Βόρεια του Βερολίνου… Ο σοβιετικός οδοστρωτήρας “λιώνει” γερμανική στρατιά

Τον μοιραίο για την χιτλερική Γερμανία Απρίλιο του 1945 το κρίσιμο μέτωπο επί του ποταμού Όντερ, από τον κάτω ρου του μέχρι τις εκβολές του στη Βαλτική, τηρούσε η Ομάδα Στρατιών (ΟΣ) του Βιστούλα με την 9η Στρατιά (νότια) και την 3η Στρατιά Πάντσερ (3η ΣΤΠα) βόρεια. Η τελευταία αυτή τελούσε υπό τις διαταγές ενός στρατηγού με «βαρύ» ιστορικό όνομα, του Χάσο φον Μαντόϊφελ.

Απέναντι του βρισκόταν το σοβιετικό 2ο Λευκορωσικό Μέτωπο (2ο ΛΜ – αντίστοιχος με ομάδα στρατιών σχηματισμός) υπό τον στρατάρχη Ροκοσόφσκι. Το μέτωπο του 2ου ΛΜ επεκτεινόταν σε μήκος 170 χλμ. και συνδεόταν νότια με τις δυνάμεις του στρατάρχη Ζούκοφ. Στις 16 Απριλίου ο Ζούκοφ ξεκίνησε την επίθεση νότια με στόχο το Βερολίνο. Βόρεια όμως ο πλημμυρισμένος Όντερ δεν επέτρεπε στον Ροκοσόφσκι να επιτεθεί.

Το 2ο ΛΜ διέθετε 33 Μεραρχίες Τυφεκιοφόρων (ΜΤ), τρεις μεραρχίες και αρκετές ταξιαρχίες πυροβολικού, με περίπου 8.300 στόμια πυρός, πέραν των εκτοξευτών ρουκετών και περί τα 950 τεθωρακισμένα. Οι δυνάμεις αυτές ήταν ενταγμένες στην 19η, 65η, 70η και 49η Στρατιά και την 2η Στρατιά Εφόδου.

Στην άλλη πλευρά η 3η ΣΤΠα διέθετε 11 κατ’ όνομα, κυρίως, μεραρχίες και 220 τεθωρακισμένα. Οι δυνάμεις αυτές ήταν κατανεμημένες ως εξής:

– XXXII Σώμα Στρατού (ΣΣ): 549η Μεραρχία Λαϊκών Γρεναδιέρων – ΜΛΓ (μεγάλης ηλικίας άνδρες), Μεραρχία Πεζικού (ΜΠ) Voigt (μια αυτοσχέδια μεραρχία συγκροτημένη από υπολείμματα άλλων), 281η ΜΠ και στις 27 Απριλίου ενισχύθηκε υπολείμματα της διαλυμένης 7ης Μεραρχίας Πάντσερ (ΜΠα).

– ΣΣ Όντερ: 610 ΜΠ, την νεοσυγκροτημένη ΜΠ «Βέλμαν» και την νεοσυγροτημένη Ταξιαρχία «Κλόσεκ».

– XXXXVI Σώμα Στρατού Πάντσερ (ΣΣΠα) με την 547 ΜΛΓ και την 1η ΝΜ.

Την γενική εφεδρεία της 3ης ΣΤΠα αποτελούσε το 3ο ΣΣΠα των SS με την 27η Μεραρχία SS «Λάνγκεμαρκ», 28η SS «Βαλονία» (Βέλγοι SS), την 18η Μεραρχία Γρεναδιέρων Πάντσερ (ΜΓΠα), την 15η SS (1η Λετονική). Από το εν λόγω ΣΣ πάντως οι περισσότερες μονάδες απομακρύνθηκαν από τη διοίκηση της 3ης ΣΤΠα και χρησιμοποιήθηκαν αλλού. Εν μέσω της μάχης της διατέθηκε και η επίσης καταπονημένη 25η ΜΓΠα

Οι Σοβιετικοί εξορμούν

Το 2ο ΛΜ άρχισε τις προετοιμασίες επίθεσης από τις 16 Απριλίου, την ίδια ώρα που ο Ζούκοφ εξορμούσε κατά της γερμανικής 9ης Στρατιάς, νότια. Τα σοβιετικά στρατεύματα έλαβαν τις θέσεις εξόρμησής τους και το βράδυ της 19ης προς 20ης Απριλίου η Ερυθρά Αεροπορία άρχισε να πλήττει τις γερμανικές θέσεις. Η σοβιετική 65η Στρατιά εξόρμησε στις 20 Απριλίου και σύντομα δημιούργησε προγεφύρωμα στην δυτική όχθη του Όντερ. Ακολούθησε η 70η Στρατιά η οποία επίσης κατάφερε να δημιουργήσει προγεφύρωμα, όπως και η 49η Στρατιά. Αμέσως μετά ο Ροκοσόφσκι έριξε στη μάχη τη 2η Στρατιά Εφόδου, με στόχο να παρακάμψει τη γερμανική οχυρωμένη τοποθεσία στο Szczecin βόρεια.

Ο Μαντόιφελ όμως αντέδρασε ρίχνοντας στη μάχη όλες τις διαθέσιμες εφεδρείες του, απειλώντας το πλευρό του προγεφυρώματος της σοβιετικής 65ης Στρατιάς και κατορθώνοντας να σταματήσει τις άλλες σοβιετικές αιχμές. Την επομένη, 21η Απριλίου, οι Σοβιετικοί συνέχισαν τις επιθέσεις εκμεταλλευόμενοι την τρομακτική αριθμητική και υλική τους υπεροχή, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να διασπάσουν το γερμανικό μέτωπο. Μόνο την επομένη, 22 Απριλίου, η σοβιετική 70η Στρατιά πέτυχε μικρού εύρους ρήγμα στην περιοχή του Γκαρτς. Οι Γερμανοί πολέμησαν άγρια αλλά τελικά κάμφθηκαν. Περίπου 300 επιζώντες αμυνόμενοι κατάφεραν να ξεφύγουν αφού πολέμησαν έως τις 24 Απριλίου.

Στο μεταξύ η κατάσταση νότια, στον τομέα της γερμανικής 9ης Στρατιάς, εξελισσόταν καταστροφικά για τους Γερμανούς. Αποτέλεσμα αυτού ήταν το νότιο άκρο της 3ης ΣΤΠα να βρίσκεται κυριολεκτικά στον αέρα. Στις 25 Απριλίου η σοβιετική 70η Στρατιά μεγάλωσε το προγεφυρώμά της επιτρέποντας την εμπλοκή του 1ου Σώματος Αρμάτων Φρουρών του στρατηγού Πανόβ, τα τεθωρακισμένα του οποίου διέσπασαν τη γερμανική άμυνα. Έχοντας ρίξει τις ελάχιστες εφεδρείες του κατά της σοβιετικής 65ης Στρατιάς, ο Μαντόιφελ δεν διέθετε δυνάμεις για να αντιμετωπίσει την νέα απειλή.

Σκληρές μάχες

Και πάλι οι Γερμανοί κατάφεραν, πέραν πάσης προσδοκίας, να σταματήσουν τον σοβιετικό «οδοστρωτήρα» αλλά η ανάπαυλα ήταν προσωρινή καθώς η σοβιετική 49η Στρατιά ενώθηκε με την 70η. Η μισο-διαλυμένη γερμανική 25η ΜΓΠα, προσπάθησε να αντεπιτεθεί. Κατάφερε μόνο να καθυστερήσει τις σοβιετικές μάζες. Στις 26 Απριλίου η σοβιετική 65η Στρατιά συνέτριψε τις απέναντί της γερμανικές δυνάμεις και πέτυχε ρήγμα εύρους 20 χλμ.
Ύστερα από αυτό ο Μαντόιφελ διέταξε τις δυνάμεις του να υποχωρήσουν σε δεύτερη γραμμή άμυνας. Η γραμμή αυτή είχε καταληφθεί έως τις 27 Απριλίου.

Την ημέρα αυτή η σοβιετική επίθεση επαναλήφθηκε και η 3η ΣΤΠα υποχρεώθηκε να υποχωρήσει και πάλι προς την περιοχή των λιμνών του Μεκλεμβούργου. Η 25η ΜΓΠα μαζί με τα υπολείμματα της 7ης ΜΠα προσπάθησαν να αναχαιτίσουν τους Σοβιετικούς. Παράλληλα η 3η ΣΤΠα ενισχύθηκε με το επιτελείο του XXVII ΣΣ και υπολείμματα της Ομάδας Μάχης “Χίλιες και Μια Νύχτες”. Επίσης διατέθηκαν και άλλα νεοσυγκροτημένα, αμφιβόλου αν όχι ανυπάρκτου μαχητικής αξίας.

Καταδίωξη

Πλέον στόχος του Μαντόιφελ δεν ήταν φυσικά η αναχαίτιση των Σοβιετικών ή η διάσωση του Βερολίνου, αλλά μόνο η σωτηρία των ανδρών του, η υποχώρηση και παράδοσή τους στους Δυτικούς. Ο Μαντόιφελ είχε υποχωρήσει παρά τις διαταγές του Χίτλερ, με τις ευλογίες του διοικητή της ΟΣ του Βιστούλα στρατηγού Χαϊνρίτσι. Οι Σοβιετικοί παρόλα αυτά συνέχισαν την καταδίωξη. Την 1η Μαΐου εισέβαλαν στην μικρή πόλη Ντέμιν, οι γυναίκες της οποίας υπέφεραν ιδιαίτερα.

Οι μάχες συνεχίστηκαν μέχρι τις 5 Μαΐου όταν τα υπολείμματα της 3ης ΣΤΠα μαζί με πολλούς ακόμα στρατιώτες και πολίτες πέρασαν στη βρετανική ζώνη. Μάλιστα στην πόλη Σβέριν σημειώθηκε μικρής κλίμακας σύγκρουση Βρετανών και Σοβιετικών που όμως δεν είχε συνέπειες. Στις 7 Μαΐου Μοντγκόμερι και Ροκοσόφκσι συναντήθηκαν στο Βίσμαρ για να ρυθμίσουν τις λεπτομέρειες της γραμμής διαχωρισμού. Ο αγώνας της 3ης ΣΤΠα δεν ήταν δυνατόν να επιτύχει λόγω της αναλογίας δυνάμεων.