Η εξέγερση των Νοτίων – Η ανάγκη ενός νέου Τσίμμερβαλντ

Ο Ισπανός (σοσιαλιστής) πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ πήρε τώρα την πρωτοβουλία να ζητήσει ουσιαστικά την αρχή μετατροπής της ΕΕ από μία νεοφιλελεύθερη μεγάλη “ελεύθερη αγορά”, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του παγκόσμιου Χρηματιστικού Κεφαλαίου, των μεγάλων πολυεθνικών και της Γερμανίας, σε κάτι που να αρχίζει να μοιάζει με πραγματική ΕΕ.

Όπως σημειώνει ο Ισπανός πολιτικός, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στον βρετανικό Γκάρντιαν, η Ευρώπη πρέπει να οικοδομήσει μια οικονομία πολεμικής περιόδου και να προωθήσει την ευρωπαϊκή αντίσταση, ανοικοδόμηση και ανάκαμψη. Πρέπει να το κάνει όσο το δυνατόν ταχύτερα με μέτρα υποστήριξης του δημόσιου χρέους που πολλά κράτη, περιλαμβανομένης της Ισπανίας, αναλαμβάνουν. Και θα πρέπει να συνεχίσει να το κάνει και μετά τον τερματισμό της κατάστασης έκτακτης ανάγκης με ένα «νέο σχέδιο Μάρσαλ».

Ο Σάντσεθ θυμίζει παράλληλα το ιστορικό σφάλμα που έκανε η ΕΕ με την απάντησή της στην κρίση του 2008 μέσω λιτότητας. Ειρήσθω εν παρόδω, η καταστροφή της Ελλάδας μετά το 2010, θεωρείται τώρα παγκοσμίως ως έγκλημα και παράδειγμα προς αποφυγή. Οι μόνοι που λένε το αντίθετο είναι η ίδια η ΕΕ και τα τρία ελληνικά κόμματα εξουσίας, που υπέγραψαν διαδοχικά μνημόνια και δανειακές συμβάσεις, με τις οποίες η Αθήνα έχει φορτωθεί (και συνεχίζει να είναι φορτωμένη!) “εξαιρετικά μη βιώσιμο χρέος” (κατά ΔΝΤ) και εντελώς αποικιακούς όρους που, φοβούμεθα, θα τα βρει αμφότερα πολύ γρήγορα μπροστά της, κατά τραγικό τρόπο. Την πραγματικότητα “φυγείν αδύνατον”, ας έχεις κι όλα τα κανάλια με το μέρος σου. Θα χρειαστεί και πολύς άρτος εκτός από τα θεάματα!

Μια σειρά Ιταλών πολιτικών υπογραμμίζουν από τη δική τους πλευρά, σε ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε στην Frankfurter Allgemeine Zeitung ότι, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αποδείξει ότι υπάρχει (στην κρίση του κορωνοϊού), τότε θα παύσει να υπάρχει! Οι Ιταλοί επιτίθενται στην Ολλανδία, αλλά είναι προφανές ότι τα λένε στη Χάγη για να τα ακούσει το Βερολίνο. Και ο συνήθως σιωπών από την πλευρά του Ζακ Ντελόρ έσπευσε προ ημερών να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, μιλώντας για θανάσιμο κίνδυνο στον οποίο εκθέτει την ΕΕ η έλλειψη αλληλεγγύης.

Ένας αποτρόπαιος καπιταλισμός που τρομάζει

Τόσο οι νεοφιλελεύθερες παγκοσμιοποιητικές ελίτ, όσο και οι νεοσυντηρητικοί εθνικιστές του “πολέμου των πολιτισμών” (Τραμπ, Νετανιάχου κλπ.), του δόγματος “Πρώτα η Αμερική” κλπ., τα δύο “κόμματα” δηλαδή του σύγχρονου Καπιταλισμού, δείχνουν, εν μέσω της κρίσης, ένα αποτρόπαιο πρόσωπο και την απειλή που συνιστούν, αμφότερα, όχι μόνο για τον πολιτισμό, αλλά και την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Με πρώτους και καλύτερους τους Αμερικανούς, η μία χώρα κλέβει τώρα από την άλλη μάσκες και ιατρικό εξοπλισμό! Κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν βοήθησε, εξάλλου, την Ιταλία όταν ζήτησε βοήθεια. Οι μόνοι που την βοήθησαν ήταν η Ρωσία, η Κίνα και η Κούβα! Όσο για την άλλη πτέρυγα του δυτικού κόσμου, το στρατόπεδο δηλαδή Τραμπ – Νετανιάχου – Πομπέο, επέβαλε κυρώσεις στο Ιράν, σκέφτεται να το πλήξει στρατιωτικά, πιέζει να μην γίνει δεκτή η βοήθεια της Κούβας από χώρες που τη χρειάζονται, εκμεταλλεύεται την επιδημία εναντίον των Παλαιστινίων, επικήρυξε τον Μαδούρο, απειλεί τη Βενεζουέλα με στρατιωτική επέμβαση και έχει ξεκινήσει “Ψυχρό Πόλεμο” κατά της Κίνας, όλα αυτά εν μέσω της πανδημίας!

Να σημειώσουμε ότι στην επιστολή των Ιταλών πολιτικών υπογραμμίζεται ότι η Ολλανδία μπλοκάρει επείγουσα βοήθεια στα μέλη της ΕΕ, αν και η ίδια «χρησιμοποιεί επί χρόνια το φορολογικό της σύστημα για να αποσύρει φορολογικό εισόδημα από μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες». Οι συντάκτες θυμίζουν επίσης ότι η γερμανική ανοικοδόμηση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κατέστη δυνατή λόγω της τεράστιας επιείκειας που επεδείχθη στη Γερμανία στα θέματα του Χρέους, αλλά και του συνόλου της οικονομικής της πολιτικής.

Υπό τη σκιά ενός τρομακτικού χρέους

Αλλά και το ζήτημα της φούσκας του τεράστιου συσσωρευμένου παγκοσμίου χρέους τίθεται τώρα από όλες τις μεριές, εντός αλλά και εκτός Ευρώπης. Το χρέος αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο οικονομικό ζήτημα της εποχής μας, όπως το κοινωνικό ζήτημα τον 19ο αιώνα. Αν η ελληνική κυβέρνηση έχει κουκούτσι μυαλό στο κεφάλι της και ένα ελάχιστο βαθμό ανεξαρτησίας από τους ξένους πρέπει να σκεφτεί άμεσα τι θα κάνει με αυτό το ζήτημα, να προετοιμαστεί για να θέσει το ζήτημα του ελληνικού χρέους που είναι αδύνατον να πληρωθεί και που, η προσπάθεια να πληρωθεί, διαλύει και θα διαλύσει ό,τι απομένει από τη χώρα, τόσο ως οικονομία, όσο και ως δυνατότητα άσκησης στοιχειωδώς της κυριαρχίας της. Καλό θα ήταν να συνεργασθεί η κυβέρνηση σε αυτό το ζήτημα και με όλα τα κόμματα.

Προς το παρόν πάντως, Μέρκελ και Σόιμπλε είναι άτεγκτοι στην υπεράσπιση των απόψεών τους, πιθανώς μη αντιλαμβανόμενοι τη σοβαρότητα του κινδύνου τελικής διάλυσης της ΕΕ και των συνεπειών μιας τέτοιας διάλυσης στην ίδια τη Γερμανία. Το αποτέλεσμα είναι ότι, κάθε μέρα που περνάει, προστίθεται δηλητήριο στις ενδο-ευρωπαϊκές σχέσεις που, από ένα σημείο και πέρα, δεν θα επιτρέψει επαναφορά.

Ο Μπόφινγκερ και η μοντέρνα νομισματική θεωρία

Δεν είναι βέβαια όλοι οι Γερμανοί σε αυτό το μήκος κύματος. Ο Πέτερ Μπόφινγκερ, πρώην μέλος της Επιτροπής Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει τη γερμανική κυβέρνηση, υποστήριξε με άρθρο του στο Social Europe ότι ήρθε ο καιρός της «Σύγχρονης Νομισματικής Θεωρίας». ΗΠΑ και Ευρώπη πρέπει να αποζημιώσουν τις απώλειες εταιρειών, μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων με άμεσες χρηματιστικές μεταβιβάσεις, χωρίς δημοσιονομικούς περιορισμούς, κάτι που έχουν επιβεβαιώσει ως δυνατό τόσο η ΕΚΤ όσο και η αμερικανική FED στα μέσα Μαρτίου, υποστηρίζει ο Μπόφινγκερ, για τον οποίο δεν υπάρχει κίνδυνος πληθωρισμού με δεδομένη την πρωτοφανή πτώση της καταναλωτικής ζήτησης.

Προβλήματα υπάρχουν, υπογραμμίζει ο Γερμανός οικονομολόγος, μόνο σε αυτές τις χώρες που δεν μπορούν να δανεισθούν επαρκώς στο νόμισμά τους, ιδίως στα πολύ χρεωμένα κράτη της ευρωζώνης, όπως η Ιταλία, και γι’ αυτό, υποστηρίζει, πρέπει να υπάρξουν ευρωομόλογα για από κοινού χρηματοδότηση, όπου δεν θα δίδονται τα κεφάλαια στα κράτη μέλη υπό μορφή δανείων, αλλά υπό μορφή χρηματικών μεταβιβάσεων. Θα μπορούσε αίφνης να χρησιμοποιηθεί για τον από κοινού ευρωπαϊκό δανεισμό η πιστωτική γραμμή που δημιούργησε η ΕΟΚ το 1975, για να χρηματοδοτήσει προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών εξαιτίας της πετρελαϊκής κρίσης.

Έχει αρχίσει μια σύγκρουση αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης, κατ΄επέκτασιν και του κόσμου. Με τη μορφή που έχει η ΕΕ δεν μοιάζει ικανή να επιβιώσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν πρέπει και να επιβιώσει. Από την άλλη όμως, ούτε μια αναρχική διάλυσή της στα εξ ων συνετέθη θα ήταν σκόπιμη, γιατί θα οδηγούσε πιθανότατα σε ένα γαλαξία μικρών και μεσαίων κρατών, πρακτικά εντελώς ανήμπορων μπροστά στην πίεση της “Αυτοκρατορίας του Χρήματος”, του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου (και των ΗΠΑ) και πιθανότατα αναγκασμένων να επιδοθούν σε έναν ανταγωνισμό μείωσης των κοινωνικών και οικολογικών στάνταρ, για να αποσπάσουν ένα καλύτερο μερίδιο μιας διεθνώς συρρικνούμενης ζήτησης.

Ανάγκη για μια νέα “διάσκεψη του Τσίμμερβαλντ”

Γι’ αυτό έχει επείγουσα σημασία η διατύπωση ενός διεθνούς εναλλακτικού σχεδίου Β’ για την Ευρώπη από όσες δυνάμεις και χώρες είναι έτοιμες και ώριμες να το πράξουν. Αν το Βερολίνο δει εξάλλου ότι υπάρχει κάτι τέτοιο, ενδέχεται και να μαλακώσει. Μέχρι στιγμής η αδιαλλαξία του τροφοδοτούνταν από την επίγνωση ότι, τα θύματα της πολιτικής του, όπως η Αθήνα και η Λευκωσία, δεν ήταν διατεθειμένα να τραβήξουν την υπόθεση μέχρι τέλους.

Το 2011, αντιμέτωποι με την επίθεση των “αγορών”, που κατάφεραν να μετατρέψουν τα δικά τους χρέη σε δημόσια χρέη και τη δική τους κρίση σε κρίση της ΕΕ, διατυπώσαμε ένα γενικό περίγραμμα για το ποια θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική πρόταση για την Ευρώπη, από κοινού με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Αλέξη Τσίπρα. Το κείμενο αυτό, που υπεγράφη από μια σειρά προσωπικοτήτων της Ευρώπης, γνώρισε μια μεγάλη επιτυχία τότε σε όλη την ήπειρο και θα μπορούσε να γίνει η βάση ενός σοβαρού διεθνούς πολιτικού αγώνα.

Δυστυχώς όμως ούτε ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, ούτε και οι σύντροφοί του της ευρωπαϊκής αυτοκαλούμενης “ριζοσπαστικής αριστεράς” πήραν πολύ στα σοβαρά το ίδιο το κείμενο που υπέγραψαν, αιχμάλωτοι μιας καιροσκοπικής, ιδιοτελούς και βραχυπρόθεσμης αντίληψης για την πολιτική. Ποτέ δεν είναι αργά όμως. Μοιάζει εντελώς απαραίτητο τώρα, όσες δυνάμεις στην Ευρώπη δεν ελέγχονται άμεσα και πλήρως από την “Διεθνή του Χρήματος” να προχωρήσουν σε μια νέα «διάσκεψη του Τσίμμερβαλντ», να θέσουν τις βάσεις δηλαδή για μια διαφορετική τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη, για μια Ευρώπη που δεν θα ελέγχεται από το χρήμα.