Στον αέρα ο πολιτικός διάλογος για τη Λιβύη

Σε πάγωμα του πολιτικού διαλόγου προχώρησαν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα στη Λιβύη, παρά το γεγονός ότι οι στρατιωτικές αντιπροσωπείες που μετέχουν στις συνομιλίες υπό τον ΟΗΕ στην Γενεύη επεξεργάστηκαν ένα «σχέδιο συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός». Κάθε ένα από τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα επικαλέστηκε διαφορετικούς λόγους για να μην μετέχει στις προγραμματισμένες για την Τετάρτη συνομιλίες στην Ελβετία.

Το Κοινοβούλιο που εδρεύει στην ανατολική Λιβύη και στηρίζει τον στρατάρχη Χαφτάρ ανακοίνωσε ότι δεν θα μετέχει στη συνάντηση, επειδή η αποστολή του ΟΗΕ στην αφρικανική χώρα δεν έχει εγκρίνει το σύνολο των 13 εκπροσώπων του. Από την πλευρά του, το Ανώτατο Συμβούλιο του Κράτους που στηρίζει την κυβέρνηση Σάρατζ και εδρεύει στην Τρίπολη ανακοίνωσε ότι θα προτιμούσε πρώτα να υπάρξει πρόοδος στις στρατιωτικές διαπραγματεύσεις και μετά να μπει σε έναν πολιτικό διάλογο.

Σε μια πρώτη ανάγνωση των ανακοινώσεων καταλαβαίνει κανείς ότι οι υποστηρικτές του Χαφτάρ αντιδρούν σε μια μεθόδευση ή ολιγωρία της αντιπροσωπείας του ΟΗΕ στη Λιβύη για ένα ουσιώδες θέμα σχετικά με την αντιπροσώπευσή τους στις συνομιλίες. Από την άλλη, οι υποστηρικτές του Σάρατζ, ο οποίος δεν ελέγχει ούτε ολόκληρη την Τρίπολη, δείχνουν να θέλουν πρώτα να κερδίσουν στα χαρτιά, κάτι που δεν μπορούν να πάρουν επί του πεδίου.

Διάλογος ερήμην …

Ο ΟΗΕ πάντως δεν δείχνει διατεθειμένος να αλλάξει το χρονοδιάγραμμα και, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος τύπου της αποστολής του στη Λιβύη, «ο πολιτικός διάλογος θα διεξαχθεί, όπως ήταν προγραμματισμένο, την 26^η Φεβρουαρίου». Ο ίδιος ανέφερε ότι ήδη έχουν φτάσει στη Γενεύη πολλοί από τους συμμετέχοντες και εξέφρασε την ελπίδα ότι θα προσέλθουν και οι υπόλοιποι.

Το τι είδους πολιτικός διάλογος θα είναι αυτός στον οποίο δεν θα συμμετέχουν οι ανώτατες πολιτικές πτέρυγες των δύο αντιμαχόμενων είναι βέβαια ένα άλλο θέμα. Ερωτήματα προκαλούνται και για το πώς θα εφαρμοστούν οι όποιες αποφάσεις ληφθούν στην συνάντηση της Τετάρτης ερήμην των δύο βασικών για την Λιβύη πολιτικών αντιπροσωπειών.

Ήδη, ο πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου του Κράτους (ένα είδος Γερουσίας που στηρίζει την κυβέρνηση Σάρατζ), Χάλεντ ελ Μέσρι, διαμήνυσε ότι αν η αποστολή του ΟΗΕ επιμείνει στην άποψή της και οργανώσει την πολιτική συνάντηση πριν γίνουν γνωστά τα συμπεράσματα του στρατιωτικού διαλόγου, το Συμβούλιο «δεν θα θεωρεί ότι δεσμεύεται από τις όποιες αποφάσεις του πολιτικού διαλόγου».

Το “σχέδιο συμφωνίας” και η εμπλοκή

Η εμπλοκή αυτή προέκυψε λίγες ώρες μετά την επεξεργασία από τις στρατιωτικές αποστολές των εμπόλεμων ενός «σχεδίου συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός», το οποίο θα επιτρέπει στον ΟΗΕ να έχει την ουσιαστική επίβλεψη της «ασφαλούς επιστροφής των αμάχων» στις περιοχές του. Στις συνομιλίες στρατιωτικού διαλόγου που γίνονται ήδη στη Γενεύη οι δύο πλευρές συμφώνησαν να παρουσιάσουν αυτό το “σχέδιο συμφωνίας” στους ηγέτες τους και, αφού γίνουν νέες διαβουλεύσεις, να επανέλθουν σε συνομιλίες τον ερχόμενο μήνα.

Αυτό τουλάχιστον αναφέρεται στην ανακοίνωση της αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη (UNSMIL), στην οποία σημειώνεται επίσης ότι, στη συνέχεια, οι δύο πλευρές θα πρέπει να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία και να ορίσουν τις «επιτροπές» που θα αναλάβουν την εφαρμογή της. Αφού γίνουν όλα αυτά και αφού οι δύο αντιμαχόμενοι επικυρώσουν την συμφωνία η UNSMIL θα αναλάβει την επιτήρηση της κατάπαυσης του πυρός σε συνεργασία με την Κοινή Στρατιωτική Επιτροπή. Την ομάδα δηλαδή των δέκα υψηλόβαθμων στρατιωτικών που είναι γνωστή και ως 5+5, καθώς η κάθε μία πλευρά εκπροσωπείται από πέντε μέλη.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι στρατιωτικές συνομιλίες είναι το ένα από τα τρία σκέλη του ενδολιβυκού διαλόγου, ο οποίος διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Τα άλλα δύο αφορούν τον πολιτικό διάλογο, ο οποίος μετά τις τελευταίες εξελίξεις είναι υπό αίρεση, και τον οικονομικό διάλογο που αφορά κυρίως τον διαμοιρασμό των εσόδων από τις πωλήσεις πετρελαίου. Για το οικονομικό σκέλος, υπό το πρίσμα της πίεσης που έχει προκαλέσει ο αποκλεισμός λιμανιών και πετρελαιοπηγών από τις δυνάμεις του Χαφτάρ, εχούν γίνει ήδη δύο συναντήσεις στην διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων: μία στην Τυνησία και μία στο Κάιρο.

Σε ό,τι αφορά τον πολιτικό διάλογο, ο αρχικός σχεδιασμό ήταν να μετέχουν βουλευτές από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές και προσωπικότητες που έχει προσκαλέσει ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Λιβύη Γασάν Σαλάμε. Η αποστολή του Διεθνούς Οργανισμού ενέκρινε όμως μόνον τους οκτώ από τους 13 αντιπροσώπους του κοινοβουλίου της ανατολικής Λιβύης, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις.

Από την άλλη ακαθόριστη είναι και η ατζέντα, καθώς ο Σαλάμε το μόνο που έχει πει για αυτήν είναι ότι θα «αντλήσει έμπνευση από την μεγάλη εθνική διάσκεψη που θα προσπαθούσαμε να κάνουμε το περασμένο έτος». Αυτή η διάσκεψη δεν έγινε βέβαια ποτέ, γιατί ξέσπασε ο πόλεμος και οι νέες επιχειρήσεις του Χαφτάρ κατά της Τρίπολης. Μόνο που αυτός ο πόλεμος άλλαξε ήδη πολλά από τότε στη Λιβύη.