Απεβίωσε ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο “γιατρός” της Κύπρου

Απεβίωσε σήμερα σε ηλικία 101 ετών ο Βάσος Λυσσαρίδης, ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής και επίτιμος πρόεδρος της ΕΔΕΚ. Ο πολιτικός που είχε γίνει γνωστός και ως ο “γιατρός” της Κύπρου. Γεννημένος στα Λεύκαρα, στις 13 Μαΐου του 1920, ο Βάσος Λυσσαρίδης φοίτησε στο τοπικό δημοτικό σχολείο και μετά για δύο χρόνια στην ανωτέρα σχολή Λευκάρων, πριν συνεχίσει στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία.

Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου και απεφοίτησε με άριστα. Εξάσκησε γενική ιατρική και διετέλεσε Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου (1967-1981). Κατά τα φοιτητικά του χρόνια διετέλεσε Πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα, Γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων και υπεύθυνος της Εθνικοτοπικής ΕΑΜ Κύπρου.

Ο Βάσος Λυσσαρίδης πήρε μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Ε.O.Κ.Α. (1955-1959) και ως εκπρόσωπός της καταψήφισε τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, καθώς πίστευε ότι νομιμοποιούσαν, και με την κυπριακή συνυπογραφή, την πολιτικοστρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας. Πεποίθησή του ήταν επίσης ότι οι συμφωνίες αυτές στηρίζονταν σε φυλετικές διακρίσεις και ότι το Σύνταγμα ήταν μη λειτουργικό και θα οδηγούσε σε αδιέξοδα με αρνητικές επιπτώσεις εις βάρος του Κυπριακού λαού.

Ποιος ήταν ο Βάσος Λυσσαρίδης

Μετά το πραξικόπημα στην Ελλάδα και την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας, συνδέθηκε στενά με το ΠΑΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου, του οποίου παρέμεινε πιστός φίλος ως το τέλος. Σύμφωνα με μαρτυρία του ηγετικού στελέχους του ΠΑΚ Κώστα Τσίμα (που μετά το 1981 έγινε γενικός γραμματέας του υπουργείου Δημόσιας Τάξης και διοικητής της ΕΥΠ), ο Βάσος Λυσσαρίδης ήταν αυτός που «άνοιξε τις πόρτες» των Αράβων για το ΠΑΚ, και συνδέθηκε με τον Γιάσερ Αραφάτ. Ο Λυσσαρίδης γνώριζε προσωπικά και τον Μουαμάρ Καντάφι.

Πρωτοστάτησε στην αντίσταση ενάντια στην ΕΟΚΑ Β και κατά του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974. Την περίοδο 1971-74, οι ένοπλοι του Λυσσαρίδη έδρασαν ως υπερασπιστές του αρχιεπισκόπου Μακαρίου απέναντι στην ΕΟΚΑ Β΄ του Γρίβα, η οποία ξεκίνησε επιθέσεις κατά αστυνομικών σταθμών, απαγωγές, κλοπές οπλισμού κτλ. Μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 1974, οι ομάδες του Λυσσαρίδη βγήκαν στους δρόμους και αποτέλεσαν την σημαντικότερη εστία αντίστασης μαζί με την Προεδρική Φρουρά και το Εφεδρικό Σώμα, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος.

Εύστοχος ως ποιητής

Στις 30 Αυγούστου του 1974 έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, κατά την οποία σκοτώθηκε ο ποιητής και οργανωτικός γραμματέας της νεολαίας της ΕΔΕΚ, Δώρος Λοϊζου, σε ηλικία 30 ετών. Εκείνο το πρωινό, ένοπλοι, που αποτελούσαν αυτόνομη ομάδα της ΕΟΚΑ Β’, έστησαν ενέδρα στο αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε ο Βάσος Λυσσαρίδης και οδηγούσε ο Λοΐζου, κοντά στα γραφεία του κόμματος στη Λευκωσία. Από την δολοφονική επίθεση γλίτωσε ο Λυσσαρίδης, σκοτώθηκε όμως ο Λοΐζου και τραυματίστηκε η σύζυγός του, η οποία καθόταν στη θέση του συνοδηγού. Από τις σφαίρες των τριών οπλοφόρων σκοτώθηκε ένας περαστικός, ενώ οι δράστες διέφυγαν.

Ο Βάσος Λυσσαρίδης εκλεγόταν ανελλιπώς βουλευτής από το 1960 μέχρι το 2006 και από το 1985 έως το 1991 διετέλεσε Πρόεδρος της Κυπριακής Βουλής. Το 1969 ίδρυσε το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ε.Δ.Ε.Κ., του οποίου υπήρξε Πρόεδρος μέχρι και τον Ιούλιο του 2001. Διετέλεσε επίτιμος πρόεδρος του Κινήματος και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου. Είχε άριστες σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, και με πολλούς άλλους προοδευτικούς ηγέτες και λαούς αγωνιζόμενους για ελευθερία και ανεξαρτησία και ήταν υπέρ ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

 

Από τις φράσεις του που γράφτηκαν στη μνήμη ήταν: «Αν εθνικισμός είναι να σέβεσαι την εθνότητα όλων και να διαφυλάττεις την δική σου, τότε δηλώνω αδιόρθωτος εθνικιστής», όπως και το «Δεν θα αυτοκτονήσουμε για να μην μας δολοφονήσουν!». Ετοιμόλογος και ευφυολόγος μάς κληροδότησε και τις φράσεις: «Ο Πενταδάκτυλος μουντζώνει με πέντε δάκτυλα  μια παγκόσμια γενιά. Η μνήμη δεν δολοφονείται», καθώς και «Μου είπαν “είσαι μικρός, αν κάνεις ένα ακόμη βήμα θα σε αφανίσουν. Είπα “αν δεν το κάνω θα γίνω ακόμη πιο μικρός”». Ο Βάσος Λυσσαρίδης ήταν άλλωστε και συγγραφέας, αλλά και ποιητής, με ποίηση που τραγουδήθηκε:

Στις 31 Μαρτίου 2017, ο Βάσος Λυσσαρίδης τιμήθηκε στην Πρεσβεία της Ελλάδος από την Ελληνική Πολιτεία και τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Παρουσία του Ελληνα Αρχηγού ΓΕΕΘΑ και του Κύπριου ΥΠΑΜ, παρέλαβε τη Διαμνημόνευση Αστέρα Αξίας και Τιμής από τον Υπουργό Εθνικής Άμυνας Πάνο Καμμένο «για την προσφορά όλως διακεκριμένων υπηρεσιών προς το έθνος και τον κυπριακό λαό, τόσο κατά τη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου όσο και στον υπόλοιπο πολιτικό του βίο».

Στην ομιλία του, ο τότε υπουργός Άμυνας ανέφερε «αποφασίσαμε να κάνουμε το ελάχιστο μπροστά σε αυτά που εσείς κάνατε για την πατρίδα και για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Είναι πολλά, τα οποία τα γνωρίζει όλος ο ελληνικός λαός, αλλά είναι ακόμα περισσότερα αυτά που προσφέρατε εσείς για την πατρίδα, για το έθνος και για τις Ένοπλες Δυνάμεις που δεν θα τα μάθει ποτέ κανείς».