Προς συρρίκνωση ο πολυετής κοινοτικός προϋπολογισμός – Στον αέρα οι διαπραγματεύσεις
19/04/2020
Οι ανεπαρκείς αποφάσεις του Eurogroup, οι οποίες στην καλύτερη περίπτωση προσφέρουν ελπίδες διαπραγμάτευσης ανεκτών όρων οικονομικής βοήθειας μετά τη λήξη της υγειονομικής κρίσης, αποτελούν μόνο ένα τμήμα του δύσβατου πεδίου, στο οποίο θα κινηθεί η κυβέρνηση τους επόμενους μήνες.
Ο πρωθυπουργός βολιδοσκοπήθηκε προ ημερών από την ηγεσία της Κομισιόν και, ειδικά, από τον επίτροπο Προϋπολογισμού Γιοχάνες Χαν για τη στάση της Ελλάδας. Η χώρα μας αντιμετωπίζει, μετά την πρόσφατη έξοδο από τα Μνημόνια, νέα οικονομική κρίση σε συνδυασμό με τις –πολεμικές πια– τουρκικές απειλές στα ανατολικά σύνορά της.
Το γενικό συμπέρασμα των επαφών με τον Χαν είναι αφενός ότι απορρίπτονται ακόμα και εναλλακτικές μορφές του κορονο-ομολόγου, αφετέρου ότι θα συρρικνωθούν τα κονδύλια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (πολυετής κοινοτικός προϋπολογισμός). Ο Αυστριακός επίτροπος εμφανίζεται μετριοπαθής στην παρούσα περίοδο έναντι της Αθήνας (λόγω της κρίσης με την Τουρκία και μη επαναλαμβάνοντας την προκλητικότατη τακτική υπέρ των Τιράνων και των Σκοπίων κατά την προηγούμενη θητεία του ως επίτροπος Διεύρυνσης), αλλά έχει και ο ίδιος δύσκολο έργο.
Η αιτία είναι ότι ήδη πριν από την κρίση του Covid-19 οι ηγέτες κρατών και κυβερνήσεων είχαν αποτύχει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20-21 Φεβρουαρίου να συμφωνήσουν επί του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και άλλων τρεχουσών οικονομικών υποθέσεων. Το κλίμα έκτοτε επιβαρύνθηκε από τις εκτιμήσεις ότι το Brexit τελικά προκαλεί χρηματοδοτικό κενό μεγαλύτερο των 75 δισ. ευρώ στον κοινοτικό προϋπολογισμό, καθώς και από τις ανησυχίες ότι τα (θεωρητικά) 540 δισ. ευρώ του Eurogroup δεν επαρκούν για την ανάκαμψη.
Σύμφωνα με έγκυρη πηγή στις Βρυξέλλες, «βρισκόμαστε πολύ πιο πίσω και σε χειρότερη θέση από το μη υιοθετηθέν σχέδιο συμβιβασμού του Φεβρουαρίου, αφού οι αντικειμενικές οικονομικές συνθήκες μεταβλήθηκαν εντυπωσιακά και οι υποκειμενικές πολιτικές θέσεις των μελών της ΕΕ επηρεάζονται πλέον από την κατάσταση στο εσωτερικό τους και την ανάγκη διατήρησης της σταθερότητας των κυβερνήσεων».
Τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα
Στην περίπτωση της Ελλάδας, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Η κυβέρνηση δεν είχε φυσικά την αυταπάτη ότι τα κονδύλια του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου θα γύριζαν τον χρόνο πίσω στα θρυλικά “πακέτα Ντελόρ”, αλλά δικαιολογημένα ήλπιζε πως θα κάλυπταν μέρος του επενδυτικού και χρηματοδοτικού κενού της χώρας. Κατά την ίδια πηγή, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να καταλήξει πολύ γρήγορα στη στρατηγική και την τακτική της για τις ακόλουθες κρίσιμες εξελίξεις:
Πρώτον, μετά τις διακριτικές βολιδοσκοπήσεις των προηγούμενων ημερών, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο επίτροπος Χαν θα αναλάβουν δημόσια πρωτοβουλία με την κατάθεση επίσημων προτάσεων. Όπως συμβαίνει επί δεκαετίες στην ΕΕ (και δεν γνώριζε ο ΣΥΡΙΖΑ στο πρώτο εξάμηνο του 2015), ακόμα και ισχυρές χώρες, όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, θα είναι αναγκασμένες να προχωρήσουν σε παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση μετώπων υπέρ των θέσεών τους.
Δυστυχώς, σε ανάλογες δύσκολες και ταχείες διαπραγματεύσεις οι μικρότερες χώρες βρίσκονται πάντα σε μειονεκτική θέση, ενώ οι –λόγω κορονοϊού– τηλεδιασκέψεις κατάργησαν και τη δυνατότητα προσωπικών συναντήσεων για πιο παραγωγικές συζητήσεις. Η κυβέρνηση ίσως αναγκαστεί να διαλέξει, σε λογική άσπρου-μαύρου, μεταξύ των αντιπροτάσεων της Γαλλίας και της Γερμανίας επί του πακέτου της Κομισιόν.
Περισσότερο ρεαλιστικό το Μαξίμου
Οι δε επιλογές του Κυριάκου Μητσοτάκη ενδεχομένως να επηρεάσουν τη στάση του προέδρου Μακρόν και της καγκελαρίου Μέρκελ σε άλλα θέματα ενδιαφέροντος της Αθήνας. Πάντως, σε αντίθεση με τις κυβερνητικές υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις του περασμένου Αυγούστου («αφού μας εμπιστεύονται οι αγορές, θα μας εμπιστευτούν και οι εταίροι μας» για τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων), στο Μαξίμου επικρατεί σήμερα μεγαλύτερος ρεαλισμός.
- Δεύτερον, είτε στο πλαίσιο του πακέτου Φον ντερ Λάιεν είτε μέσω άλλης διαδικασίας, η Κομισιόν θα προτείνει (επιμείνει ή συστήσει;) έναν μηχανισμό εγγύησης δανείων για τα κράτη-μέλη, αλλά και σύνδεσή τους (με άγνωστο έως τώρα τρόπο) με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
- Τρίτον, μελετάται αύξηση κατά λιγότερο από 1% των ίδιων πόρων του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου προς διευκόλυνση της ανάκαμψης. Η ποσοστιαία αυτή αύξηση, η οποία ευνοείται από την Φον ντερ Λάιεν και τον Χαν και για την οποία ενημερώθηκε ο Μητσοτάκης, δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, λόγω των αντιδράσεων πολλών κρατών-μελών της ΕΕ.
Αν όλα τα παραπάνω φαίνονται πολύ ανησυχητικά (όπως και είναι), υπάρχει και το χειρότερο ενδεχόμενο της απόφασης αναστολής των διαπραγματεύσεων για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μέχρι τα μέσα του 2021.
