Ο εμφύλιος στην Easy Jet – Ο sir Stelios στην επίθεση

Τι κι αν η Σκύλλα και η Χάρυβδη ήταν μυθικά τέρατα των ωκεανών και όχι των αιθέρων. Από αυτά θα αναγκαστούν να διαβούν οι αεροπορικές εταιρείες. Άγνωστο ποιες θα επιβιώσουν, τη στιγμή που η αεροπορική βιομηχανία έχει δεχτεί μακράν το ισχυρότερο και πιο άμεσο πλήγμα από τον κορονοϊό διεθνώς, που έκλεισε σύνορα και καθήλωσε αεροπλάνα.

Θέτοντας επί τάπητος την πρωτοφανή οικονομική πρόκληση, ο ιδρυτής και ισχυρότερος μέτοχος της Easy Jet Στέλιος Χατζηιωάννου δεν φαίνεται να υιοθετεί κοινό σχέδιο διαφυγής με τη διοίκηση της εταιρείας. Τουναντίον! Η διαφωνία τους για το μέλλον της εταιρείας εξελίσσεται σε πόλεμο επικών διαστάσεων, με τον ιδρυτή και μεγαλομέτοχο να απειλεί ότι θα ξεδοντιάσει το Διοικητικό Συμβούλιο, αν δεν εισακουστεί το δικό του σχέδιο.

Ο sir Χατζηιωάννου –όπως έχει πει ο ίδιος, ο τίτλος ευγενείας «είναι OK στο Λονδίνο, αλλά στην Ελλάδα θα γέλαγαν με αυτό»– δεν προτίθεται να μείνει θεατής σε ό,τι αφορά το μέλλον της πρωτοπόρας κατά την ίδρυσή της εταιρείας στη βιομηχανία πτήσεων χαμηλού κόστους. Και αυτό παρά την πληθώρα άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του και την απομάκρυνσή του από το τιμόνι της.

Άφησε την εταιρεία να πετάξει με τα “φτερά” της το 2001, παραχωρώντας τη θέση του προέδρου στον τότε 62χρονο Κόλιν Τσάντλερ. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε το easyGroup ως επενδυτικό όχημα. Παρ’ όλα αυτά, η οικογένειά του παραμένει ο μεγαλύτερος μέτοχος της αεροπορικής εταιρείας, εισπράττοντας περίπου ένα τέταρτο του σεντ για το 1% της αξίας κάθε εισιτηρίου που κόβεται.

Ίδρυσε την Easy Jet στα 28 του χρόνια κι αυτό δεν σηματοδότησε μονάχα την άρρηκτη οικονομική-συναισθηματική σχέση του μαζί της. Κυρίως, υποδήλωσε τη μετάβασή του από τη σκιά ενός σπουδαίου επιχειρηματία πατέρα, στη δική του αυτόφωτη επιχειρηματική ύπαρξη. Είναι γεγονός ότι είχε συγκρουστεί και στο παρελθόν με τη διοίκηση, προσπαθώντας να συγκρατήσει τη διεύρυνση του στόλου της εταιρείας.

Πιστεύει ότι η ανάπτυξη στον κλάδο των αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους, έχει ανέλθει στο ανώτατο σημείο. Πόσο, μάλλον τώρα που η Easy Jet και ολόκληρος ο κλάδος βιώνουν μία πρωτοφανή και πιθανώς παρατεταμένη κρίση. Τώρα, λοιπόν, είναι που αντιτίθεται στα συμφωνηθέντα σχέδια της διοίκησης για την αγορά νέων αεροσκαφών αξίας 5,57 δισ. δολαρίων. Πιο συγκεκριμένα, απαιτεί την άμεση ακύρωση της παραγγελίας 107 αεροπλάνων 95 τύπου A320neo και 19 A321neo από την Airbus.

Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου

Αρνείται επίσης κατηγορηματικά την οποιαδήποτε κυβερνητική διάσωση της εταιρείας. «Αν δεν πληρώσουμε την Airbus δεν χρειαζόμαστε κρατικά δάνεια. Θα ήταν κατάχρηση των χρημάτων των φορολογουμένων να λάβει η εταιρεία δάνεια για την πληρωμή της Airbus για μια μη κερδοφόρα επένδυση 107 αεροσκαφών», έγραψε σε μία επιστολή προς το Διοικητικό Συμβούλιο. Αντ’ αυτού, προτείνει την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου.

Εταιρείες τόσο μεγάλες όσο η Easy jet δεν δικαιούνται φιλανθρωπία. Υποστηρίζει ότι τα κυβερνητικά δάνεια απλά «θα αναβάλουν το πρόβλημα, δεν θα το θεραπεύσουν». Ο Ελληνοκύπριος επιχειρηματίας υποστηρίζει ότι στην παρούσα φάση, η εταιρεία δεν πρέπει να επεκταθεί, αλλά να συρρικνωθεί, από 344 αεροπλάνα στα 250. Πιστεύει ότι ακόμα και μετά την επανεκκίνηση των αερομεταφορών, οι άνθρωποι θα διστάζουν να επανέλθουν στην πρότερη κατάσταση, φοβούμενοι να πραγματοποιούν ταξίδια, τουλάχιστον με την ίδια συχνότητα.

Από την πλευρά του, το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας φαίνεται διατεθειμένο να διερευνήσει μεθόδους απόσχισης από το επίμαχο συμβόλαιο, δεδομένου ότι όλες οι παραγγελίες τέτοιου μεγέθους συνοδεύονται με “ευκίνητες” ημερομηνίες και περιθώριο ευελιξίας. Το σημείο τριβής μεταξύ των δύο πλευρών είναι ότι ο ιδρυτής απαιτεί αμετάκλητη ακύρωση της παραγγελίας. Πρόκειται για δύο διαφορετικές τακτικές.

Το τελεσίγραφο του Στέλιου Χατζηιωάννου κλείνει, απειλώντας να καλεί έκτακτη γενική συνέλευση κάθε επτά εβδομάδες και να απομακρύνει ένα ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος τη φορά για παράλειψη καθήκοντος, μέχρις ότου ικανοποιηθούν τα αιτήματά του. Ως πρώτος του στόχος ονομάστηκε ο διευθύνων σύμβουλος εταιρείας τηλεπικοινωνιών της Αυστρίας και ανεξάρτητος μη εκτελεστικό μέλος Andreas Bierwith.

Σε άδεια το προσωπικό

Ως πρώτη απάντηση, το Διοικητικό Συμβούλιο της Easy Jet εξέδωσε ανακοίνωση, υποστηρίζοντας ότι η Easy Jet έχει θέσει το προσωπικό πτήσεων σε δίμηνη άδεια και «ότι συνεργάζεται με τους προμηθευτές για την αναβολή και τη μείωση των πληρωμών όπου αυτό είναι δυνατόν, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών για αεροσκάφη».

Ένα ακόμα σημείο τριβής μεταξύ των δύο πλευρών είναι το μέρισμα 60 εκατομμυρίων λιρών που ο Στέλιος Χατζηιωάννου και τα αδέλφια του έλαβαν από την αεροπορική εταιρεία δέκα ημέρες πριν την καθήλωση όλων των αεροσκαφών της εταιρείας στο έδαφος. Το ποσό αυτό ήταν μέρος του μερίσματος 174 εκατ. λιρών προς τους μετόχους. Σε ανακοίνωσή του, δήλωσε ότι τα μετρητά καταβλήθηκαν αυτόματα στους μετόχους στις 20 Μαρτίου και οι πληρωμές ήταν αδύνατο να σταματήσουν. «Έχω μπερδευτεί για το πώς αυτό (η επιστροφή χρημάτων) θα λειτουργούσε. Θα χρησιμοποιούνταν τώρα; Για καταβολή των χρημάτων αυτών απευθείας στην Airbus;», αναφέρει ο ίδιος.

Δεν πρόκειται για την πρώτη σύγκρουση του ιδρυτή της εταιρείας με τη διοίκησή της. Η Easy Jet ταλανίζεται από εμφύλιο, με τον Στέλιο Χατζηιωάννου να βρίσκεται σε μετωπική σύγκρουση με τη διοίκηση της εταιρείας που ίδρυσε το 1995. Για την ακρίβεια, η συγκεκριμένη διαμάχη, αποτελεί ένα ακόμα επεισόδιο, σε μία εύφλεκτη συνύπαρξη. Το 34% των μετοχών που διαθέτει ο ίδιος και τα αδέλφια του Κλέλια και Πόλυς, δίνει ένα πλεονέκτημα στην οικογένεια Χατζηιωάννου.

Οι απειλές και οι αντιδράσεις του Stelios δεν δύναται να αγνοηθούν. Και απ’ ό,τι φαίνεται, είναι ένας άνθρωπος που δεν αποφεύγει τη σύγκρουση. Στο παρελθόν, η κόντρα του με τον τέως διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Άντι Χάρισον, είχε φτάσει μέχρι το Ανώτατο Βρετανικό Δικαστήριο. Εκεί κονταροχτυπήθηκαν.

Νέα σκληρή διαμάχη

Ο Στέλιος Χατζηιωάννου είχε κατηγορήσει τους αντιδίκους του για παραβίαση της μεταξύ τους συμφωνίας που προέβλεπε πως το 75% των εσόδων της εταιρείας θα έπρεπε να προέρχονται αποκλειστικά και μόνο από τη δραστηριότητά της στον χώρο των αερομεταφορέων. Μάλιστα, είχε ζητήσει την παραίτησή τους από το εμπορικό σήμα “easy”, το οποίο του ανήκει από το 1995.

Η περιπέτεια εκείνη είχε λήξει με συμβιβασμό. Για ένα διάστημα φάνηκε ότι η κατάσταση ομαλοποιήθηκε. Ειδικά μετά την απομάκρυνση του τότε διευθύνοντος συμβούλου. Η λευκή σημαία δεν έμελλε να κυματίζει για πολύ. Η παραγγελία νέων αεροσκαφών αποτέλεσε το πεδίο νέας σκληρής διαμάχης. Την περίοδο εκείνη, ένα εσωτερικό email που έστειλε ο Στέλιος Χατζηιωάννου στο Διοικητικό Συμβούλιο αποτυπώνει τις έριδες που είχαν κυριαρχήσει στην εταιρεία.

Σε αυτό, κατηγορεί τον τότε πρόεδρο του ομίλου Μάικ Ρέικ ότι προσπάθησε να στρέψει τον ίδιο τον αδελφό του Πόλυ εναντίον του. «Σε μια βιβλική κίνηση επεδίωξες να διαλύσεις την οικογένειά μου, η οποία ελέγχει το 38% των μετοχών της Easy Jet, να φέρεις ρήξη ανάμεσα σε μένα και τον αδελφό μου Πόλυ, προκειμένου να ψηφίσει κατά της αποχώρησης του κ. Ρήγα Δογκάνη στην έκτακτη Γενική Συνέλευση, αλλά απέτυχες παταγωδώς».

Το 2011, η προαναγγελία της ίδρυσης νέας αεροπορικής εταιρείας υπό την επωνυμία FastJet, για ακόμα μία φορά οδηγεί τα πράγματα στα άκρα. Είναι η σειρά της εταιρείας να του δείξει τα δόντια της. Του διαμηνύει ότι τα σχέδιά του παραβιάζουν τη συμφωνία που είχαν υπογράψει στις 10 Οκτωβρίου 2010 και ως εκ τούτου θα κινηθούν δικαστικώς για να προασπίσουν τα συμφέροντα του ομίλου και των μετόχων του, διαμηνύοντας πως «δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να αποκομίσει όφελος από το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας».

Παραθυράκια στη συμφωνία

Η σημερινή φιλονικία θα κριθεί κατά πολλούς και από το αίτημα Χατζηιωάννου για την ανακεφαλαιοποίηση της εταιρείας με αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Απέναντί του, βρίσκονται ο πρόεδρος Τζον Μπάρτον και ο γενικός διευθυντής Johan Lundgren. Αυτοί αναμένεται να παρουσιάσουν λεπτομερή στοιχεία για την οικονομική κατάσταση της εταιρείας και τα παραθυράκια στη συμφωνία με την Airbus.

Μόνο αν θέσουν υπόψιν του Διοικητικού Συμβουλίου μία καλή συμφωνία, ειδικά υπό αυτές τις ασφυκτικά δύσκολες συνθήκες, θα έχουν μία ευκαιρία να συμπλεύσουν και άλλοι μέτοχοι μαζί τους. Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουν αρκετή επίγνωση, ώστε να μην υποτιμούν τον αντίπαλό τους. Αν και ευχάριστος, γενναιόδωρος στην προσωπική του ζωή, στις επιχειρήσεις δεν συνηθίζει να παραιτείται ή να υποχωρεί.

Στο παρελθόν, έχει δώσει τιτάνιες μάχες με πρώην συνεργάτες, συνοδοιπόρους και “φίλους”. Αυτή τη φορά, όμως, το διακύβευμα είναι υψηλό για την ίδια την Easy Jet μέσα στη δίνη της κρίσης. Η επέλαση του κορονοϊού έχει πλήξει ανεπανόρθωτα τους αερομεταφορείς. Η βρετανική εταιρεία του Ελληνοκύπριου επιχειρηματία δεν αποτελεί εξαίρεση. Αφότου πραγματοποίησε δρομολόγια επαναπατρισμού, καθήλωσε στο έδαφος το σύνολο των αεροσκαφών της. Και κάθε αεροσκάφος που παραμένει ακίνητο, κοστίζει κατά μέσο όρο 10.000-15.000 ευρώ την ημέρα, χωρίς το μισθολογικό κόστος.