Από την αλα καρτ δημοκρατία στην εθνική ανασυγκρότηση

του Μένιου Τασιόπουλου  – 

Αν κάτι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί στα 43 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την πτώση της δικτατορίας και τη μεταπολίτευση είναι η ευστάθεια του δημοκρατικού καθεστώτος. Κι αυτή επιβεβαιώνεται από την απρόσκοπτη εναλλαγή κυβερνήσεων από όλα σχεδόν τα κόμματα, μη εξαιρουμένης και της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Υπήρξαν, βεβαίως, προβλήματα και κρίσεις, με κορυφαία την οικονομική κατάρρευση, πριν κλείσει ούτε μία δεκαετία από την ένταξη στην Ευρωζώνη.

Υπήρξαν, επίσης, και στρατιωτικοδιπλωματικές κρίσεις. Ξεχωρίζει η ένταση με την Τουρκία το 1987 επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου και η κρίση των Ιμίων επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη εννέα χρόνια μετά. Μεσολάβησε και η αλλαγή του χάρτη των Βαλκανίων, λόγω της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας. Από εκεί προέκυψε και η νέα φάση αντιπαράθεσης για το “Μακεδονικό” επί πρωθυπουργίας Κώστα Μητσοτάκη.

Σ’ αυτές τις δεκαετίες υπήρξαν και σημαίνοντα γεωπολιτικά εγχειρήματα, όπως η περίφημη ελληνοτουρκική προσέγγιση επί κυβερνήσεων Σημίτη και Γιώργου Παπανδρέου, το άνοιγμα στη Ρωσία επί Κώστα Καραμανλή, η νέα συμμαχική διάταξη του άξονα Ελλάδας-Κύπρου με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία στην Ανατολική Μεσόγειο, η διαμόρφωση μίας αναβαθμισμένης στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ επί πρωθυπουργίας Αλέξη Τσίπρα. Είχε προηγηθεί και το άνοιγμα στην Κίνα επί κυβερνήσεων Καραμανλή και Σαμαρά.

Στα χρόνια της μεταπολίτευσης πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, ενώ η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες και τώρα ο νόμος για την ταυτότητα φύλου προκάλεσαν μεγάλες εντάσεις στην κοινωνία και στη σχέση κυβερνήσεων με την Εκκλησία. Υπήρξαν, λοιπόν, περίοδοι αισιοδοξίας, κατάθλιψης και εντάσεων.

Παραλλήλως, πραγματοποιήθηκαν και αρκετές αναθεωρήσεις του μεταπολιτευτικού Συντάγματος, πάντα στη βάση τακτικισμών και σκοπιμοτήτων του δικομματισμού και των ηγετικών προσώπων της εξουσίας. Το δημοκρατικό πολίτευμα, ωστόσο, άντεξε τους κραδασμούς, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να διαφύγει της κομματοκρατίας. Αυτή καθιστά το δημοκρατικό πολίτευμα ανολοκλήρωτο. Έχουμε μια δημοκρατία που λειτουργεί α λα καρτ, η οποία στην ούγια γράφει δύο ονόματα: των γεναρχών της, του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο κύκλος αυτός, όμως, έκλεισε. Η Ελλάδα θα εξέλθει από τη βαθύτατη αυτή κρίση πολύ διαφορετική. Σε αρκετά καλύτερη, αλλά και σε αρκετά πολύ χειρότερη. Με αυτή την έννοια, το αίτημα της εθνικής ανασυγκρότησης σ’ όλα τα επίπεδα είναι, ίσως, πιο επίκαιρο παρά ποτέ.