Ζωτικό ρόλο στη Μεσόγειο έχει η Τουρκία κατά το Βερολίνο

Η κυβέρνηση επιδεικνύει ρεαλισμό, συνομιλώντας με τη γερμανική προεδρία της ΕΕ και διερευνώντας, επί διμερούς επιπέδου, τις προθέσεις του Βερολίνου ως προς τις περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις. Oι επαφές, όμως, του υπουργού Εξωτερικών Χάικο Μάας στην Αθήνα απέδειξαν ότι η Ελλάδα δεν έχει να προσδοκά τίποτα τους προσεχείς μήνες.

Η γερμανική πλευρά επιβεβαίωσε, επί της ουσίας, ότι αναγνωρίζει ότι η Άγκυρα έχει ζωτικό ρόλο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και ειδικά στη Λιβύη. Το επιχείρημα, που δεν διατυπώνεται δημόσια, είναι ότι η παρουσία τουρκικών δυνάμεων στη Λιβύη αποτελεί χρήσιμο αντιστάθμισμα στην εκεί παρέμβαση της Ρωσίας μέσω εταιριών με μισθοφόρους.

Σε αυτό το πλαίσιο, μόνον αφελείς μπορούν να ελπίζουν πλέον ότι η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Χάικο Μάας θα ασκήσουν πίεση στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και στον Λίβυο πρωθυπουργό Φαγέζ αλ Σάρατζ για ακύρωση του μνημονίου θαλασσίων ζωνών, υλοποιώντας τη νομική και φραστική απόρριψή του από το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Το ακόμα σοβαρότερο στοιχείο –σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές– είναι ότι το Βερολίνο αντιμετωπίζει αρνητικά και τις πρόσφατες επαφές του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια με τον πρόεδρο της λιβυκής Βουλής Ακίλα Σαλέχ. Οι συνεννοήσεις με τον Ακίλα Σαλέχ αποτελούν ίσως τη μοναδική ελληνική διέξοδο μετά την κατάρρευση των προσδοκιών για στρατιωτική νίκη του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, ή για συμμετοχή του στην κυβέρνηση της Τρίπολης μέσω μιας πολιτικής συμφωνίας στη Διεθνή Διάσκεψη του Βερολίνου.

Άλλωστε, είναι χαρακτηριστικό ότι ήδη από τις αρχές του 2019 η Άνγκελα Μέρκελ αρνήθηκε να καλέσει στη διάσκεψη τον Αλέξη Τσίπρα και, αργότερα, τον νυν πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι –προ κορονοϊού– συζητήσεις για τη διεύρυνση του κύκλου συμμετεχόντων στη διάσκεψη, με παρουσία της Ελλάδας, έστω υπό την ιδιότητα παρατηρητή, ξεχάστηκαν γρήγορα. Μια πιθανή θετική εξέλιξη θα ήταν η ελληνική συμμετοχή στο όργανο που θα διαδεχθεί τη Διάσκεψη του Βερολίνου, αλλά προφανέστατα η χρησιμότητά του θα είναι περιορισμένη μετά την εδραίωση των στρατιωτικών ισορροπιών στη Λιβύη προς όφελος της Τουρκίας.

Ευπρεπή παρέμβαση από Βερολίνο

Με δεδομένη την αναγνώριση ότι η Άγκυρα έχει ζωτικό ρόλο στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, η Αθήνα δεν πρέπει να αναμένει μια αντικειμενική ή καν ευπρεπή παρέμβαση του Βερολίνου ούτε στο πεδίο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η μυστική συνάντηση των διπλωματικών συμβούλων Ελένης Σουρανή, Ιμπραχήμ Καλίν και Γιάν Χέκερ στο Βερολίνο, στις 13 Ιουλίου, αποτελεί την αρχή μιας μακράς διαδικασίας.

Με βάση τις επιλογές και του Μαξίμου, η διαδικασία αυτή θα συνεχιστεί, παρά τον αιφνιδιασμό της ελληνικής κοινής γνώμης και τις υπόγειες εσωκομματικές αντιδράσεις στη ΝΔ. Μένει να αποδειχθεί πώς τελικώς θα επηρεάσει μεσοπρόθεσμα αυτή τη διαδικασία η κρίση που έχει προκαλέσει η ανακοίνωση της Άγκυρας ότι το “Ορούτς Ρέις” θα πραγματοποιήσει έρευνες νοτίως του Καστελλορίζου.

Πρωτίστως η Άνγκελα Μέρκελ και δευτερευόντως ο Χάικο Μάας θα συνεχίσουν πάντως τις παροτρύνσεις προς τους Κυριάκο Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για διάλογο διευρυμένης θεματολογίας. Δεν μπορεί να αποκλειστεί και η έναρξη κάποιας μορφής επαφών Λευκωσίας-Άγκυρας, εάν βεβαίως εν τω μεταξύ εκτονωθεί η παρούσα ελληνοτουρκική κρίση.

Βερολίνο-Λευκωσία

Το ερώτημα είναι αν και πώς θα αποδεχθεί μια τέτοια πρωτοφανή γερμανική πρόταση ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, λαμβάνοντας υπόψη τη στάση του σε προηγούμενα κρίσιμα ορόσημα, όπως το Σχέδιο Ανάν, αλλά και το γεγονός ότι οι επαφές του με τη Γερμανίδα καγκελάριο είναι στενότερες και συχνότερες, συγκριτικά με τις αντίστοιχες του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Η άνεση επικοινωνίας του Νίκου Αναστασιάδη με την Άνγκελα Μέρκελ δεν αποδεικνύεται, πάντως, χρήσιμη στην επίτευξη του στόχου επιβολής κυρώσεων κατά της Τουρκίας, μέσα στις επόμενες λίγες εβδομάδες, για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και για τις σχεδιαζόμενες παράνομες τουρκικές έρευνες νοτίως του Καστελλορίζου. Ίσως υπάρξει πρόοδος (σε επίπεδο νομικής προετοιμασίας και όχι αποφάσεων) κατά τη συζήτηση για τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Σεπτέμβριο.

Σε σχέση με το Μεταναστευτικό, ο Μάικο Μάας αποκάλυψε, πριν καν φθάσει στην Αθήνα, τη βούληση του Βερολίνου για τήρηση ασφαλών αποστάσεων, καθώς μίλησε απλώς για συμπαράσταση στην Ελλάδα και μεγαλοποίησε την απόφαση υποδοχής λίγων δεκάδων ασυνόδευτων ανηλίκων από το σύνολο των χιλιάδων που βρίσκονται στη χώρα μας.

Η γερμανική προεδρία θα προωθήσει μεν το Κοινό Σύστημα Ασύλου, αλλά προς τα τέλη του 2020, σε αντίθεση με τις ελληνικές προσδοκίες για πραγματική συνδρομή από πέρυσι τον Αύγουστο και φέτος στις αρχές του έτους. Οι αποφάσεις για το άσυλο εξαρτώνται από την έγκαιρη κατάρτιση των προτάσεων της Κομισιόν μέχρι τέλη Οκτωβρίου, ώστε να υπάρχει επαρκής χρόνος για διαβουλεύσεις μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Διαφορετικά, το ζήτημα θα παραπεμφθεί στην πορτογαλική προεδρία, το επόμενο έτος, μαζί με την εισήγηση για την ίδρυση μόνιμης δύναμης της Frontex, που θα ήταν χρήσιμη για την εποπτεία των ελληνικών συνόρων.