Στον αέρα οι εκτιμήσεις των αλγορίθμων για την κρίση

Κάθε βδομάδα οι προβλέψεις ειδικευμένων χρηματοοικονομικών οργανισμών, αυξάνουν το κόστος της κρίσης. Για τη δική μας χώρα, η τελευταία εκτίμηση προβλέπει ύφεση 10% του ΑΕΠ και εκτίναξη της ανεργίας πάνω από 23%. Πως όμως μπορείς να μετρήσεις τις συνέπειες για μια οικονομία, όταν κάθε εθνική οικονομία είναι αλληλοεξαρτώμενη από τις άλλες οικονομίες. Και κυρίως, πως μπορείς να βρεις αξιόπιστα, πόσο θα διαρκέσει αυτή η ύπουλη πανδημία;

Μπορεί να αποδειχθεί ασφαλής η ύφεση των κρουσμάτων του κορονοϊού, που παρατηρείται στην αρχική του εστία, την αχανή σε πληθυσμό Κίνα; Μπορεί να προβλεφτεί με ασφάλεια η επιτυχία, μετά την αποκλιμάκωση των μέτρων περιορισμού στις κινήσεις των ανθρώπων, σε όλο τον κόσμο; Μπορεί να είμαστε βέβαιοι για το τι θα συμβεί στο νότιο ημισφαίριο, τώρα που εισέρχεται στην ψυχρή περίοδο του φθινόπωρου και του χειμώνα, όπου ευνοούνται οι μεταδόσεις του ιού; Μπορεί κανείς να αποκλείσει και να εμποδίσει την επαναφορά των μολύνσεων στο βόρειο ημισφαίριο, όταν αντιστραφούν οι εποχές;

Σε ποιόν αλγόριθμο προβλέψεων έχει υπολογιστεί, για παράδειγμα, το αποτέλεσμα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών του προσεχούς Νοεμβρίου; Είναι το ίδιο αν επανεκλεγεί ο Τραμπ, που αφού αδρανοποίησε τον ΟΗΕ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, τώρα, σε αυτή τη συγκυρία, απειλεί να καταργήσει και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το ίδιο αν εκλεγεί ο Μπάιντεν;

Το εμβόλιο αργεί

Θα μπορούσαν όλες αυτές οι εκτιμήσεις να είναι σχετικά ρεαλιστικές, στην περίπτωση που υπήρχαν νέα για την αποτελεσματική παρασκευή εμβολίου. Πλην όμως, ακόμα και με την πλέον αισιόδοξη εκτίμηση, αυτό δεν μπορεί να συμβεί νωρίτερα από το 2022. Αλλά και τότε, δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι θα έχουν γρήγορα και εύκολα πρόσβαση στον σωτήριο εμβολιασμό.

Μπορεί σε αυτό το κρίσιμο διάστημα, μέχρι να φτάσουμε στο σωτήριο εμβόλιο, η παγκόσμια οικονομία να έχει επανέλθει στις προ κορονοϊού επιδόσεις; Εντελώς αδύνατο, καθώς η οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό ψυχολογία. Επομένως οι άνθρωποι, ακόμα και αν έχουν διατηρήσει ικανοποιητικό μέρος του εισοδήματός τους, τρομαγμένοι για το παρόν και φοβισμένοι για το μέλλον, θα είναι εξαιρετικά συντηρητικοί στις δαπάνες τους. Και ο περιορισμός στη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα των αεροπορικών μεταφορών, θα προκαλέσουν μείωση παραγωγής και μετακινήσεων. Το τίμημα θα είναι βαρύτατο για εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και εκατομμύρια εργαζόμενους.

Χρεοκοπία τραπεζών και δημοσίων εσόδων

Αυτό ήδη συμβαίνει. Το οικονομικό σοκ από την παραλυσία της παγκόσμιας καραντίνας έχει ήδη δημιουργήσει τεράστια χρέη, καθώς κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει αυτή την βίαιη μεταβολή στις ζωές των ανθρώπων σε όλον τον πλανήτη. Κολοσσιαίες επιχειρήσεις (και όλες οι αεροπορικές) αντιμετωπίζουν ήδη κίνδυνο χρεοκοπίας. Μόλις πριν λίγες μέρες η γερμανική κυβέρνηση έσπευσε να σώσει την γνωστή φίρμα αθλητικών Adidas, παραχωρώντας δάνειο 3 δισ. ευρώ με την εγγύηση του δημοσίου.

Στο μεταξύ όλες οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν περιορίσει δραματικά την παραγωγή τους και έχουν θέσει εκατομμύρια εργαζόμενους σε υποχρεωτική αργία, έχοντας ήδη στοκ μέχρι το τέλος του χρόνου. Και αυτό δεν αφορά μόνο ή κυρίως τις μεγάλες φίρμες. Αφορά τους πάντες, ανεξαρτήτως μεγέθους. Μάλιστα κάποιοι τομείς του εμπορίου και ειδικότερα στην ένδυση και υπόδηση, στην εστίαση και στην ψυχαγωγία, θα συρρικνωθούν δραματικά από την ψυχολογία περιορισμού των δαπανών, λόγω φόβου και περιορισμού των εισοδημάτων. Και όλα αυτά, χωρίς να έχουμε φτάσει ακόμα στον ιδιαίτερα κρίσιμο τομέα του τραπεζικού συστήματος που θα βρεθεί με ασύλληπτα και ασήκωτα ποσά δανείων.

Δάνεια που δεν θα μπορούν να εξυπηρετηθούν, με τα δημόσια έσοδα όλων των κρατών να καταρρέουν και να μην διασφαλίζουν την ομαλότητα. Και τι γίνεται τότε; Τότε, δηλαδή σύντομα, το παγκόσμιο σύστημα θα υποχρεωθεί, αν όλοι επιθυμούν την ταχύτερη δυνατή επιστροφή στην κανονικότητα, να διαγράψει ίσως και πάνω από το 50% του παγκόσμιου χρέους.

Παγκόσμιο πρόβλημα, παγκόσμια και η λύση

Διότι σήμερα τα ιδιωτικά και κρατικά χρέη βρίσκονται διεθνώς στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Με το παγκόσμιο ΑΕΠ κοντά στα 90 τρισ. δολάρια το 2019, το σύνολο των κρατικών χρεών ξεπερνούσε τα 70 τρισ. ευρώ και το συνολικό χρέος ανά τον κόσμο ξεπέρασε τα 250 τρισ. ευρώ. Είναι δηλαδή πάνω από το 300% του παγκόσμιου ΑΕΠ!Μέχρι που μπορεί να πάει;

Δηλαδή, αν η Ελλάδα, που κράτησε το χρέος της στο 175% του ΑΕΠ, υποχρεωθεί εκ των πραγμάτων να το εκτοξεύσει στο 250%, τι μέλλον μπορεί να έχει; Ποιο είναι το μέλλον με μια ισόβια θηλιά στο λαιμό της, που θα την σφίγγουν και θα την χαλαρώνουν οι ραντιέρηδες δανειστές της, όπως τους συμφέρει; Σε τέτοιες συνθήκες δεν μπορεί να λειτουργήσει ο κόσμος ομαλά και με ασφάλεια. Σε τέτοιες συνθήκες, όταν το πρόβλημα είναι παγκόσμιο, μόνον παγκόσμια λύση μπορεί να υπάρξει. Και λύση, χωρίς διαγραφή χρεών και τύπωμα χρήματος για αναπτυξιακούς σκοπούς, δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα.