Ούτε ο κορονοϊός δεν πτοεί τους Σαουδάραβες!

Οι τιμές του πετρελαίου κατέγραψαν ραγδαία πτώση της τάξεως του 30%. Η τιμή ενός βαρελιού αργού καταγράφεται στα 27-30 δολάρια, που συνιστά χαμηλό τετραετίας. Η κατάρρευση των τιμών προέκυψε ύστερα από τη δήλωση της Σαουδικής Αραβίας ότι σκοπεύει να αυξήσει την ημερήσια παραγωγή της πάνω από τα 10 εκατ. βαρέλια, από τα 9,7 που κυμαίνεται σήμερα, σε συνδυασμό με την πτώση της παγκόσμιας ζήτησης λόγω της εξάπλωσης του κορονοϊού.

Οι Σαουδάραβες, προχώρησαν σε μια εντυπωσιακή στροφή 180 μοιρών, αξιοποιώντας ακόμα μεγαλύτερο μέρος της πλεονασματικής παραγωγικής τους δυναμικής. Η πρόσφατη ενέργεια του βασιλείου ήρθε σαν απάντηση στην άρνηση της Ρωσίας, να προχωρήσει, εκ νέου, σε μείωση της παραγωγής της, σε συντονισμό με τα κράτη του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ).

Αξίζει να σημειωθεί πως η Ρωσία, παρόλο που αποτελεί τον τρίτο μεγαλύτερο παραγωγό και τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα “μαύρου χρυσού” στο κόσμο, δεν αποτελεί μέλος στου ΟΠΕΚ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πώς δεν πληροί την απαραίτητη προϋπόθεση, τουλάχιστον το 50% των εσόδων του προϋπολογισμού της να προέρχεται από εξαγωγές πετρελαίου. Ενδεικτικά, το αντίστοιχο ποσοστό για τη Σαουδική Αραβία κυμαίνεται στο 80%.

Από το 2016, η Ρωσία και τα κράτη-μέλη του καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγών είχαν συμφωνήσει από κοινού σε αναλογική μείωση της παραγωγής τους, με στόχο την προς τα πάνω σταθεροποίηση των τιμών. Η εν λόγω συμφωνία προέκυψε ύστερα από τη ραγδαία πτώση τους το 2014, που είχε ρίξει το βαρέλι στα περίπου 24 δολάρια. Το 2014 ο κύριος στόχος της Σαουδικής Αραβίας ήταν ο περιορισμός της αμερικανικής σχιστολιθικής παραγωγής, η οποία έδειχνε να διαθέτει τη δυναμική να αμφισβητήσει την αποκλειστικότητα τους στην πλεονασματική παραγωγή. Όταν αυτός ο στόχος επετεύχθη, ήρθε και η συμφωνία για την σταθεροποίηση των τιμών.

Στην παρούσα συγκυρία στόχος είναι η Ρωσία. Στη συνεδρίαση ΟΠΕΚ-NOPEC στη Βιέννη η Ρώσοι αρνήθηκαν να συμφωνήσουν σε περαιτέρω μείωση της παραγωγής, αν και δεσμεύτηκαν στην ανανέωση των συμφωνηθέντων το 2016 περιορισμών. Το βασικό επιχείρημα της ρωσικής πλευράς συνίσταται στο γεγονός ότι έχει εκπονήσει τον προϋπολογισμό της, υπολογίζοντας χαμηλωμένες τιμές της τάξεως των 40 δολαρίων ανά βαρέλι. Όπως είδαμε, η σαουδαραβική απάντηση υπήρξε άμεση.

Κυριαρχία κρατικών δρώντων

Ο κοινός παρανομαστής και στις δύο περιπτώσεις, είναι η αποφασιστικότητα των Σαουδαράβων να διατηρήσουν το μερίδιο τους στην παγκόσμια αγορά του πετρελαίου, ακόμα κι αν αυτό συνεπάγεται μειωμένα έσοδα. Είναι χαρακτηριστικό, πως από το 2014 έως το 2016 η τρύπα στον σαουδαραβικό κρατικό προϋπολογισμό ανήλθε στα 80 δισ δολάρια, με το δημοσιονομικό έλλειμμα να διαμορφώνεται στο 18% του ΑΕΠ. Το βασίλειο όμως άντεξε, καθότι την περίοδο των χαμηλών τιμών αντλούσε ρευστό από τα τεράστια αποθεματικά του.

Το ίδιο διακύβευμα (μερίδιο της αγοράς) καθορίζει εν πολλοίς και τις ρωσικές αποφάσεις. H Μόσχα έχει ενισχύσει δραστικά το Ταμείο Εθνικού Πλούτου, ώστε να διαθέτει ικανοποιητικά αποθέματα ρευστού. Επίσης, πρόκειται για μία κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία που διαθέτει μηχανισμούς διαχείρισης περιόδων περιορισμένων δημοσίων εσόδων. Ας μην ξεχνάμε πως το 2014 η Ρωσία απεδείχθη “σκληρό καρύδι”, χωρίς μάλιστα να κάνει εκπτώσεις στην πολυέξοδη εξωτερική της πολιτική. Στο τέλος της μέρας, καμία από τις δύο δυνάμεις δεν επιθυμεί μια εκτεταμένη περίοδο χαμηλών τιμών άρα και μειωμένων εσόδων. Μένει να δούμε ποιος θα σπάσει πρώτος.

Οι οικονομικοπολιτικές προεκτάσεις συνοψίζονται στην επιβεβαίωση του κυρίαρχου ρόλου των κρατικών δρώντων έναντι των ιδιωτικών εταιριών, στη χειραγώγηση της προσφοράς αργού στις αγορές, άρα και στη διαμόρφωση των διεθνών τιμών του “μαύρου χρυσού”. Πέραν του δυσκολότερου συντονισμού μεταξύ των διαφόρων μη κρατικών παραγωγών, μια ιδιωτική πετρελαϊκή εταιρία πορεύεται και δρα με μοναδικό γνώμονα το κέρδος.

Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί μια κρατική οντότητα, η οποία δεν αντιλαμβάνεται το πετρέλαιο αποκλειστικά σαν εμπορεύσιμο αγαθό και πηγή εσόδων. Για μερκαντιλιστικά κράτη όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία, οι ενεργειακοί πόροι αποτελούν πολυεπίπεδο στρατηγικό εργαλείο με πληθώρα εφαρμογών. Εφαρμογών οικονομικών, γεωστρατηγικών και πολιτικών.