Μπορώ να μηνύσω κάποιον που με κόλλησε επίτηδες ή από αδιαφορία;

Νεαρός Ισπανός, κάτοικος της Μαγιόρκα, συνελήφθη με την κατηγορία της πρόκλησης σωματικών βλαβών, επειδή εν γνώσει του μόλυνε τουλάχιστον 22 άτομα (κυρίως συναδέλφους του και άνδρες που γυμνάζονται μαζί του στο ίδιο γυμναστήριο). Ο συλληφθείς πήγαινε στην εργασία του με 40 πυρετό και έλεγε ότι ήθελε να τους κολλήσει όλους.

Η αστυνομία στην Μαγιόρκα άρχισε να ερευνάει το θέμα πριν από τέσσερις μήνες, επειδή καταγράφηκαν πολλά κρούσματα στην πόλη Μανακόρ. Τότε φημολογείτο ότι ένας ιδιωτικός υπάλληλος είχε μολυνθεί, αλλά έκρυβε την ασθένειά του και κυκλοφορούσε χωρίς μάσκα. Προτού η Αστυνομία βγάλει άκρη σχετικά με αυτή τη φήμη, ο νεαρός εμφάνισε πολύ έντονα συμπτώματα και παρότι είχε 40 πυρετό πήγε στην δουλειά του. Οι συνάδελφοί του τον πίεσαν να κάνει τεστ και εκείνος πήγε μεν να το κάνει, αλλά εν συνεχεία γύρισε για δουλειά! Την επομένη (και ενώ πλέον τα αποτελέσματα του μοριακού ελέγχου είχαν βγει, αλλά δεν είχε πάει να τα πάρει) πήγε μάλιστα και στο γυμναστήριο.

Ο προϊστάμενός του τον πίεσε να μην ξαναπάει για δουλειά και εκείνος (την δεύτερη πλέον ημέρα) έφυγε από το χώρο εργασίας. Μέχρι να φύγει κατέβαζε σκόπιμα τη μάσκα του όταν έβηχε και έλεγε (είτε γελώντας για να κάνει “πλάκα” είτε με κακία, δεν ξέρουμε τα κίνητρά του): «Θα σας κολλήσω όλους». Πήρε τα αποτελέσματα του τεστ και εν συνεχεία έκαναν τεστ και οι δεκάδες άνθρωποι με τους οποίους είχε επαφή.

Βρέθηκαν θετικά 22 άτομα, μεταξύ των οποίων και συγγενείς συναδέλφων του, όπως και ένα παιδάκι ενός έτους, γιος συνεργάτη του προαναφερθέντος. Επίσης μόλυνε τρία άτομα στο γυμναστήριο, τα οποία εν συνεχεία μετέδωσαν τον ιό και στις οικογένειές τους. Όλοι ευτυχώς (όλοι από όσους εντόπισαν οι αρχές ότι κόλλησαν από το συγκεκριμένο άτομο) δεν χρειάσθηκαν νοσηλεία. Όμως δεν είναι βέβαιο, ότι κόλλησε μόνον αυτούς τους 22.

Στην Ελλάδα η έννοια αυτή πρωτοαπασχόλησε το ευρύ κοινό, όταν εμφανίσθηκαν τα πρώτα κρούσματα AIDS και κάποιοι δεν λάμβαναν μέτρα προφύλαξης ή απέκρυπταν ότι ήταν φορείς, με αποτέλεσμα να μεταδίδουν τη νόσο στους ερωτικούς τους συντρόφους. Παρόμοια τώρα  είναι και η συνειδητή μετάδοση της νόσου από ασθενείς ή φορείς, όπως στην περίπτωση του Ισπανού, που φέρεται σκόπιμα ή από επιπολαιότητα να διέσπειρε τον ιό.

Ελλάδα

Όμως πολλοί διαπράττουν το ίδιο, όχι επειδή επιδιώκουν να μολύνουν άλλους, αλλά επειδή αδιαφορούν αν θα τους μολύνουν ή όχι. Κάποιοι είτε επειδή δεν θέλουν να χάσουν μεροκάματα και υποτιμούν τον κίνδυνο ή κάποιοι με δόλο, γνωρίζοντας ότι ο κίνδυνος είναι μεγάλος, δεν λαμβάνουν μέτρα για οικονομικούς λόγους (π.χ. δεν απολυμαίνουν το εργοστάσιό τους για να μη σταματήσει η παραγωγή). Επίσης, υπάρχει και η μικρή “τάξη” των αρνητών, που δεν φορούν μάσκα ή αρνούνται να κάνουν τεστ.

Έχουν ασκηθεί διώξεις για το αδίκημα της παραβίασης μέτρων για την πρόληψη ασθενειών, αλλά δεν είναι όλα τα περιστατικά ίδια. Δεν έχει εκδικασθεί μέχρι στιγμής τέτοια υπόθεση, ειδικά σαν του Ισπανού, όπου το άτομο εσκεμμένα μόλυνε, αλλά ούτε υπόθεση αρνητή που τελικά μόλυνε άνθρωπο επειδή δεν έφερε μάσκα ως φορέας. Το έγκλημα διαπράττεται ανεξαρτήτως πάντως του αν ο δράστης μεταδώσει ή όχι τον ιό. Ακόμα και αν δεν τον μεταδώσει, θεωρείται τετελεσμένο ως πράξη.

Παράλληλα, για τις βαριές ποινές που προβλέπει ο νόμος όταν κάποιος νοσεί ή πεθαίνει εξαιτίας κάποιου αρνητή ή αμελούς επαγγελματία, θα πρέπει να τεκμηριωθεί ότι το θύμα κόλλησε από τον συγκεκριμένο δράστη και όχι από άλλο φορέα. Στην Ελλάδα έχουν ασκηθεί διώξεις σε βαθμό κακουργήματος σε υπεύθυνους κλινικών και γηροκομείων όπου έχασαν την ζωή τους άνθρωποι από αμέλεια εκείνων που είχαν την υποχρέωση να προφυλάξουν ασθενείς ή φιλοξενουμένους.

Όμως έχουν διωχθεί και ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και καταστηματάρχες ή διοργανωτές πάρτι. Ασκήθηκε πρόσφατα δίωξη επίσης στις τρεις Γεωργιανές οικιακές βοηθούς που με πλαστά αρνητικά τεστ (χωρίς να γνωρίζουν οι ίδιες αν ήταν φορείς ή όχι) πήγαν να κάνουν τις “αποκλειστικές” νοσοκόμες, σε ισάριθμες ηλικιωμένες ευπαθείς σε νοσοκομείο, εκθέτοντας τις τελευταίες σε κίνδυνο. Το σχετικό άρθρο του νέου ποινικού κώδικα ορίζει ότι όποιος παραβιάζει τα μέτρα που έχει διατάξει ο νόμος ή η αρμόδια αρχή για να αποτραπεί η διάδοση μιας μεταδοτικής ασθένειας τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή, αν από την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος μετάδοσης της ασθένειας σε αόριστο αριθμό ανθρώπων.

Νομικές συνέπειες

Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσμα τελικά να μεταδοθεί η νόσος, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα έτη. Αν η παραβίαση είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο άλλου, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη. Όποιος παραβιάζει όμως τα μέτρα από αμέλεια χωρίς να απειληθεί ζωή ανθρώπου εν τέλει, τιμωρείται μόνον με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή.

Όσον αφορά στον δόλο, συνίσταται στη γνώση του δράστη ότι υπάρχει συγκεκριμένη απαγορευτική διάταξη νόμου ή αρχής και όμως αδιαφορεί για το αν θα προκύψει κίνδυνος. Αρκεί μάλιστα και ο ενδεχόμενος δόλος, ο οποίος συνίσταται όταν ο υπαίτιος γνωρίζει ότι από την πράξη του απλώς ενδέχεται να νοσήσει κάποιος. Το έγκλημα θεωρείται τετελεσμένο ακόμα και αν δεν μεταδόθηκε τελικά η νόσος  – η παραβίαση αρκεί και δεν νοείται ως απλή απόπειρα. Αν η ασθένεια μεταδοθεί, τελείται κακουργηματική πράξη και αν επέλθει θάνατος ανθρώπου ή μεγάλου αριθμού ανθρώπων τελείται ακόμα βαρύτερο κακούργημα.

Στους καταστηματάρχες που παραβίασαν τα μέτρα (μπαρ, καφενεία κ.λπ.) έχουν επιβληθεί πρωτόδικα ποινές 1 έως 3 ετών μέχρι στιγμής με τις εφέσεις να έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα. Σε 20χρονη φοιτήτρια που διοργάνωσε πάρτι επιβλήθηκε ποινή 6 μηνών, καθώς αναγνωρίσθηκε το ελαφρυντικό της μετεφηβικής ηλικίας και της επιβλήθηκε πρόστιμο 3.000 ευρώ.

Δεν έχουμε άρα στην Ελλάδα μέχρι στιγμής καταδίκη για άτομο που παραβίασε τα μέτρα και είχε η αμέλεια (ή ο δόλος του) ως αποτέλεσμα να προσβληθεί κάποιος από τον ιό. Στην πράξη πάντως, αν και έχουμε περιστατικά μόλυνσης “για το μεροκάματο” πχ οικογένειας ολόκληρης και γερόντων από οικιακές βοηθούς, είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί ότι οι εργαζόμενες γνώριζαν πως έπασχαν. Μπορούν επίσης τώρα να επικαλεστούν ότι έκαναν self test και αυτό βγήκε αρνητικό, ακόμα και αν το προμηθεύτηκαν, αλλά δεν το έκαναν ποτέ.