Η “καθαρή έξοδος” και ο “ξενοδόχος”

του Σταύρου Λυγερού  – 

Μπορεί η προ ημερών δήλωση-σύσταση του Ντάισελμπλουμ για εξάντληση της τετραετίας να προκάλεσε την δημόσια αντίδραση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά είναι κοινός τόπος πως το τελευταίο που θα επιθυμούσε το ευρωιερατείο είναι πρόωρες εκλογές στην Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ο πρόεδρος του Eurogroup δεν είπε τίποτα νέο.

Ο Μητσοτάκης έχει δίκιο όταν επισημαίνει πως οι κάλπες στήνονται με βάση τα όσα προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που οι δανειστές εκμεταλλεύονται τις συνθήκες πολιτικής ομηρίας της Ελλάδας για να υπαγορεύσουν επιλογές. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάζεται, αφού η συμπολίτευση έχει εκδηλώσει την πρόθεση να εξαντλήσει την τετραετία.

Πράγματι, ο πολιτικός σχεδιασμός της κυβέρνησης Τσίπρα είναι δεδομένος. Σε πρώτη φάση προβλέπει την ολοκλήρωση της 3^ης αξιολόγησης μέχρι το τέλος του 2017. Όπως δήλωσε ο αντιπρόεδρος Δραγασάκης το Νοέμβριο θα έχει ολοκληρωθεί το 80% των προαπαιτούμενων. Παραλλήλως, τις επόμενες ημέρες θα επιχειρηθεί η δεύτερη δοκιμαστική έξοδος στις αγορές. Η έκδοση ομολόγου είχε αρχικά προγραμματισθεί για νωρίτερα, αλλά κρίθηκε σκόπιμο να αναβληθεί για μετά τις γερμανικές εκλογές.

Η 3^η αξιολόγηση έχει “αγκάθια”, κυρίως ζητήματα που αφορούν ιδιωτικοποιήσεις, όπως των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ. Η πολιτική βούληση της κυβέρνησης, όμως, είναι να μην υπάρξει καθυστέρηση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η διαπραγματευτική θέση της Αθήνας θα είναι σχετικά αποδυναμωμένη καθότι είναι η επισπεύδουσα πλευρά. Αλλά –σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες– και οι δανειστές δεν επιθυμούν να τραβήξουν το σκοινί στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα.

“Μαξιλάρι” ασφαλείας

Η ολοκλήρωση της 3^ης αξιολόγησης θα βελτιώσει το κλίμα και θα συμβάλει στην σταθεροποίηση της οικονομίας. Αυτό θα έχει θετικές επιπτώσεις στην εγχώρια αγορά, αλλά και θα διευκολύνει την έκδοση και άλλων ομολόγων. Η κυβέρνηση έχει σχεδιάσει, σε συμφωνία με το ευρωιερατείο, προσεκτικές εξόδους στις αγορές με σκοπό την δημιουργία ενός ικανού αποθεματικού αρκετών δισ ευρώ. Το αποθεματικό αυτό θα χρησιμοποιηθεί σαν “μαξιλάρι” ασφαλείας, ώστε το καλοκαίρι του 2018, όταν θα λήξει το 3^ο Μνημόνιο, η Ελλάδα να επανέλθει κανονικά στις αγορές και μάλιστα να μπορεί να δανεισθεί με βιώσιμο επιτόκιο.

Σύμφωνα πάντα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό, παραλλήλως η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της αφενός για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), αφετέρου για την ανακοίνωση των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους. Το πρόβλημα είναι ότι για να εντάξει την Ελλάδα ο Ντράγκι θέλει να θεωρηθεί το χρέος της βιώσιμο.

Αυτό θα μπορούσε να γίνει εάν ανακοινώνονταν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνσή του. Το Βερολίνο, όμως, έχει στυλώσει τα πόδια. Πατώντας και στα όσα έχουν συμφωνηθεί θέλει η συζήτηση για το χρέος να γίνει με το πέρας του 3^ου Μνημονίου και τα μέτρα ελάφρυνσης να ανακοινωθούν μόνο εάν κριθεί πως είναι απαραίτητα.

Όπως είναι γνωστό στη διελκυστίνδα αυτή κεντρικό ρόλο παίζει το ΔΝΤ (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), το οποίο ασκεί πιέσεις προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσης. Παραλλήλως, όμως, το Ταμείο εγείρει και άλλα ζητήματα, τα οποία διασαλεύουν την ομαλή πορεία για έξοδο από το Μνημόνιο. Πρόσφατο και κρίσιμης σημασίας ήταν το ζήτημα που έθεσε για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, προκαλώντας την αντίδραση της Ευρωζώνης. Μπορεί τελικώς να επήλθε συμβιβασμός μεταξύ του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, αλλά ο συμβιβασμός εμπεριέχει στοιχεία που υπονομεύουν την επιδιωκόμενη από την κυβέρνηση Τσίπρα “καθαρή έξοδο” από τα Μνημόνια.

Η “καθαρή έξοδος”

Πριν φθάσουμε στο κρίσιμο καλοκαίρι του 2018, θα μεσολαβήσουν οι διαπραγματεύσεις για την 4^η και τελευταία αξιολόγηση. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό σχεδιασμό θα πρέπει να αρχίσουν τον Μάρτιο και να κλείσουν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο. Στόχος είναι να έχει καθαριστεί το έδαφος από κάθε εκκρεμότητα, ώστε η κυβέρνηση να έχει όλα τα επιχειρήματα για να διεκδικήσει την περιβόητη “καθαρή έξοδο”.

Πρόκειται για κρίσιμης σημασίας ζήτημα όχι μόνο για προφανείς εθνικούς λόγους, αλλά και για πολιτικούς-κομματικούς. Το αφήγημα του Τσίπρα έχει στηριχθεί ακριβώς πάνω στη διαβεβαίωση ότι το καλοκαίρι του 2018 τα Μνημόνια θα γίνουν παρελθόν. Θα έχει ελαφρυνθεί το χρέος και η χώρα θα δανείζεται κανονικά από τις αγορές. Με άλλα λόγια, εάν πιστέψουμε τους κυβερνώντες, η Ελλάδα σε ένα χρόνο από τώρα θα έχει γυρίσει σελίδα, αφήνοντας οριστικά πίσω τις αξιολογήσεις από την Τρόικα, την επιβολή μέτρων και βεβαίως τη συρρικνωμένη εθνική κυριαρχία, ή ακριβέστερα το καθεστώς μεταμοντέρνας αποικίας.

Δυστυχώς για τους Έλληνες η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή από το κυβερνητικό αφήγημα. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες από την Ευρωζώνη, οι σκληροπυρηνικοί του ευρωιερατείου θέλουν να εκβιάσουν την Ελλάδα να αναλάβει περισσότερες και βαρύτερες δεσμεύσεις από όσες προβλέπονται και έχουν συμφωνηθεί.

Πρόσθετες δεσμεύσεις

Υπενθυμίζουμε πως σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού 472/2013 της ΕΕ η Ελλάδα θα παραμείνει σε εποπτεία μέχρι να εξοφλήσει τουλάχιστον το 75% των δανείων που έχει λάβει από την Ευρωζώνη. Δεδομένου ότι μιλάμε για εξόφληση 132 δισ είναι προφανές πως η εποπτεία θα διαρκέσει για αρκετές δεκαετίες.

Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι πρέπει να παράγεται πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2022 και 2% από το 2022 μέχρι το 2060. Πρέπει, επίσης, να περικοπούν οι συντάξεις και το αφορολόγητο από το 2019. Εάν παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από τον εκάστοτε στόχο αυτό το παραπάνω θα μπορεί να επιστραφεί με τη μορφή αντιμέτρων στους πιο αδύναμους της κοινωνίας.

Όταν μιλάει για “καθαρή έξοδο”, η κυβέρνηση δεν αναφέρεται στα παραπάνω. Για επικοινωνιακούς λόγους αποφεύγει να τα αναφέρει, αλλά δεν τα αρνείται ως υποχρεώσεις. Η ρητορική για “καθαρή έξοδο” αναφέρεται στις επιπλέον δεσμεύσεις, που τουλάχιστον οι σκληροπυρηνικοί του ευρωιερατείου επιδιώκουν να της επιβάλλουν. Δεν θα πρόκειται για νέο Μνημόνιο, αλλά για αυστηρό καθεστώς τακτικών ελέγχων, το οποίο θα προβλέπει πρόσθετους “κόφτες” και πρόσθετα μέτρα.

Το πακέτο αυτό που ήδη το έχουν βαφτίσει “εθνικές εγγυήσεις” προωθείται με το ευρωιερατείο με το επιχείρημα πως πρέπει να διασφαλισθεί ότι η Ελλάδα θα παραμείνει αυστηρά στις μνημονιακές ράγες. Αυτό δεν θα αφορά μόνο τα δημόσια οικονομικά, αλλά και άλλες πτυχές, κυρίως την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος και την εκκαθάριση των “κόκκινων δανείων” με πλειστηριασμούς σπιτιών και εκποίηση επιχειρήσεων.