Η εικοσιπενταετής συμφωνία-μυστήριο του Ιράν με την Κίνα

Κατά τον εκπρόσωπο του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών Αμπάς Μουσαβί πρόκειται για «παλιό κόλπο»: διαχέεις ψευδείς πληροφορίες για το περιεχόμενο μιας διακρατικής συμφωνίας, προκειμένου να οδηγήσεις τους συμβαλλόμενους να αποκαλύψουν τους πραγματικούς της όρους.

Σύμφωνα με όσα δήλωσε ο Μουσαβί την Τρίτη, το 25ετούς διάρκειας “Σχέδιο Συνολικής Συνεργασίας” μεταξύ Πεκίνου και Τεχεράνης προκύπτει από το ότι η Κίνα «ως πρώτη οικονομική δύναμη του κόσμου στο προσεχές μέλλον» και το Ιράν «ως η μεγάλη δύναμη στην περιοχή της Δυτικής Ασίας», έχουν κοινά συμφέροντα και μπορούν να αντισταθούν στις πιέσεις συνάπτοντας «συμπληρωματικές σχέσεις που είναι ανεξάρτητες από τις παραδοσιακές και ηγεμονικές Δυτικές δυνάμεις».

Οι δύο χώρες «δεν έχουν τίποτε να κρύψουν», είχε διακηρύξει από την πλευρά του ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ την Κυριακή. Ωστόσο, παρά τις υποσχέσεις της κυβέρνησης του Ιρανού προέδρου Χασάν Ροχανί, το κείμενο της σινο-ιρανικής συμφωνίας δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί. Γεγονός που επιτρέπει σε οποιονδήποτε να προβαίνει στις δικές του εικασίες, συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών της αντιπάλων.

Η τοποθέτηση Μουσαβί ήρθε ως απάντηση στην φημολογία που έχει αναπτυχθεί εντός Ιράν ότι η συμφωνία προβλέπει την παραχώρηση ιρανικών νησίδων στην Κίνα και την φιλοξενία κινεζικών στρατευμάτων. Πηγή της είναι πιθανότατα το εθνικιστικό-λαϊκιστικό πολιτικό ρεύμα που συσπειρώνεται γύρω από τον πρώην πρόεδρο Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Οι Ιρανοί ιθύνοντες είναι υποχρεωμένοι να διαψεύδουν ασυζητητί τα περί παραχώρησης στρατιωτικών διευκολύνσεων στην Κίνα, διότι μετά την Επανάσταση του 1979 η φιλοξενία ξένων δυνάμεων στο έδαφος του Ιράν αποτελεί απόλυτο ταμπού.

Περιζήτητες οι νησίδες της περιοχής

Γεγονός όμως παραμένει ότι Κίνα και Ιράν έχουν ήδη στρατιωτική συνεργασία και μάλιστα τον περασμένο Δεκέμβριο πραγματοποίησαν από κοινού με τη Ρωσία ναυτικές ασκήσεις στον Κόλπο του Ομάν. Επιπλέον, η νήσος Κις στον Περσικό Κόλπο αποτελεί ήδη ελεύθερη ζώνη εμπορίου, όπως και το σημαντικό λιμάνι του Τσαμπαχάρ στον Ινδικό Ωκεανό, για το οποίο έχουν υπογραφεί συμφωνίες συνεργασίας με την Ινδία.

Ούτως ή άλλως, οι νησίδες της ευρύτερης περιοχής έχουν γίνει περιζήτητες. Η Αίγυπτος παραχώρησε στη Σαουδική Αραβία το 2017 νησίδες στα Στενά του Τιράν, έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων, χωρίς ωστόσο να αποφύγει τις έντονες εσωτερικές αντιδράσεις.

Η Τουρκία επιχείρησε να νοικιάσει για στρατιωτική χρήση από το Σουδάν τη νήσο Σαουκάτ της Ερυθράς Θάλασσας, σε μια συμφωνία με τον Σουδανό τότε πρόεδρο Ομάρ αλ Μπασίρ η οποία θορύβησε τις αραβικές μοναρχίες και επιτάχυνε την πτώση του. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εκμεταλλεύτηκαν τη συμμετοχή τους στον διεθνή συνασπισμό κατά των ανταρτών Χούθι της Υεμένης για να καταλάβουν τη Σοκότρα, η οποία ελέγχει το πέρασμα στον Ινδικό Ωκεανό.

Οι κινήσεις του Πεκίνου

Δεν είναι σαφές κατά πόσον η Κίνα, μέχρι τώρα αφοσιωμένη στο δόγμα της “ειρηνικής ανάδυσης” με οικονομικά μέσα, ενδιαφέρεται να στρατιωτικοποιήσει τη συνεργασία της με το Ιράν. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρόκειται για μία σύγκλιση τεράστιας σημασίας, που εξηγείται από λόγους τόσο ιστορικούς όσο και συγκυριακούς.

Ο περσικός κόσμος υπήρξε ανά τους αιώνες η γέφυρα που ένωνε την Κίνα με τη Μεσόγειο και η αναβίωση των “δρόμων του μεταξιού” από τον Σι Τζινπινγκ αναδεικνύει και πάλι αυτόν τον ρόλο. Παρά την ιστορική καχυποψία που διέπει τις σχέσεις τους, οι τρεις δυνάμεις της “ευρασιατικής ολοκλήρωσης” (Κίνα, Ρωσία, Ιράν) είναι “καταδικασμένες” να έρθουν πιο κοντά (και οι έξωθεν πιέσεις από τις ΗΠΑ απλώς το επιταχύνουν αυτό).

Το πρόσφατο διάγγελμα του Χασάν Νασράλα, ηγέτη της συμμάχου του Ιράν λιβανικής σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολλάχ (για την ανάγκη μιας συνολικής στροφής της χώρας του προς ανατολάς) προκειμένου να ξεφύγει από την οικονομική της κρίση και τις δυτικές πιέσεις, απηχεί την ευρύτερη γοητεία που ασκεί η ευρασιατική ολοκλήρωση στον αυτοαποκαλούμενο “άξονα της αντίστασης” στη Μέση Ανατολή.

Επιπλέον, η ανάγκη της Κίνας να κρατά προσεκτικά τις μεσανατολικές ισορροπίες, δεδομένων και των μεγάλων επενδυτικών σχεδίων που είχε ως προς το Ισραήλ, υποχωρεί, αφότου θορυβημένη η Ουάσιγκτον, με ειδική αποστολή του Μάικ Πομπέο στο εβραϊκό κράτος μόλις χαλάρωσε το lockdown, υποχρέωσε τον στενότερο σύμμαχό της στην περιοχή να ακυρώσει τα κινεζικά του ανοίγματα.

Πηγή: capital.gr