O “διάβολος” που δεν ξέρουμε

του Γιώργου Λυκοκάπη  –

Είκοσι χρόνια πριν, την κορεάτικη χερσόνησο δεν την σκίαζαν σύννεφα πολέμου, όπως σήμερα. Τότε, κυριαρχούσε η “διπλωματία της λιακάδας”. Ονομάστηκε έτσι η διπλωματική προσπάθεια της τότε κυβέρνησης της Νότιας Κορέας να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με την απομονωμένη Βόρεια Κορέα.

Ο τότε Πρόεδρός της, ταξίδεψε το 2000 μέχρι την Πιονγιάνγκ και είχε συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, τον γιο του ιδρυτή του κομμουνιστικού καθεστώτος και πατέρα του σημερινού νεαρού ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν. Οι συνομιλίες ήταν σε καλό κλίμα και περιλάμβαναν προτάσεις για την ειρηνική επανένωση της Κορέας υπό ομοσπονδιακή μορφή. Οι επαφές διατηρήθηκαν ακόμα και μετά την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 και τον πόλεμο που κήρυξε ο πρόεδρος Μπους στον “Άξονα του Κακού”.

Στη μαύρη λίστα των ΗΠΑ

Σύμφωνα με την τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ υπήρχε μία ομάδα κρατών τα οποία «στήριζαν την διεθνή τρομοκρατία, παρήγαγαν όπλα μαζικής καταστροφής και παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα». Μεταξύ των χωρών αυτών συγκαταλέγονταν η Βόρεια Κορέα. Κατά το δόγμα Μπους, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν Βορειοκορεάτης, όχι Σαουδάραβας!

Η ισλαμική τρομοκρατία χρηματοδοτούνταν από τις μυστικές υπηρεσίες μιας κομμουνιστικής χώρας, όχι από την Σαουδική Αραβία και το Πακιστάν, από δύο φιλοδυτικά καθεστώτα όπου το φονταμενταλιστικό Ισλάμ έχει ιστορικά ισχυρή επιρροή.

Παρά την μονομερή εισβολή των ΗΠΑ εναντίον του Ιράκ που ακολούθησε, οι δίαυλοι επικοινωνίας του Νότου με τον Βορρά στην Κορέα δεν αποκόπηκαν. Ο πρόεδρος της Νοτίου Κορέας, Ρο Μου Χιον, αρνήθηκε να συνταχθεί με την πολιτική του προέδρου Μπους. Το 2007 υπέγραψε ειρηνευτική συμφωνία με την Βόρεια Κορέα, ως δείγμα καλής θέλησης. Όλα άλλαξαν, όμως, όταν ηττήθηκε στις εκλογές τον Δεκέμβρη εκείνου του έτους.

Το τέλος της “λιακάδας” και τα πυρηνικά

Ο εθνικιστής διάδοχος του Λι Μιόνγκ Μπακ έδωσε τέλος στην “διπλωματία της λιακάδας”, καθώς εφάρμοσε μία σειρά επιθετικών μέτρων έναντι της Πιόνγιανγκ. Ως απάντηση, το καθεστώς του Κιμ Γιονγκ Ιλ ανέπτυξε πρόσθετους βαλλιστικούς πυραύλους, τερμάτισε τις ειρηνευτικές συνομιλίες και έθεσε τον στρατό του σε πολεμικό συναγερμό. Ταυτόχρονα, άρχισε πυρηνικές δοκιμές, προκαλώντας παγκόσμια ανησυχία. Για την ιστορία ο πρώην πρόεδρος Ρο Μου Χιον, που υποστήριζε τις διαπραγματεύσεις με τον Βορρά, αυτοκτόνησε.

Ο πρώην ηγέτης του βορειοκορεάτικου καθεστώτος ήταν ένας σκληρός δικτάτορας. Η ιστορία, όμως, θα αναγνωρίσει τις προσπάθειες που κατέβαλε για την ειρήνη στην κορεατική χερσόνησο. Όταν πέθανε τον Δεκέμβριο του 2011 ανέλαβε την ηγεσία της χώρας, υπό άκρα μυστικότητα, ο γιος του o Κιμ Γιονγκ Ουν, για τον οποίο οι περισσότερες κυβερνήσεις γνώριζαν ελάχιστα. Παραφράζοντας μία ατάκα που αποδίδεται στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, «ο πατέρας Κιμ είναι ο διάβολος που ξέρουμε, ο γιος Κιμ είναι ο διάβολος που δεν ξέρουμε».

Όπως έγραψε η Le Monde ο νεαρός Κιμ δεν είναι τρελός. Είναι σίγουρα, όμως, πιο απρόβλεπτος από τον πατέρα του. Κατέχοντας όπλα μαζικής καταστροφής, γνωρίζει πως είναι αδύνατον να έχει την τύχη του Σαντάμ Χουσεΐν. Δεν είναι τυχαία η δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ πως «η στρατιωτική επιλογή δεν αποτελεί προτεραιότητα για τις ΗΠΑ». Ξέρει πολύ καλά πως αν επιτεθεί στην Βόρεια Κορέα, η Πιόνγιανγκ θα απαντήσει με αιματηρά αντίποινα στις γειτονικές της χώρες, προκαλώντας εκατόμβη θυμάτων.

“Ομοιογένεια” ή εκτέλεση…

Ο Κιμ Γιονγκ Ουν έχει επιπλέον λόγους να αισθάνεται ασφαλής. Είναι επικεφαλής ενός υπεράριθμου στρατιωτικού και παραστρατιωτικού προσωπικού που αριθμεί περίπου δέκα εκατομμύρια ανθρώπους, σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας. Η εθνικιστική και η μιλιταριστική ρητορεία του καθεστώτος έχει ευρεία απήχηση στην συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, με τις δυνάμεις ασφαλείας να καραδοκούν για τυχών αντιφρονούντες. Υπό αυτές τις συνθήκες μοιάζει αυτοκτονία οποιαδήποτε αντιπολιτευτική δραστηριότητα, πόσο μάλλον η ένοπλη αντίσταση.

Η Βόρεια Κορέα είναι εθνικά ομοιογενής, δεν υπάρχει αξιόλογη εθνοτική μειονότητα, όπως π.χ. οι Κούρδοι στο σανταμικό Ιράκ. Με άλλα λόγια, δεν θα μπορούσαν οι Αμερικανοί να βρουν εσωτερική υποστήριξη σε περίπτωση εισβολής τους, αλλά ούτε κάποια στοιχειώδη οργανωμένη αντιπολίτευση εξόριστων στο εξωτερικό. Όσοι αντικαθεστωτικοί κατάφεραν να εγκαταλείψουν την απομονωμένη χώρα είναι εντελώς άγνωστοι στην πλειονότητα των Βορειοκορεατών και θεωρούνται ασήμαντοι ακόμα και από την Δύση.

Δεν μοιάζει να υπάρχουν κάποια “μετριοπαθή” στοιχεία στο κυβερνών κόμμα ή στις ένοπλες δυνάμεις της Βόρειας Κορέας, που θα μπορούσαν να αναλάβουν κάποιον μεταβατικό ρόλο στο μέλλον. Ο θεωρούμενος “μετριοπαθής” του καθεστώτος, ο πρώην πανίσχυρος στρατηγός Γιανγκ Σονγκ Ταέκ, δικάστηκε και εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες, λίγο μετά την άνοδο του νεαρού ανιψιού του στην εξουσία. Το μήνυμα του Κιμ Γιονγκ Ουν στην “παλιά φρουρά” ήταν ξεκάθαρο. Όποιο στέλεχος του κόμματος ή των ενόπλων δυνάμεων αμφισβητήσει την εξουσία του θα έχει την τύχη του θείου του.

Αναγκαστικός σύμμαχος η Κίνα

Η Κίνα ο κυριότερος σύμμαχος της Βόρειας Κορέας, υποστηρίζει ορισμένες οικονομικές κυρώσεις έναντι της Πιόνγιανγκ, όχι όμως πετρελαϊκό εμπάργκο όπως πιέζουν οι ΗΠΑ. Η στάση της είναι καθοριστική, καθώς είναι ο σημαντικότερος οικονομικός εταίρος της Βόρειας Κορέας.

Το Πεκίνο έχει ανοιχτά μέτωπα με πολλές χώρες της Ασίας, δεν έχει την πολυτέλεια να συγκρουστεί και με το καθεστώς του Κιμ, παρόλο που θεωρεί ότι έχει και ο ίδιος ευθύνες για την κλιμάκωση της κρίσης.

Το Πεκίνο έχει ταυτόχρονα εχθρικές σχέσεις με το Βιετνάμ και είναι σε αντιπαράθεση με τις Φιλιππίνες για τον έλεγχο της Νότιας Σινικής Θάλασσας. Η Βόρειος Κορέα δεν μοιάζει να είναι προτεραιότητα για τους Κινέζους, οι οποίοι έχουν πολλούς λόγους να ανησυχούν για τις εξελίξεις στο Τόκιο.

Η Ιαπωνία και το δόγμα “Τζούτσε”

Είναι βέβαιο πως ο μεγαλύτερος εχθρός της Κίνας στην περιοχή, η Ιαπωνία, υπό την κυβέρνηση του εθνικιστή Σίνζο Άνμπε, θα αρχίζει να επανεξοπλίζεται μαζικά με τις ευλογίες των ΗΠΑ. Η προοπτική αυτή δεν αφήνει αδιάφορο το Πεκίνο.

Η Ιαπωνία υπήρξε σύμμαχος των Ναζί κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ο στρατός της προκάλεσε μαζικά εγκλήματα όταν ήταν δύναμη κατοχής στην Κίνα, αλλά και στην Κορέα. Μόλις πριν μερικές ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών Τάρο Άσο εξυμνούσε σε συνέντευξη του τον Αδόλφο Χίτλερ, εκθειάζοντας τα «θετικά του κίνητρα».

Είναι σίγουρο πως ο Κιμ Γιονγκ Ουκ θα έτριβε τα χέρια του από ικανοποίηση ακούγοντας την σχετική δήλωση. Από ότι φαίνεται θα συνεχίσει να κυβερνά την χώρα, πιστός στο δόγμα “Τζούτσε”. Πρόκειται για δόγμα που επινόησε ο παππούς του Κιμ Ιλ Σουνγκ, ένα κράμα εθνικισμού, μιλιταρισμού και σοσιαλισμού. Σύμφωνα, μάλιστα, με δημοσιεύματα του ξένου Τύπου το ίδιο το καθεστώς τα τελευταία χρόνια ενθαρρύνει την μετάβαση στην οικονομία της αγοράς, μιλώντας όλο και λιγότερο για σοσιαλισμό.