ΗΠΑ: Ο Μεγάλος Αδελφός επιστρέφει με τη σφραγίδα της Γερουσίας

Την ατμόσφαιρα της εποχής του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας” θυμίζει η επαναφορά πρακτικών παρακολούθησης από τις αρχές ασφαλείας που είχαν θεσμοθετηθεί προ 15ετίας. Ο νόμος περί της επαναφοράς –USA Freedom Reauthorization Act of 2020– προβλέπει τη συνέχιση των δυνατοτήτων παρακολούθησης, θέτοντας ορισμένες ασφαλιστικές δικλείδες. Ωστόσο, επιτρέπει τη συλλογή πληροφοριών για το ιστορικό αναζήτησης και περιήγησης των χρηστών στο διαδίκτυο, χωρίς ένταλμα.

Με 80 ψήφους υπέρ και 16 κατά, η Γερουσία ενέκρινε το νομοσχέδιο, που παρατείνει για δυόμισι χρόνια τις σχετικές εξουσίες που προβλέπει ο νόμος περί παρακολουθήσεων FISA, εφόσον εγκριθεί και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Μεταξύ άλλων, πρόκειται για διατάξεις που επιτρέπουν στη CIA, το FBI και άλλα σώματα ασφαλείας να πραγματοποιούν, κατόπιν ειδικής έγκρισης στο πλαίσιο του FISA, επιχειρήσεις παρακολούθησης και υποκλοπής για άτομα που θεωρούν ότι συνδέονται με οποιαδήποτε υπόθεση τρομοκρατίας, κατασκοπείας, εθνικής ασφάλειας κ.λπ.

Αρχικά οι τροποποιήσεις στο νόμο είχαν στόχο να αυξήσουν την εποπτεία αυτών των εξουσιών ώστε να μην γίνονται καταχρήσεις από τις αρχές. Για παράδειγμα, καταργείται η εξουσιοδότηση για το πρόγραμμα καταγραφής τηλεφωνικών κλήσεων, του περιβόητου Section 215. Πρόκειται για το πρόγραμμα που είχε δει παλαιότερα το φως της δημοσιότητας χάρη στις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν για τις παρακολουθήσεις της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (NSA) των ΗΠΑ, αν και αυτό –υποτίθεται– είχε ήδη τερματιστεί.

Επίσης, διευκολύνεται η αποδοχή “φιλικών παρατηρήσεων” (amicus curiae) στα δικαστήρια του πλαισίου FISA, χάρη σε τροπολογία που κατέθεσαν οι γερουσιαστές Μάικ Λι και Πάτρικ Λίχι, του Ρεπουμπλικανικού και του Δημοκρατικού Κόμματος αντίστοιχα. Όπως δήλωσαν, η τροπολογία τους επιτρέπει στο δικαστήριο να ορίσει σύμβουλο, για ευαίσθητες υποθέσεις.

Οι δύο παραπάνω ασφαλιστικές δικλείδες, ουσιαστικά, κάνουν ελάχιστα για να περιορίσουν το εύρος και το βάθος του καθεστώτος παρακολουθήσεων, αλλά ήταν αρκετές για να προκαλέσουν τη διαμαρτυρία του υπουργείου Δικαιοσύνης ότι το νομοσχέδιο «θα υποβάθμιζε τη δυνατότητά μας να κάνουμε παρακολουθήσεις τρομοκρατών, κατασκόπων και άλλων απειλών της εθνικής ασφάλειας».

Ο Μεγάλος Αδελφός και το τέλος στην “ανώνυμη” περιήγηση

Σε αντιδιαστολή με το πνεύμα των παραπάνω τροπολογιών, στο νόμο παραμένει η δυνατότητα των αστυνομικών αρχών και αρχών ασφαλείας να διεξάγουν έρευνες χωρίς ένταλμα, που αφορούν στην παρακολούθηση της αναζήτησης και της περιήγησης των Αμερικανών στο διαδίκτυο. Η μόνη προϋπόθεση για να έχουν οι αρχές τέτοια πρόσβαση είναι να συνδέεται το αίτημά τους με κάποια ενεργή υπόθεση.

Μάλιστα, η Γερουσία απέρριψε, για μία μόνο ψήφο, τροπολογία που θα εμπόδιζε να δίνεται αυτό το ιστορικό στις αρχές χωρίς ένταλμα και θέτει σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα Αμερικανών πολιτών που «δεν έκαναν τίποτα κακό», όπως σημείωσαν χαρακτηριστικά οι γερουσιαστές που την κατέθεσαν, Ρον Γουάιντεν και Στιβ Ντέινς. «Χωρίς μεταρρύθμιση αυτών των αόριστων και επικίνδυνων εξουσιών του νόμου Patriot Act, το Κογκρέσο ευνοεί περαιτέρων καταχρήσεις του νόμου», σχολίασε ο Γουάιντεν. «Η συλλογή αυτών των πληροφοριών είναι ένα βήμα πριν το διαβάζουν το μυαλό των πολιτών. Είναι ψηφιακή εξόρυξη της προσωπικής ζωής. Χωρίς τη διακομματική τροπολογία μας, αφήνονται τα πάντα ορθάνοιχτα για τις πιο προσωπικές πληροφορίες του καθενός».

Την απώλεια της προστασίας του εντάλματος καταδίκασαν και εκπρόσωποι 36 οργανώσεων για τις πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες, που είναι ιδιαίτερα ενεργές στις ΗΠΑ. Όπως λένε, αν περάσει ως έχει ο νόμος, θα δώσει την ευκαιρία στην κυβέρνηση Τραμπ να αποκτήσει εν δυνάμει πρόσβαση στα δεδομένα «κάθε ατόμου στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Κατά τραγική ειρωνεία, ήταν ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ που είχε κατηγορήσει το “βαθύ κράτος” των θητειών Ομπάμα, για κατάχρηση των δυνατοτήτων παρακολούθησης, μια κατάχρηση που στοχοποίησε τον πρώην σύμβουλό του, Κάρτερ Πέιτζ, κατά τις αρχικές έρευνες για τη ρωσική εμπλοκή στις εκλογές του 2016. Μέχρι στιγμής, πάντως, κρατά κλειστά τα χαρτιά του για το αν προτίθεται να επικυρώσει το νόμο, αν αυτός υπερψηφιστεί και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.