Ο Έλληνας γκουρού της κυβερνοασφάλειας εκτοξεύει το Zoom

Σαν Deus ex machina (από μηχανής θεός), ο Άλεξ Στάμος αποτελεί το νέο υπερόπλο της ταχέως ανερχόμενης εφαρμογής τηλεδιασκέψεων Zoom και του ιδρυτή και επικεφαλής της Έρικ Γιούαν, εν μέσω της σφοδρής μάχης που μαίνεται στη Σίλικον Βάλεϊ. O παγκοσμίου φήμης εμπειρογνώμονας στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, συστρατεύτηκε ως ο μόνος που θα μπορούσε να σώσει την εταιρεία, τη κομβική αυτή στιγμή. Είναι η στιγμή που θα κρίνει εάν η εταιρεία θα εκτοξευτεί, μετατρέποντας τον Γιούαν σε έναν ακόμα σύγχρονο Μίδα της τεχνολογίας, ή θα έχει πτώση. Και δεδομένου του πόσο ψηλά έχει ήδη φτάσει, η πτώση θα είναι ηχηρή.

Ο Στάμος, που διετέλεσε επικεφαλής κυβερνοασφάλειας στο Facebook, ξεχωρίζει για το πλούσιο βιογραφικό του. Δεν είναι, όμως, αυτό που αποτελεί το συγκριτικό πλεονέκτημά του. Η φήμη του υπερβαίνει μία εταιρεία, ακόμα και αν αυτή είναι το τεχνολογικό θαύμα του Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Ο ελληνικής καταγωγής επιστήμονας, άλλωστε, είναι κάτι σαν σύγχρονος ιεροκήρυκας της κυβερνοασφάλειας.

Είναι υπέρμαχος της απόλυτης διαφάνειας. Για χάρη της δεν δίστασε να συγκρουστεί με προϊσταμένους του, να αποχωρήσει από τεχνολογικά μεγαθήρια και να εγκατασταθεί στο πανεπιστήμιο Στάνφορντ, συστήνοντας τη δική του ερευνητική ομάδα. Εκεί συνεχίζει τις έρευνές του, ώστε να οικοδομήσει λύσεις που θα κρατούν ανθρώπους, θεσμούς, χώρες και δημοκρατίες ασφαλείς στο χάος του Διαδικτύου.

Έχει πολλούς θαυμαστές, αλλά δεν λείπουν και οι επικριτές, πολλοί από τους οποίους είναι πρώην συνεργάτες του. Αυτοί είναι που τον έχουν χαρακτηρίσει οξύθυμο, δογματικό, αγενή, αναποτελεσματικό μάνατζερ, ανώριμο και ολίγον τι μπρουτάλ. Υποστηρίζουν ότι παρά τη βαθιά του γνώση και κατανόηση ενός υπερβολικά περίπλοκου κόσμου, παρουσιάζει έλλειμμα κοινωνικών και πολιτικών χαρακτηριστικών που οι θέσεις αυτές απαιτούν.

Όπως και να έχει, καλωσορίζοντας τον Στάμος στο δυναμικό της πλατφόρμας Zoom, το αφεντικό της, ο Γιούαν ορθώνει το μεσαίο δάχτυλό του σε όσους έσπευσαν να στείλουν την εταιρεία του στο πυρ το εξώτερον ως πυροτέχνημα της πανδημίας. Υπενθυμίζουμε ότι η πλατφόρμα, που επιτρέπει τη διεξαγωγή τηλεδιασκέψεων, εκτοξεύτηκε εν μέσω της πανδημίας και του αναγκαστικού εγκλεισμού.

Κενά ασφαλείας

Η τεράστια δημοφιλία και η εκτεταμένη χρήση της εξασφάλισε στον Γιουάν, για πρώτη φορά, μία περίοπτη θέση στη λίστα του Forbes με τους κροίσους. Παράλληλα, ανέδειξε και τα κενά ασφαλείας της εφαρμογής. Αποκαλύφθηκε ότι το Zoom συγκέντρωνε τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών και τα έστελνε στο Facebook. Η γενική εισαγγελέας της Νέας Υόρκης εξέφρασε εγγράφως τις ανησυχίες της, σχετικά με την ικανότητα της εταιρείας να διαφυλάξει την ασφάλεια των χρηστών της.

Τη δικαστική οδό επέλεξε να ακολουθήσει ένας από τους μετόχους της εταιρείας, όταν στράφηκε εναντίον της. Η Google απαγόρευσε τη χρήση της Zoom στους φορητούς υπολογιστές των εργαζομένων της. Το ίδιο έκανε και η Space X του Ίλον Μασκ. Ο Στάμος, φανατικός του Twitter, προχώρησε σε μία σειρά αναρτήσεων για το πώς η εταιρεία θα μπορούσε να ανταποκριθεί. Αυτό ώθησε τον Γιουάν να επικοινωνήσει μαζί του. Μισή ώρα αργότερα, έδιναν τα χέρια από το τηλέφωνο! Η σύμπλευση τους είχε ήδη συμφωνηθεί.

Η συνεργασία αυτή δεν πρόκειται, βέβαια, να βλάψει το πορτοφόλι του Στάμος. Τουναντίον! Παρά το νεαρό της ηλικίας του, έχει ήδη συγκεντρώσει μία ευκαταφρόνητη περιουσία, την οποία απολαμβάνει από την πολυτελή έπαυλή του στους πρόποδες της Σίλικον Βάλεϊ, όπου ζει με την οικογένειά του. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε συνέδρια και ομιλίες, για τις οποίες αμείβεται πλουσιοπάροχα.

Πνευματική πρόκληση

Το νέο του εγχείρημα, όμως, το περιγράφει κυρίως ως πνευματική πρόκληση. «Έλκομαι από τα δύσκολα προβλήματα που επιζητούν λύσεις», έχει δηλώσει. Αυτή τη φορά είχε ένα ακόμα κίνητρο. Την προσωπική του εμπειρία. Και ο ίδιος σε καραντίνα, παρατήρησε την πλατφόρμα, καθώς τη χρησιμοποιούσαν τα παιδιά του στο εξ αποστάσεως μάθημα με τη δασκάλα τους.

Η σύζυγός του πέρναγε ώρες εκεί, συνομιλώντας με τους συναδέλφους της. «Ένας κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ συναδέλφων, οικογενειών, φίλων και, κυρίως, μεταξύ δασκάλων και μαθητών», σχολίασε για την απόφασή του. «Όταν μου τηλεφώνησε ο Έρικ (ιδρυτής του Zoom), εξελίσσονταν στο σπίτι μας πέντε παράλληλες συνεδρίες μέσω της πλατφόρμας».

Εκτοξεύει τις λέξεις σαν πυροβόλο. Μιλάει δυνατά και συνήθως ο λόγος του συνοδεύεται από χειρονομίες. Φοράει τζιν, αθλητικά και αμφιβόλου αισθητικής πουκάμισα καρό. Όταν η κουβέντα πάει στην ελληνική καταγωγή του, αναφέρεται στα φτωχά ελληνικά του (ένα εξάμηνο αφιέρωσε στην εκμάθησή τους) και στην απογοήτευση της «yiayias» του γι’ αυτό. Επικαλείται, όμως, την τριχοφυΐα του ως χαρακτηριστικό της καταγωγής του.

Ξεκαθαρίζει ότι δεν έχει καμία συγγένεια με τον Ελληνοαμερικανό ηθοποιό Τζον Στάμος και το παρουσιαστικό τους, άλλωστε, δεν παρουσιάζει ομοιότητες. Εκφράζει τη λατρεία του για τον «moussaka» της «yiayias» ως έμφυτο χαρακτηριστικό της καταγωγής του. Μιλάει με ιδιαίτερη αγάπη για τους μετανάστες γονείς του Κάρολο και Φλωρεντία, οι οποίοι τον στήριξαν σε κάθε βήμα. Δεν έχασαν σχολική δραστηριότητα, στις οποίες συμμετείχε.

Εργασιομανής και ευερέθιστος

Ήταν μέλος της τζαζ μπάντας του σχολείου και μάλιστα μετείχε μέσω αυτής και σε παρελάσεις. Αν και η σημερινή του εικόνα δεν παραπέμπει σε ιδιαίτερα αθλητικό τύπο, υπήρξε και περήφανος αρχηγός της ομάδας του δεκάθλου, ενώ έκανε και ιστιοπλοΐα. Κάπου εκείνη την περίοδο των νεανικών του χρόνων γνωρίζει και τη σύζυγό του Κέιτ Πλαθ. Είναι μαζί μέχρι σήμερα και έχουν αποκτήσει τρία παιδιά.

Ο ίδιος είναι εργασιομανής. Δεν πάνε ποτέ διακοπές, αλλά ταξιδεύουν. Η σύζυγός του τον συνοδεύει στα δεκάδες συνέδρια που παρακολουθεί. Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι είναι ευερέθιστος και ομολογεί ότι η οικογένειά του είναι το μοναδικό πράγμα που μπορεί να τον ηρεμήσει. Είναι γέννημα-θρέμμα της Καλιφόρνιας, η οποία του θυμίζει την ηλιόλουστη Ελλάδα. Εκεί πήγε και πανεπιστήμιο.

Είχαν προηγηθεί τα τρία του αδέλφια Αναστασία, Νικ και Πήτερ, ηθοποιός, δικηγόρος και γιατρός ερευνητής αντιστοίχως. Μετά το πτυχίο του ηλεκτρολόγου μηχανικού, ο Άλεξ ξεκίνησε την καριέρα του. Έγινε μέλος του Loudcloud, μίας εταιρείας που αργότερα εξαγόρασε η Hewlett-Packard. Στη συνέχεια, δημιουργεί τη δική του εταιρεία συμβούλων προστασίας διαδικτύου, την οποία πούλησε έναντι 23 εκατ. δολαρίων. Ήταν μόλις 30 χρόνων.

Στο μεσοδιάστημα δημοσιεύει ρηξικέλευθες έρευνες και ασχολείται με την προστασία κολοσσών, όπως οι εταιρείες Google, Charles Schwab, Goldman Sachs και Amazon. Ο επόμενος επαγγελματικός σταθμός του είναι η Yahoo το 2014. Αναλαμβάνει την ομάδα ασφάλειας για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών ασφάλειας και προϊόντων. Η πρόσληψή του γίνεται μετά την επίθεση κακόβουλου λογισμικού που είχε δεχθεί η εταιρεία και σχετιζόταν με διαφημίσεις.

Διαφωνία με τακτικές

Οι σχέσεις του με την επικεφαλής της εταιρείας Μαρίσα Μάγιερ ήταν εξαρχής τεταμένες, εξαιτίας της επιμονής του να υποστηριχθεί το τμήμα του με περισσότερα χρήματα. Η ρήξη θα έρθει ένα χρόνο μετά. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν κυκλοφορήσει, ο Στάμος είχε διαφωνήσει με κάποιες τακτικές της εταιρείας σε σχέση με τα mail. Την περίοδο εκείνη αποδείχτηκε ότι πολλές εταιρείες παραχωρούσαν μαζικά προσωπικά δεδομένα των πελατών τους στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

Η παρουσία του σε ένα συνέδριο με θέμα την ασφάλεια στο Διαδίκτυο τον εκτοξεύει στο πάνθεον των τεχνολογικών θεών. Απευθυνόμενος εκεί στον επικεφαλής της αμερικανικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας, ο οποίος ήταν παρών, τον ρωτάει: «Πιστεύετε πως πρέπει να δώσουμε πρόσβαση 3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο στην αμερικανική κυβέρνηση; Και αν ναι, μήπως θα έπρεπε να το κάνουμε και για την κυβέρνηση της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας, της Κίνας, του Ισραήλ, της Γαλλίας ή όποιας άλλης χώρας;»

Αμέσως μετά αναλαμβάνει την υπηρεσία ασφαλείας του Facebook. Εκεί καθοδηγεί μία ομάδα ανθρώπων από όλο τον κόσμο που επικεντρώνεται στη διασφάλιση της ασφάλειας του δικτύου. Την εμπειρία του αυτή την παρομοίωσε με μία πατρίδα σκάκι. «Μπορεί να σε παιδεύει, αλλά είναι και απολαυστική. Το μόνο θέμα είναι ότι πρέπει κάθε στιγμή να προβλέπεις την επόμενη κίνηση του αντιπάλου. Ποτέ δεν είσαι αρκετά καλός γιατί πάντα υπάρχει η επαπειλούμενη κίνηση ματ».

Κατά τη διάρκεια της τρίχρονης θητείας του εκεί, βρίσκεται στη δίνη του σκανδάλου Cambridge Analytica. Η εταιρεία εκμαίευε, μέσω φαινομενικά “αθώων” κουίζ, προσωπικά δεδομένα όχι μόνο των χρηστών αλλά και των διαδικτυακών φίλων τους, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Στη συνέχεια, βάσει ψυχογραφημάτων, τους σφυροκοπούσε με πολιτικές διαφημίσεις, που τελικά επηρέαζαν την κρίση τους και την ψήφο τους.

Λύγισε η σχέση

Αν και σήκωσε το βάρος του σκανδάλου λύγισε η σχέση του με την ηγετική ομάδα του κολοσσού. Εκείνος επέμενε να λειτουργήσει το Facebook ως υπεργολάβος στην άμυνα για τη διαχείριση της διαδικτυακής ασφάλειας. Αργότερα, σχολίασε ότι τα μεγάλα αφεντικά της τεχνολογίας έχουν εστιάσει υπερβολικά στην επίλυση πολύπλοκων ή περίεργων προβλημάτων και έχουν χάσει την επαφή με τα καθημερινά προβλήματα που μαστίζουν το Διαδίκτυο.

Μετά και τις αποκαλύψεις περί ρωσικού “δακτύλου” στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, με τη βοήθεια και του Facebook, τάχθηκε υπέρ της μεγαλύτερης διαφάνειας, μονόδρομο, όπως τον χαρακτήρισε, για την κάθαρση. Το διαζύγιο του με τον Ζάκεμπεργκ τον οδηγεί να αποσυρθεί από την εταιρική κυβερνοασφάλεια. Επιλέγει ως καταφύγιο το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, όπου ηγείται ενός 14μελούς διεπιστημονικού κέντρου πληροφοριακού πολέμου. Συγχρόνως εμφανίζεται όλο και πιο συχνά ως τηλεοπτικός σχολιαστής.

Πλέον, ξεκινά ένα νέο κεφάλαιο στην επαγγελματική ζωή του. Το εγκαινίασε με τον γνωστό ανορθόδοξό του τρόπο: «επειδή είμαι λιγάκι τρελός σάς δίνω το mail μου να μου στείλετε τις ιδέες σας για βελτιώσεις και διορθώσεις», έγραψε σε ανάρτησή του, δημοσιεύοντας στους χιλιάδες ακολούθους του το νέο εταιρικό mail του, με τη λέξη Zoom.