Χονγκ Κονγκ: Το νέο πεδίο μάχης του Τραμπ με την Κίνα

Την ίδια ώρα που μαίνεται ο πόλεμος διαδηλωτών και αστυνομίας στις ΗΠΑ για την δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, ο Αμερικανός πρόεδρος επέλεξε να κλιμακώσει το μέτωπο που έχει ανοίξει με την Κίνα. Ο Τραμπ ανακοίνωσε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τον οποίο κατηγόρησε ως «ενεργούμενο» του Πεκίνου, ενώ τερμάτισε το ειδικό εμπορικό καθεστώς που διέθεταν οι ΗΠΑ με το Χονγκ Κονγκ.

Προηγουμένως η Ουάσιγκτον είχε προειδοποιήσει το Πεκίνο με οικονομικές κυρώσεις, σε περίπτωση που αποφασίσει την άρση της αυτονομίας, που απολαμβάνει από το 1997 το Χονγκ Κονγκ, όταν περιήλθε στην κυριαρχία της Κίνας. Η πρόθεση του προέδρου Σι Τζινπίνγκ είναι περιορίσει την αυτονομία που διαθέτει η πλούσια αυτή πόλη. Σημείο καμπής υπήρξε το νομοσχέδιο της τοπικής κυβέρνησης που προέβλεπε την έκδοση υπόπτων στην ηπειρωτική Κίνα. Ήταν το έναυσμα για τις μαζικές κινητοποιήσεις του προηγούμενου έτους.

Αν και το νομοσχέδιο τελικώς αποσύρθηκε, οι διαδηλωτές δεν έδειχναν πρόθυμοι να αδειάσουν τους δρόμους. Αντιθέτως, άρχισαν να εξελίσσονται σε μία σημαντική πρόκληση για το κινεζικό καθεστώτος, το οποίο έμοιαζε να αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση. Για πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης, μία επέμβαση του κινεζικού στρατού (που θα κατέληγε σε αιματοκύλισμα), έμοιαζε κάτι παραπάνω από βέβαιη.

Τελικώς, οι διαδηλώσεις σταμάτησαν από έναν αστάθμητο παράγοντα, τον κορονοϊό. Το Πεκίνο γρήγορα συνήλθε από το αρχικό σοκ, διαψεύδοντας όσους έβλεπαν αναλογίες με την κρίση του Τσέρνομπιλ στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Ασχέτως των διεθνών επικρίσεων, ο πρόεδρος Σι μπορεί να ισχυριστεί ότι διαχειρίστηκε με επιτυχία την πανδημία. Φαίνεται πως η κινεζική κυβέρνηση πιστεύει πως ήρθε η ώρα να κλείσει και την εκκρεμότητα του Χονγκ Κονγκ, αποφασίζοντας ουσιαστικά να θέσει την επαρχία υπό τον απόλυτο έλεγχο της.

Ο “προδομένος” Τραμπ

Ο Αμερικανός πρόεδρος σημείωσε πως «η Κίνα δεν τήρησε τις υποσχέσεις της για το Χονγκ Κονγκ», δήλωση που δείχνει και μια προσωπική πικρία. Διότι, ακόμα και όταν κήρυξε τον οικονομικό πόλεμο κατά του Πεκίνου, επιβάλλοντας δασμούς-μαμούθ στις κινεζικές εισαγωγές, ο Αμερικανός πρόεδρος πάντα επεδίωκε μία σχέση “σεβασμού” με τον Κινέζο ομόλογο του.

Πράγματι, ο Τραμπ απέφυγε να υποστηρίξει τις διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ, ενώ με το ξέσπασμα της πανδημίας, δήλωνε πως «εμπιστεύεται τους χειρισμούς του προέδρου Σι». Όσον αφορά τις διαδηλώσεις που μαίνονταν τους προηγούμενες μήνες, ο Τραμπ είχε υιοθετήσει μία μάλλον αντιφατική θέση. Έκπληκτοι οι δημοσιογράφοι τον άκουγαν να εκθειάζει δημοσίως τόσο τους διαδηλωτές, όσο και τον Κινέζο πρόεδρο! Η μοναδική “κόκκινη γραμμή” του ήταν να μην μετατραπεί το Χονγκ Κονγκ «σε Τιέν Αν Μεν». Ουσιαστικά δήλωσε πως θα αντιδράσει μόνο σε περίπτωση που ο κινεζικός στρατός σφαγιάσει τους διαδηλωτές. Επομένως, ο Τραμπ έχει ένα λόγο να είναι δυσαρεστημένος με τη στάση του Πεκίνου.

Όταν ο ίδιος άρχισε να τονίζει τις ευθύνες τις Κίνας για την επέκταση του κορονοϊού, Κινέζοι διπλωμάτες διοχέτευαν πως τον ιό είχαν μεταφέρει Αμερικανικοί στρατιωτικοί που συμμετείχαν στους στρατιωτικούς αγώνες στη Γουχάν. Ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος είχε αποφύγει να “στριμώξει” τους Κινέζους για το Χονγκ Κονγκ (προκαλώντας έντονες συζητήσεις ακόμα και στο εσωτερικό των ΗΠΑ), οι Κινέζοι σήμερα εμφανίζονται να αδιαφορούν για τις αιτιάσεις του.

Τι θέλει το Πεκίνο

Επιδιδόμενη στην “διπλωματία της μάσκας” και σε άλλες τακτικές ήπιας ισχύος, είναι προφανές πως η Κίνα προσδοκά στην ενίσχυση του ηγεμονικού της ρόλου στο διεθνές σύστημα. Όμως, αν και άργησε, άρχισε να το κατανοεί πλέον η Δύση, η οποία φαίνεται πως προβληματίζεται από μία ενδεχόμενη οικονομική επέλαση των κινεζικών επιχειρήσεων και από τις πρακτικές ορισμένων Κινέζων διπλωματών.

Αυτό που σίγουρα θα επιδιώξει η Κίνα είναι να μην αμφισβητηθεί το “success story” του πολιτικού της μοντέλου στο εσωτερικό της, δηλαδή ο συνδυασμός της ελεύθερης οικονομίας και του πολιτικού αυταρχισμού. Αυτό το μοντέλο ήταν που αμφισβητούσαν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας του Χονγκ Κονγκ. Η πλούσια επαρχία έμοιαζε σαν άλλο “γαλατικό χωριό”, έτοιμη να αντισταθεί, την στιγμή που είναι περικυκλωμένη από τα στρατεύματα του Κόκκινου Στρατού.

Φυσικά, το καθεστώς δεν είναι διατεθειμένο να αφήσει τον “ιό” της (δυτικού τύπου) δημοκρατίας να “μολύνει” την κινεζική επικράτεια, φοβούμενη μην λειτουργήσουν οι διαδηλώσεις του Χονγκ Κονγκ, ως παράδειγμα προς μίμηση για την υπόλοιπη χώρα. Το επόμενο διάστημα αναμένεται πως το Χονγκ Κονγκ θα γίνει το νέο κέντρο της αντιπαράθεσης Ουάσιγκτον-Πεκίνου.

Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, η αμερικανική κυβέρνηση σχεδιάζει την απέλαση χιλιάδων Κινέζων φοιτητών, ενώ συχνά εμφανίζεται να αμφισβητεί την “αρχή της ενιαίας και αδιαίρετης Κίνας”. Αυτό έδειξαν οι πιέσεις της Ουάσιγκτον να ενταχθεί η Ταϊβάν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θέση που εξαγρίωσε το Πεκίνο, το οποίο θεωρεί την Ταϊβάν μέρος της κινέζικης επικράτειας.

Όμως, την στιγμή που οι εικόνες από την αστυνομική βία στις ΗΠΑ κάνουν τον γύρο όλου του κόσμου, μάλλον το timing που επέλεξε ο Αμερικανός πρόεδρος για μία ιδεολογική σταυροφορία εναντίον του “ανελεύθερου” και “καταπιεστικού” καθεστώτος της Κίνας, δεν είναι κατάλληλο. Μιλάει για το Χονγκ Κόνγκ την στιγμή που τα δακρυγόνα της αμερικανικής αστυνομίας πνίγουν την Μινεσότα.