Κομμένη στα δύο η Ευρώπη για το Σχέδιο Ανάκαμψης – Έτοιμη για συμβιβασμό η Μέρκελ  

Σημαντικές αποφάσεις για το Σχέδιο Ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας καλούνται να πάρουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Το κλίμα, ωστόσο, στην Ευρώπη είναι τεταμένο και οι διαφορές παραμένουν αγεφύρωτες, με την προεδρεύουσα της ΕΕ, Μέρκελ, να έχει χαμηλώσει αρκετά τον πήχη των προσδοκιών για την επίτευξη συμφωνίας.

Η Σύνοδος αρχίζει τυπικά την Παρασκευή, αν και ατύπως έχει ήδη ξεκινήσει, καθώς τα τελευταία εικοσιτετράωρα παρατηρείται μία πρωτόγνωρη κινητικότητα Ευρωπαίων ηγετών, η οποία περιλαμβάνει δια ζώσης διμερείς συναντήσεις και τηλεφωνικές επικοινωνίες. Η πρώτη, από τον περασμένο Φεβρουάριο, Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ με φυσική παρουσία των ηγετών θα συνεχιστεί το Σάββατο, ίσως και την Κυριακή, ενώ το μόνο πιθανό για την ώρα είναι ότι θα χρειαστεί και άλλη μία, προκειμένου να υπάρξει η όποια συμφωνία.

Ενδεικτικό της έντασης και της κινητικότητας είναι το γεγονός ότι αρκετοί ηγέτες κρατών, με πρώτον τον Μακρόν, έχουν μεταβεί ήδη στις Βρυξέλλες, όπου συνεχίζουν τις διμερείς διαβουλεύσεις. «Τώρα είναι η ώρα των Βρυξελλών. Αναχωρώ και σε λίγο θα συναντήσω τον Γάλλο πρόεδρο Μακρόν για την προετοιμασία του αυριανού ευρωπαϊκού συμβουλίου» έγραψε πριν από λίγο στο Facebook ο Κόντε και αναχώρησε για την βελγική πρωτεύουσα.

Απέναντι στο Σχέδιο Ανάκαμψης 

Φτάνοντας στις Βρυξέλλες, ο Μακρόν, εκτός από τον Ιταλό πρωθυπουργό θα έχει πιθανότατα συναντήσεις και με άλλους Ευρωπαίους ηγέτες. Την Τετάρτη συναντήθηκε, άλλωστε, με τον Ισπανό πρωθυπουργό Σάντσεθ, ο οποίος επέστρεφε από την συνάντησή του με την Μέρκελ, ενώ την Πέμπτη δέχθηκε στο Ελιζέ τον Σουηδό πρωθυπουργό Στέφαν Λεβέν. Στο πρόγραμμα του Γάλλου προέδρου περιλαμβάνονταν επίσης τηλεφωνικές επικοινωνίες με την Μέρκελ, τον καγκελάριο της Αυστρίας Κουρτς και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.

Η Σύνοδος Κορυφής αναμένεται να διεξαχθεί σε τεταμένη ατμόσφαιρα, καθώς το κλαμπ των “φειδωλών”, οι τέσσερις καθαρά συνεισφέρουσες στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό χώρες (Ολλανδία, Αυστρία, Δανία και Σουηδία) εξακολουθούν να απορρίπτουν το Σχέδιο Ανάκαμψης της Κομισιόν, παρά την συμβιβαστική εκδοχή που παρουσίασε ο Σαρλ Μισελ. Πρωταγωνιστής αυτών των αντιδράσεων είναι ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, στον οποίο αρκετοί χρεώνουν και την αποτυχία της Συνόδου του Φεβρουαρίου για τον κοινό προϋπολογισμό.

Το “κλαμπ” των τεσσάρων δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα να υπάρξει ανάκαμψη. Διαφωνεί όμως με πολλά σημεία του ευρωπαϊκού σχεδίου και κυρίως με την παροχή ευρωπαϊκού χρήματος στις πληττόμενες από τον κορωνοϊό χώρες, υπό την μορφή επιχορηγήσεων. Για να αλλάξουν στάση αυτά τα κράτη μέλη θα πρέπει να πεισθεί ο Ρούτε και με αυτόν τον σκοπό ταξίδεψαν πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες, τις τελευταίες ημέρες στη Χάγη. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός παραμένει πάντως απαισιόδοξος για μια θετική έκβαση στη Σύνοδο, γεγονός που υποδηλώνει ότι παραμένουν και οι αντιρρήσεις του επί του σχεδίου.

Το “κουαρτέτο” των φειδωλών  

Στον αντίποδα βρίσκεται η Άγγελα Μέρκελ, η οποία προσπαθεί να πείσει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες να αποδεχθούν το σχέδιο αρωγής των 750 δισεκ. ευρώ. Από αυτά, τα οποία τα 500 δισεκ. θα είναι επιχορηγήσεις που δεν θα επιστραφούν από τα κράτη που θα τις λάβουν (αρχικό σχέδιο Μέρκελ-Μακρόν για το Ταμείο Ανάκαμψης) και τα υπόλοιπα 250 θα είναι δάνεια (θέση της ομάδας των τεσσάρων).

Πρόκειται για το συμβιβαστικό Σχέδιο Ανάκαμψης της Κομισιόν, το οποίο περνάει μέσα από τον μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, την επέκταση του οποίου δεν επιθυμούν οι τέσσερις καθαρά συνεισφέρουσες χώρες. Για να μετριαστούν μάλιστα οι αντιδράσεις τους, ο Σαρλ Μισέλ προχώρησε σε νέο συμβιβασμό σε ό,τι αφορά το ήδη συμβιβαστικό σχέδιο, μειώνοντας τον κοινό προϋπολογισμό στα 1,074 τρισεκατομμύρια ευρώ και αποδεχόμενος κάποιες θέσεις των “τεσσάρων” σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των εκταμιεύσεων.

Μια ενδιάμεση θέση, χωρίς μεγάλες αποκλίσεις από τις άλλες καθαρά συνεισφέρουσες χώρες δείχνει να υιοθετεί ο καγκελάριος της Αυστρίας Κουρτς, αν και η Αυστριακή υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Καρολίνε Έντσταντλερ υποστηρίζει ότι η στάση της Βιέννης για τον κοινό προϋπολογισμό και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι «πολύ σαφής και αμετάβλητη». Η Αυστρία, όπως και η Ολλανδία, η Δανία και η Σουηδία, είναι αντίθετη με επιχορηγήσεις που δεν θα επιστραφούν ποτέ. Ζητά επίσης, όπως και οι υπόλοιπες χώρες της ομάδας, οι οικονομικές ενισχύσεις που θα δοθούν να συνοδεύονται από την απαίτηση για αυστηρές μεταρρυθμίσεις.

Έτοιμη για συμβιβασμό η Μέρκελ

Σημειώνεται ότι την περασμένη εβδομάδα, ο καγκελάριος Κουρτς επανέλαβε τους όρους του για τους τομείς, στους οποίους θα πρέπει να επενδυθούν οι επιχορηγήσεις και οι θέσεις του, σε αυτό το θέμα, δεν απέχουν πολύ από τις κατευθύνσεις που έδωσε η Μέρκελ. Αυτό που θέλει ο καγκελάριος της Αυστρίας είναι να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα δεν θα χρησιμοποιηθούν για να καλύψουν “τρύπες των προϋπολογισμών” και ότι οι χώρες που θα τα πάρουν θα πρέπει να επιστρέψουν τουλάχιστον ένα μέρος. Έκανε μάλιστα λόγο για μια «συνολική ισορροπία» μεταξύ δανείων και επιχορηγήσεων, όπου οι επιχορηγήσεις «δεν θα είναι υπέρμετρα υψηλές».

Η Μέρκελ, με την ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ από το Βερολίνο, δήλωνε αποφασισμένη να πάει στις Βρυξέλλες και να πετύχει συμφωνία για το Σχέδιο Ανάκαμψης. Την Τρίτη μάλιστα, μετά τη συνάντησή της με τον Ισπανό πρωθυπουργό Σάνστεθ, διαβεβαίωσε ότι πηγαίνει στις Βρυξέλλες «με σημαντικό απόθεμα προθυμίας για συμβιβασμό». Ανέφερε, ωστόσο, ότι εάν δεν υπάρξει συμφωνία τώρα, θα χρειαστεί μια δεύτερη Σύνοδος Κορυφής για το ίδιο θέμα.

Η καγκελάριος θέλει μια γρήγορη απόφαση που θα επιταχύνει την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για την γερμανική οικονομία και τον εξαγωγικό χαρακτήρα της. Η Μέρκελ πηγαίνει άλλωστε στις Βρυξέλλες, έχοντας κάνει ήδη ένα τεράστιο βήμα που μέχρι χθες ήταν αδιανόητο: να αποδεχθεί δηλαδή το Βερολίνο την έκδοση, έστω και με αυτή τη μορφή, κοινού ευρωπαϊκού χρέους.

Οι διαφωνίες των “τεσσάρων” μπορούν να αμβλυνθούν κάπως με την «συνολική ισορροπία» του Κουρτς και σίγουρα μπορούν να αντικρουστούν με την κατάργηση των εκπτώσεων που απολαμβάνουν οι χώρες αυτές, όπως και η Γερμανία, μειώνοντας τη συμμετοχή τους στον κοινό προϋπολογισμό. Σημειώνεται, ότι την κατάργηση των εκπτώσεων την ζητούν ήδη περίπου είκοσι χώρες, ανάμεσά τους η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία.

Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι διαφωνίες πρόβλημα για την επίτευξη συμφωνίας. Η “ρήτρα δημοκρατικότητας” που επέβαλε η Μέρκελ, θέτοντας ως προϋπόθεση για τη αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης τον σεβασμό του “Κράτους Δικαίου” έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Η Βουδαπέστη απειλεί μάλιστα και με βέτο στο Σχέδιο Ανάκαμψης, το οποίο πρέπει να υιοθετηθεί ομόφωνα.

Υπο αυτές τις συνθήκες, το επόμενο διήμερο, ίσως και τριήμερο, αναμένεται ότι θα παιχτεί σκληρό παζάρι στις Βρυξέλλες, σε τεταμένη ατμόσφαιρα και με πολλές εντάσεις και παρασκήνιο. Η κατάσταση, ωστόσο, πιέζει αρκετά και οι εκκλήσεις για μια άμεση συμφωνία πληθαίνουν. Πρώτη και πάλι η Λαγκάρντ ζήτησε επιτάχυνση των διαδικασιών, τονίζοντας ότι η ευρωπαϊκή οικονομία παρουσιάζει μεν βελτίωση στο τρίτο τρίμηνο, η ανάκαμψη όμως είναι άνιση μεταξύ των χωρών της ΕΕ και αυτό αναπόφευκτα φέρνει προβλήματα στην ενιαία αγορά.