Κάηκε η Μονή Βαρνάκοβας – Μεγάλη απώλεια το εικόνισμα της Παναγίας, του 1077

Παρανάλωμα του πυρός έγινε το βράδυ της Κυριακής η μονή Βαράκοβας στο Ευπάλιο Φωκιδας για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια και αυτή τη φορά το χτύπημα ήταν τελειωτικό. Κάηκε μάλιστα και ένα σημαντικό εικόνισμα της Παναγίας, που θεωρείτο θαυματουργό.

Οι μοναχές πρόλαβαν και βγήκαν χωρις να τραυματισθούν. Ισχυρές δυνάμεις της Πυροσβεστικής κινητοποιήθηκαν για να σώσουν το ιστορικό μοναστήρι, αλλά στην περιοχή έπνεαν ισχυροί άνεμοι. Στο σημείο έσπευσαν 26 πυροσβέστες με 8 οχήματα, καθώς και μια ομάδα πεζοπόρου τμήματος. Για τα αίτια της πυρκαγιάς, διενεργείται Προανάκριση.

Η εικόνα της Παναγίας της Βαρνάκοβας που τόσο είχε «ταλαιπωρηθεί» από καταστροφές για χρόνια, κάηκε σχεδόν ολόκληρη. Στην μονή πήγε ο Μητροπολίτης Φωκίδας κ. Θεόκτιστος, ενώ στο σημείο έσπευσε για βοήθεια και ο πατέρας Αυγουστίνος από την μονή της Σκάλας.

Επρόκειτο για ένα απο τα ιστορικά μοναστήρια της χώρας, καθώς πρωτοχτίστηκε το 1077 μ.Χ. Η επωνυμία Βαρνάκοβα αποδίδεται μάλλον σε σλαβικό τοπωνύμιο της περιοχής ενώ άλλη θεωρία φέρει το εικόνισμα να είχε προέλθει απο την  Βάρνα της Βουλγαρίας. Ιδρυτής της Μονής ήταν ο Όσιος Αρσένιος Βαρνακοβίτης, μοναχός καταγόμενος από την Καρυά Δωρίδας, ο οποίος αφιέρωσε τον πρώτο ναό στην Παναγία. Το 1084 ο αρχικός ναός αγιογραφήθηκε, ενώ το 1148 δημιουργήθηκε ένας δεύτερος μεγαλύτερος ναός, αρχιτεκτονικού τύπου βασιλικής με τρούλο.

Στη Μονή είχε βρεθεί επιγραφή σε πέτρινη λάρνακα, που αναφέρει τα ονόματα «Σεβαστοκράτωρ Άννα και Κωνσταντίνος» και αναφερόταν στην αυτοκρατορική οικογένεια των Κομνηνών.  Επι Κομνηνών γνώρισε μεγάλη ακμή. Κατά καιρούς ζούσαν εκεί εκατό και πλέον μοναχοί και η περιουσία της μονής ήταν μεγάλη. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το 1204, το Μοναστήρι τέθηκε υπό το Δεσποτάτο της Ηπείρου και παρέμεινε εντεταγμένο σε αυτό μέχρι το 1359, οπότε και ενσωματώθηκε ξανά στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στη Μονή αυτή κλειστηκε ως μοναχός (με το όνομα Ακάκιος) ο  Αλέξιος Κομνηνός αλλά και ο πατέρας του Εμμανουήλ. Οι τάφοι τους εντοπίστηκαν το 1919. Το 1700 ο ναός αυτός πυρπολήθηκε ενώ ανακαινίσθηκε το 1805.

Στις διενέξεις Τουρκων και Βενετών η μονή άλλαξε χέρια και έχασε όλη την κινητή  περιουσία που της είχε απομείνει, αλλά τουλάχιστον οι Βενετοί δέχτηκαν να την συντηρήσουν. Το μοναστήρι παρείχε άσυλο σε επαναστάτες κατά την ελληνική εθνεγερσία του 1821 και γι΄αυτό οι Τούρκοι το 1826  ανατίναξαν. Το ξανάχτισε ο Καποδίστριας.

Οσον αφορά το εικόνισμα, οι θρύλοι αναφέρουν ότι υπέστη ένα ράγισμα το Δεκαπενταύγουστο του 1940 κατά τον τορπιλισμό του “Ελλη” στην Τήνο, και ότι την ίδια μέρα στη Φωκίδα είχε γίνει  σεισμός.

Η μονή ερήμωσε πάντως με το πέρασμα των χρόνων και ξαναλειτούργησε με γυναικες μοναχές το 1992. Το 1995 υπέστη ζημιες από το μεγάλο σεισμό στο Αίγιο και το 2017 κάηκαν πολλά κτίσματα σε πυρκαγιά αγνώστου αιτιολογίας.  Ομως το εικόνισμα τότε είχε γλιτώσει.

Ο δήμαρχος  Δωρίδας δήλωσε ότι η εικόνα καταστράφηκε ολοσχερώς ενώ κάποια υπολείμματα θα αξιολογηθούν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε ο δήμαρχος εκτός από την θαυματουργή εικόνα κάηκε το ευαγγέλιο και άλλα κειμήλια ενώ σώθηκαν ελάχιστα τάματα πιστών.

Το γεγονός ότι το μοναστήρι κάηκε δύο φορές χωρις να βρεθει η αιτία,  αποδίδεται απο πολλούς στη Φωκίδα σε εμπρησμό. Προκαλεί δε εντύπωση ότι καμμία μοναχή δεν σκέφτηκε να περισώσει το βασικότερο όλων στο μοναστήρι, δηλαδή το εικονισμα. Σύμφωνα με φήμες μπορεί το αυθεντικό εικονισμα να είχε “χαθεί” απο καιρό και να υποκρύπτεται αρχαιοκαπηλία. Ομως καμία από τις προαναφερόμενες φήμες δεν τεκμηριώνεται.