρος ήταν πιο παρθένο, μόλις είχε αρχίσει να γίνεται θέρετρο της μικροαστικής τάξης.

Κοιμόμαστε στην αμμουδιά της παραλίας, πλενόμαστε στο σπίτι του φίλου και γνωριστήκαμε με τα άλλα παιδιά από τα γύρω σπίτια. Κιθάρες, τραγούδια του Ντύλαν και από «Το περιβόλι του τρελού» που μόλις είχε βγει, όμορφα κορίτσια, μπάνιο και τα αντράκια …με πολύ Hellas Special! Το βράδυ φωτιά και όλοι γύρω γύρω. Τα παιδιά μας έφερναν φαγητό και σάντουιτς από τα σπίτια τους και κρασί, κάτι Δεμέστιχες**** του θανατά.

Γύρω στις δύο τη νύχτα και αφού είχαν τελειώσει το κουμκάν, έβγαιναν οι μανάδες και μάζευαν τα παιδιά, κοιτάζοντάς μας λίγο καχύποπτα. Μετά πέφταμε ξεροί από την κούραση, τον ήλιο, τα μπάνια… για ύπνο. Ήρθαν και οι Socrates, βάλαμε τα μαύρα μας, καμπάνα παντελόνι και φαρδιές ζώνες έξω από την μπλούζα, χίπικα πράγματα. Εγώ φορούσα και στρογγυλά συρμάτινα γυαλάκια με πορτοκαλί φακό αλά Τζον Λένον και ήμουνα cool που λέμε σήμερα.

Διαγωνισμοί χορού

Τότε, συνηθιζόταν στις ντισκοτέκ να γίνονται διαγωνισμοί χορού! Τολμήσαμε και ανεβήκαμε στην πίστα, με τους Socrates να παίζουν το See See Rider και το Wild Satisfaction που έβγαλαν εκείνη τη χρονιά στο δεύτερο LP τους, το Taste of conium και χτυπηθήκαμε σαν παλαβά. Τελικά, πήραμε το δεύτερο βραβείο, κάτι μπύρες για την επομένη βραδιά, την Κυριακή, αλλά και ένα φιλί από ένα όμορφο κορίτσι με μεγάλα μάτια από τον Περισσό που κράτησε μέχρι να αρχίσουν τα σχολεία. …Summer kisses, winter tears που τραγούδαγε ο Έλβις.

Τη Δευτέρα επιστρέψαμε διαλυμένοι σπίτια μας και ΄γω με μια άγρια φαρυγγίτιδα κι ένα βήχα του πεθαμού. Τελικά ο πατέρας με ρώτησε: «καπνίζεις»; «Ναι», του είπα. Εγώ το ξεκίνησα στα τριάντα, είπε και έφυγε. Μόλις συνήλθα από την φαρυγγίτιδα, εγκατέλειψα τα σκληρά Hellas Special και το γύρισα στα κάπως πιο ευγενή Astor, τα οποία εγκατέλειψα αρκετά χρόνια μετά, μόλις κατάργησαν το φίλτρο από φελλό και το έκαναν από χαρτί.

Το επόμενο καλοκαίρι του ’73, μετά τις εισαγωγικές εξετάσεις και πριν βγουν τα αποτελέσματα πήγαμε όλη η παρέα μια βδομάδα στις Σπέτσες και μείναμε σε δωμάτια. Το καλοκαίρι του ’74 με την τραγωδία της Κύπρου, την πτώση της χούντας και τη δουλειά, -γιατί δούλευα-, δεν έκανα διακοπές. Δεν θυμάμαι τίποτε για το ’75 και το ’76, αλλά αμέσως μετά αρχίζει η περιπέτεια του free camping…

---

* Socrates drunk the conium, το σημαντικότερο και μακροβιότερο ελληνικό ροκ συγκρότημα.
** Το «Κύτταρο» κλαμπ ήταν στα ΄70ς η «Μέκκα» του ελληνικού ροκ.
*** «Σλουμπάμιες», έτσι λέγαμε στη νεανική αργκό τα σλίπινγκ μπαγκ.
**** Δεμέστιχα, ένα φθηνό κρασί της εποχής που όμως βάραγε πολύ.