Τριγμοί για τα κορωνοομόλογα – Το διαπραγματευτικό τέχνασμα Γερμανών και Ολλανδών

Πληθαίνουν στη Γερμανία οι φωνές που στρέφονται κατά της Μέρκελ, εξαιτίας της εμμονής της να αρνείται την κοινή έκδοση χρέους για τις χώρες της Ευρωζώνης, τα γνωστά πλέον κορωνοομόλογα. Ειδικά μετά το ναυάγιο στο Eurogroup και τους φόβους ότι μπορεί να μην επιτευχθεί συμφωνία ούτε στη συνεδρίαση της Πέμπτης, λίγες ώρες πριν οι Ευρωπαίοι ηγέτες κληθούν να λάβουν σημαντικές αποφάσεις, που μπορεί και να κρίνουν το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης.

Στον κατάλογο εκείνων που υποστηρίζουν την έκδοση ευρωομολόγων προστέθηκε σήμερα και ο επικεφαλής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών του Βερολίνου (DIW), Μάρτσελ Φράτσερ. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, καθώς ο Φράτσερ θεωρείται «άτυπος σύμβουλος της καγκελαρίου Μέρκελ», η οποία με την άρνησή της συνεχίζει την σκληρή πολιτική Σόιμπλε, προκαλώντας αντιδράσεις ακόμη και στη Γερμανία.

Ο Φράτσερ υποστήριξε ουσιαστικά το αυτονόητο. Επεσήμανε ότι αν η Ιταλία αντιμετωπίσει σοβαρά οικονομικά προβλήματα, αυτά θα έχουν εξίσου σοβαρό αντίκτυπο στη Γερμανία, εξαιτίας των πολύ στενών εμπορικών σχέσεων των δυο χωρών. Τόνισε επίσης, ότι αυτός ο αντίκτυπος θα είχε αρνητικές συνέπειες στις γερμανικές επιχειρήσεις και κατ’ επέκταση στην απασχόληση, καθώς θα χάνονταν κέρδη από τις εξαγωγές και χιλιάδες θέσεις εργασίας. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να υποστηρίζει ότι τα κορωνοομόλογα είναι για τη Γερμανία όχι απλώς ένδειξη αλληλεγγύης, αλλά «έξυπνο, ίδιον συμφέρον».

“Πάρτο αλλιώς” Άγγελα

Ο επικεφαλής του DIW κατέδειξε με απλά λόγια, ότι η γερμανική οικονομία, εξαιτίας του επιθετικού χαρακτήρα της, δεν μπορεί να παραμείνει ισχυρή μέσα σε μία κατεστραμμένη οικονομικά Ευρώπη. Είναι γνωστό άλλωστε, ότι οι περισσότερες από τις μισές εξαγωγές της Γερμανίας κατευθύνονται προς τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Επίσης, ότι πολλές μεγάλες γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες συνεργάζονται με εκατοντάδες προμηθευτές από την Ιταλία και την Ισπανία.

Πριν τον Φράτσερ, καμπάνα κινδύνου για την Ευρωζώνη είχε χτυπήσει ο οικονομολόγος Πέτερ Μπόφινγκρ, ο οποίος υπήρξε, για πολλά χρόνια, μέλος της “Επιτροπής Σοφών” της Γερμανίας. Ο Μπόφινγκρ αντέκρουσε τις πολιτικές της Μέρκελ, υποστηρίζοντας ότι είναι λάθος να χρησιμοποιηθεί τώρα ο ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας). Τόνισε επίσης, ότι αυτή η επιλογή θα άφηνε την νομισματική ένωση χωρίς κεφάλαια και ουσιαστικά με “άδεια χέρια” στην αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης κρίσης του ευρώ στο μέλλον. Προέβλεψε, μάλιστα, ότι αφού οι αγορές θα το γνωρίζουν αυτό, η κρίση του ευρώ θα έρθει γρηγορότερα.

Ο επιφανής οικονομολόγος υποστήριξε, παραλλήλως, ότι τα κορωνοομόλογα «διαφέρουν θεμελιωδώς από τα ευρωομόλογα», για τα οποία γινόταν συζήτηση στην κρίση του ευρώ το 2011. Η θεμελιώδης διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι στην παρούσα κρίση λείπει η διάσταση του λεγόμενου “ηθικού κινδύνου” και ο κίνδυνος της αποστολής “λάθος μηνυμάτων”. Το 2011, αν και δεν ισχύει απολύτως, τα κράτη του ευρωπαϊκού νότου κρίθηκαν υπεύθυνα για την υπερβολική έκθεσή τους σε χρέος. Σήμερα, όμως, κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι η Ιταλία ευθύνεται για την πανδημία, ούτε ότι η βοήθεια προς τη Ρώμη θα προκαλέσει κάποια άλλη επιδημία.

Επικριτικός με την ευρωπαϊκή πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης ήταν και ο  Γιούργκεν Τριτίν, ιστορικό στέλεχος και βουλευτής των Πρασίνων. Σε  συνέντευξή του στη Welt υπογραμμίζει ότι οι Ισπανοί και οι Ιταλοί έχουν πλέον στα μάτια τους ταυτισμένη τη Γερμανία με το πρόσωπο του «απαθούς απέναντι στην πανδημία  Όλαφ Σολτς», παρότι η στάση των Ολλανδών ήταν πιο σκληρή απέναντί τους. Ο Τριτίν κατηγόρησε την γερμανική κυβέρνηση ότι εγκατέλειψε την Ισπανία και την Ιταλία στην οικονομική κρίση και ότι και σήμερα στέλνει το μήνυμα “ο καθένας μόνος του”. Προειδοποίησε ότι αυτή η πολιτική θα έχει συνέπειες, αφού η Ευρώπη δεν θα είναι ίδια μετά τη λήξη της πανδημίας.

Αντιδράσεις υπήρξαν και από Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοκοινωνιστές, που όμως αφορούσαν περισσότερο τους όρους δανεισμού από τον ESM και όχι το αίτημα για αμοιβαιοποίηση του νέου χρέους. Το Βερολίνο, άλλωστε, δύσκολα θα παραιτηθεί από το ρόλο του ως “εξαγωγέας χρέους”. Έναν ρόλο, ο οποίος ενισχύεται από τους ίδιους τους μηχανισμούς του κοινού νομίσματος. Υπήρξαν βέβαια και κάποιοι, όπως ο αναπληρωτής εκπρόσωπος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας των Φιλελεύθερων, Κρίστιαν Ντιρ, που κατηγόρησαν τον Σολτς όχι για “απάθεια”, αλλά επειδή δεν ήταν το ίδιο σκληρός με τους Ολλανδούς.

Ο καλός, ο κακός και ο …Ιταλός 

Το παιχνίδι δείχνει, ωστόσο, στημένο. Με τους “κακούς” Ολλανδούς να ζητούν όρους και αυστηρές προϋποθέσεις για τον δανεισμό από τον ESM και τους “καλούς” Γερμανούς να μην θέτουν τόσο σκληρούς όρους. Στόχος του Βερολίνου είναι άλλωστε, να κρατήσει έξω από τις διαπραγματεύσεις τα κορωνοομόλογα, σπρώχνοντας τη συζήτηση σε άλλα ζητήματα. Με αυτό το σκεπτικό το πιθανότερο είναι ότι θα επιχειρήσει να παρουσιάσει την παρέμβασή του για την άρση των όρων, ως έμπρακτη αλληλεγγύη προς τη Ρώμη και τη Μαδρίτη.

Το ανέφερε, εξάλλου, ο ίδιος ο Σολτς σε δηλώσεις του μετά τη λήξη της συνεδρίασης του Eurogroup, τονίζοντας ότι την Γερμανία «την ενδιαφέρει να μην συνδεθεί η εμπλοκή του ESM, όπως πριν από δέκα χρόνια, με τα πήγαινε-έλα των Επιτρόπων ή της τρόικας στις πληττόμενες χώρες» που θα ζητήσουν βοήθεια! Μια βοήθεια που, όπως είπε, θα πρέπει να δοθεί «γρήγορα και χωρίς γραφειοκρατία».

Ο Σολτς εξέφρασε την ελπίδα ότι θα βρεθεί λύση πριν το Πάσχα των Καθολικών και αυτό θα επιδιώξει στη νέα σύνοδο του Eurogroup σήμερα Πέμπτη. Το θέμα είναι αν οι υπόλοιποι, με πρώτη την Ιταλία, θα δεχθούν αυτό που οι Γερμανοί ονομάζουν «εφικτό και υφιστάμενο πακέτο». Η δήλωση, πάντως, του Κόντε ότι η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει βηματισμό, δεν προϊδεάζει για κάτι τέτοιο.