Το μακρύ χέρι της Άγκυρας σε πετρέλαια της Αιγύπτου

Σε προηγούμενη παρέμβασή μας, είχαμε αποκαλύψει ότι η Τουρκία είχε θέσει προ 15ετίας τουλάχιστον, ως στόχο την εισβολή στη Λιβύη. Από το 2005 είχε αποκτήσει τρεις πετρελαιοπηγές μετά από διαγωνισμούς. Οπότε, η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη δεν ξεκινάει με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο μεταξύ Σάρατζ και Ερντογάν. Οι θύρες της Λιβύης είναι ανοιχτές στην Άγκυρα, η οποία τις άνοιξε με τον μανδύα του επενδυτή.

Άραγε, πρόκειται για μια μεμονωμένη στρατηγική του Ερντογάν που ήθελε να κατακτήσει την Λιβύη και να την μετατρέψει σε ενεργειακό δορυφόρο ή μιλάμε για κάτι πολύ πιο μεγάλο; Η Τουρκία, από εποχής Κεμάλ Ατατούρκ, εφαρμόζει μια ενιαία πολιτική και έχει μία και μόνο στρατηγική στον τομέα της Ενέργειας. Γι’ αυτό άλλωστε και η δημόσια επιχείρηση πετρελαίων της Τουρκίας (TPAO), ιδρύθηκε το 1957 με το νόμο 6327, ως ο απόλυτος διαχειριστής υδρογονανθράκων που πρώτος έβαλε στο στόχαστρο ο Κεμάλ Ατατούρκ, στις αρχές της δεκαετίας του ’20, όταν άρχισε να μιλά για τα πετρέλαια στο “βιλαέτι του Κιρκούκ”.

Η απόφαση της Τουρκίας να προχωρήσει το 2013 σε προσωρινή παύση των γεωτρήσεων και των ερευνών της εκεί, ήταν στην ουσία ένα νομικίστικο παιχνίδι, που της επέτρεπε –με μηδέν έξοδα– να διατηρεί μια ισχυρή παρουσία στην χώρα. Μια παρουσία που μπορεί μεν να μην της απέδιδε έσοδα από “μαύρο χρυσό” αλλά της επέτρεπε να διατηρεί εκεί πλήθος ανθρώπων. Από επιχειρηματίες ως επιστήμονες έκαναν λόμπινγκ καλλιεργώντας το “έδαφος”, ώστε να αντιμετωπιστεί ο τουρκικός στρατός από τους ομόθρησκους ντόπιους πληθυσμούς ως προστάτης.

Η αρχική επικράτηση του τουρκικής καταγωγής Σάρατζ αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της στρατηγικής τακτικής, που τελικό στόχο έχει, την μετάλλαξη της Λιβύης σε ένα τουρκικό “βιλαέτι”. Η εμφάνιση του Χάφταρ, ήταν η “φυγόκεντρος δύναμη” που αντιτάχθηκε στα σχέδια των Τούρκων. Έκτοτε, ο Ερντογάν προσβλέπει στρατηγικά σε δύο εναλλακτικά σενάρια.

• Είτε την δημιουργία μιας ενιαίας Λιβύης πλήρως δορυφοριοποιημένης απέναντι στην Τουρκία και τον εκτοπισμό τον αντιφρονούντων στην νότια έρημο.
• Είτε στην διαίρεση της Λιβύης, όχι σε Ανατολική και Δυτική, αλλά σε Βόρεια και Νότια Λιβύη με στρατιωτική επικράτηση του Σαράτζ, από την Τρίπολη ως την Βεγγάζη έως τα σύνορα της Αιγύπτου.

Τι συνέβη στην Αίγυπτο

Αν δούμε τι έγινε στη Λιβύη το διάστημα 2019-2020, τότε πολύ εύκολα μπορούμε να αναλύσουμε τι έκανε η Τουρκία παλιότερα στην Αίγυπτο. Ας πάμε λοιπόν αρκετά χρόνια πίσω, όταν ο Ερντογάν ήταν ακόμα δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Στις 31 Οκτωβρίου του 1994, η Turkish Petroleum μέσω της θυγατρικής της Turkish Petroleum International Company (TPIC), ανακοινώνει ότι βρήκε πετρέλαιο στην Αίγυπτο.

Όντως, είχε προηγηθεί μια άδεια της τότε κυβέρνησης της Αιγύπτου για έρευνες στο έδαφός της από την TPIC. Επρόκειτο για ένα κοίτασμα στη δυτική πλευρά της Αιγύπτου και συγκεκριμένα στο west Qarun. Εκεί, το Νοέμβριο του 1994, η TPIC  ξεκίνησε να παράγει 2.500 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, και πολύ σύντομα ανέβηκε στα 4.000 βαρέλια την ημέρα. Ο τότε υπουργός ενέργειας τη Αιγύπτου, Χαμντί αλ-Μπάνμπι, περιχαρής, δήλωσε ότι η ποσότητα αυτή, από το πεδίο Αμπουάλ-Γκαραντίκ και μέσω του υφιστάμενου αγωγού Gupco, θα διοχετευτεί στην αγορά. Οι Αιγύπτιοι, χωρίς να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους, ουσιαστικά ανοίγουν την πόρτα στα σχέδια των Τούρκων.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι Τούρκοι επέκτειναν την παρουσία τους και σε άλλες δύο πετρελαιοπηγές της Αιγύπτου, φτάνοντας συνολικά την παρουσία τους σε τρεις στρατηγικές πετρελαϊκές λεκάνες της Αιγύπτου. Έτσι, επί Ερντογάν, η Τουρκία εκτός του κοιτάσματος στο Qarun, προχώρησε σε εξερευνήσεις τόσο στο Γιαμπάλ ελ Ζέϊντ που βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο του Κόλπου του Σουέζ όσο και στην Όαση Μπαχαρίγια που βρίσκεται νοτιοδυτικά του Καΐρου πάλι σε στρατηγική περιοχή. Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζονται γεωγραφικά οι τρεις αυτές περιοχές.

Η στρατηγική που ακολουθήθηκε στην Αίγυπτο έχει πολλά κοινά με αυτή της Λιβύης γιατί μετά την ενεργειακή διείσδυση της Τουρκίας στη χώρα αυτή, ακολούθησε ένας στρατός από λομπίστες, οι οποίοι προώθησαν το “όραμα” της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Το τι ακολούθησε, είναι λίγο έως πολύ γνωστό. Η Τουρκία χρηματοδότησε την “Αραβική Άνοιξη” κι “επέβαλε” στην Αίγυπτο τον Νομπελίστα Ελ Μπαραντέι, ο οποίος από την πρώτη μέρα, διακήρυξε ότι στην Ανατολική Μεσόγειο, ΑΟΖ έχουν μόνο η Αίγυπτος και η Τουρκία.

Την ίδια στιγμή όμως στην Ελλάδα, πολλά ΜΜΕ μιλούσαν για τον “ειρηνιστή” Μπαραντέι και πολλοί υποστήριζαν παθιασμένα την ανατροπή του καθεστώτος της Αιγύπτου και την ανάληψη της εξουσίας από τον Ελ Μπαραντέϊ, δηλαδή τον “κολλητό” του Ερντογάν. Είναι παράδοξο ότι παρά την ξεκάθαρη φιλοτουρκική του διάθεση, ο Μπαραντέϊ τότε, αποτελούσε τον εκλεκτό ευνομούμενο της ελληνικής άρχουσας τάξης.

Η 25η Ιανουαρίου του 2011, που έμεινε στην ιστορία ως η “ημέρα της οργής” στην Αίγυπτο, είχε στόχο την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ μετά από 30 χρόνια στην εξουσία. Γεγονός που επετεύχθη στις 11 Φεβρουαρίου όταν το συμβούλιο των ενόπλων δυνάμεων ανακοίνωσε την εκδίωξη του Μουμπάρακ. Είχε προηγηθεί βέβαια η εκτόξευση του πετρελαίου Μπρεντ στα 100 δολάρια το βαρέλι και το στρώσιμο του χαλιού στον Μοχάμεντ ελ Μπαραντέϊ μετά και τα γεγονότα της πλατείας Ταχρίρ!

Ενόψει της συνάντησης Δένδια-Σίσι

Είναι πολύ πιθανό ότι αν στις αρχές του 2013, ο Αιγύπτιος ισλαμιστής κληρικός Μαχμούντ Σαμπάν δεν απειλούσε τον εκλεκτό του Ερντογάν Ελ Μπαραντέι με φετφά (καταδίκη σε θάνατο), ο στρατηγός Σίσι δεν θα είχε εκλεγεί το 2014 και το 2018. Έτσι, τη διακυβέρνηση της χώρας θα την είχε αναλάβει ο Μπαραντέϊ με σπόνσορα τον ΟΗΕ και τον Ερντογάν.

Φυσικά, δεν θα συζητούσαμε τώρα για ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου καθώς θα την είχαν πλιατσικολογήσει ο Ερντογάν με τον Μπαραντέϊ. Εκείνο επίσης που έχει σημασία είναι ότι το πεντάκις βραβευμένο στέλεχος της Turkish Petroleum, ο Χουσείν Τσετίν, κατάφερε μεθοδικά στα χρόνια της μετάβασης της Αιγύπτου, να πουλήσει σε τριπλάσια αξία τις πετρελαιοπηγές της Τουρκίας στην Αίγυπτο.

Ο Τσετίν που σπούδασε με υποτροφία της TPAO και ήταν σύμβουλος στο Δ.Σ. της εταιρείας, έκανε κάποιες “καταδρομικές” μιας και αποτέλεσε εκεί τον Διευθυντή της “TPAO Αιγύπτου” για πάνω από δέκα χρόνια, και κατάφερε να φύγει η Τουρκία από την Αίγυπτο με κέρδη. Γι αυτό και τον αντάμειψαν με μια διευθυντική θέση το 2014 στον Αζέρικο κολοσσό SOCAR. Ενώ η εμπειρία του στην BP με θέμα τις ακολουθίες στρωματογραφίας εδαφών, του επέτρεψαν να ασχοληθεί ακόμα και με το νέο κανάλι που σχεδιάζει ο Σουλτάνος στον Βόσπορο.

Συνεπώς, αυτά που κάνει ο Ερντογάν σήμερα στην Λιβύη, αποτελούν ένα ξεκάθαρο copy paste όσων έκανε στην Αίγυπτο. Φυσικά, η πολιτική του “ζωτικού χώρου” που ωθεί την Τουρκία σε τέτοιου είδους τακτικές, δεν σταματά σε Λιβύη και Αίγυπτο αλλά επεκτείνεται και σε πλήθος άλλων χωρών. Ενόψει της επίσκεψης Δένδια στην Αίγυπτο, είναι ωφέλιμο να το γνωρίζουμε αυτό. Άλλωστε, ο Σίσι, ενίσχυσε σφοδρά την στρατιωτική του παρουσία στα σύνορα Αιγύπτου-Λιβύης, γιατί γνωρίζει καλά τι θα επιχειρήσει το δίδυμο Ερντογάν-Σαράτζ από το καλοκαίρι και μετά.