Πλησιάζοντας τον “μαύρο Σεπτέμβρη”

Σοκ στις διεθνείς αγορές από το κραχ στην αμερικανική οικονομία, τη μεγαλύτερη του πλανήτη. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ βυθίστηκε στο δεύτερο τρίμηνο του έτους κατά 32,9% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Είναι η μεγαλύτερη πτώση από τη δεκαετία του 1940. Συγκριτικά, το χειρότερο τρίμηνο που καταγράφηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008 όταν η πτώση του ΑΕΠ ήταν 8,4%, το τέταρτο τρίμηνο εκείνης της χρονιάς. Το αμέσως προηγούμενο χαμηλό ήταν 10% “βουτιά” το πρώτο τρίμηνο του 1958!

Την ίδια στιγμή στη Γερμανία, η οικονομία συρρικνώθηκε με το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο ρυθμό της το δεύτερο τρίμηνο καθώς οι καταναλωτικές δαπάνες, οι επενδύσεις των επιχειρήσεων και οι εξαγωγές, κατέρρευσαν κατά τη πανδημία με αποτέλεσμα να εξανεμιστούν σχεδόν 10 χρόνια ανάπτυξης. Η ομοσπονδιακή στατιστική υπηρεσία ανακοίνωσε ότι το ΑΕΠ στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία συρρικνώθηκε κατά 10,1% σε τριμηνιαία βάση από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο.

Μάλιστα οι εξελίξεις αυτές είχαν προβλεφθεί. Σε επίπεδα-ρεκόρ έχουν ανέλθει οι υποβαθμίσεις κρατών και επιχειρήσεων από τους κορυφαίους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης. Από τότε που ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού, έχουν ανέλθει σε επίπεδα ρεκόρ σε μία εξέλιξη που πυροδοτεί έντονες ανησυχίες για επικείμενες πτωχεύσεις και στάσεις πληρωμών χρέους.

Ο S&P μάλιστα έχει ήδη προβεί από τις αρχές του έτους έως σήμερα σε 1.190 υποβαθμίσεις, πολύ κοντά με το ρεκόρ των 1.326 που είχε αγγίξει το 2009 κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, ενώ απομένουν λίγο περισσότερο από τέσσερις μήνες έως το τέλος του έτους, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί και να ξεπεραστεί το προηγούμενο ρεκόρ. Μολονότι όλοι σχεδόν οι τομείς έχουν επηρεαστεί από την πανδημία, το μεγαλύτερο πλήγμα έχουν υποστεί οι κλάδοι ενέργειας, αερομεταφορών, ταξιδιών και ψυχαγωγίας, τραπεζών και κεφαλαιακών αγαθών.

Αρνητική ψυχολογία για δαπάνες

Τι συμβαίνει; Συμβαίνει πως η πανδημία δεν ήταν μια απλή υπόθεση που θα διαρκούσε τρεις μήνες και μετά σιγά-σιγά η ομαλοποίηση θα έφτανε μέχρι και αναπτυξιακή έκρηξη όπως μας έλεγαν ο κ. Στουρνάρας και η κ. Μπακογιάννη. Συμβαίνει, πως η υπερσυνδεδεμένη και αλληλοεξαρτώμενη πλέον παγκόσμια οικονομία, χρειάζεται σεβαστούς κανόνες που να τηρούνται όταν σε τέτοιου χαρακτήρα κρίσεις, απαιτούνται τολμηρές, κοινά αποδεκτές λύσεις.

Δεν είναι απλά και μόνο η μείωση των παραγωγικών διαδικασιών. Επιπλέον είναι και η ψυχολογία των ανθρώπων να συγκρατήσουν τις δαπάνες τους επειδή δεν ξέρουν τις θα τους ξημερώσει. Σημαίνει επίσης, ότι εκατομμύρια θέσεις εργασίας που χάνονται και θα χαθούν, για να μην οδηγηθούν όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι στο περιθώριο της ζωής, χρειάζονται γενναία μέτρα στήριξης στο κοινωνικό κράτος.

Καθώς το διεθνές εμπόριο μειώνεται δραματικά λόγω συνθηκών, όλοι οι θεσμοί της παγκόσμιας οικονομίας και οι κυβερνήσεις οφείλουν αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο για θεραπευτικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Αν για παράδειγμα, οι πολίτες των χωρών στις οποίες εξάγει αυτοκίνητα ο όμιλος της Volkswagen, απολέσουν κρίσιμο μέρος του εισοδήματός τους και δεν είναι σε θέση πλέον να αγοράσουν τα γερμανικά αυτοκίνητα, τι θα γίνουν οι 650.000 εργαζόμενοι του ομίλου; Γιατί λέτε ο χερ Σόιμπλε τάχθηκε θερμός υποστηρικτής ενίσχυσης των οικονομιών του ευρωπαϊκού νότου;

Να έρθουμε τώρα και στα δικά μας. Μπορεί μια δογματικά νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση να δημιουργήσει εργαλεία κρατικών παρεμβάσεων στην οικονομία; Υπάρχει κάποιο δείγμα γραφής που να μας κάνει αισιόδοξους; Έχει σχέδια για να αντιμετωπίσει το “τσουνάμι” πλειστηριασμών που θα ξεσπάσει τον “μαύρο Σεπτέμβρη” που ουσιαστικά μένει ακάλυπτη η πρώτη κατοικία.

Λάδι στη φωτιά από την κυβέρνηση 

Σύμφωνα με τραπεζικούς παράγοντες, οι πλειστηριασμοί για το τελευταίο τετράμηνο του 2020 αναμένεται να αγγίξουν τις 50.000 μετά και την παύση της ισχύος προστασίας για την πρώτη κατοικία μετά την 31η Ιουλίου. Μάλιστα, ειδικοί αναλυτές εκτιμούν ότι κατά την επόμενη διετία ενδέχεται να πραγματοποιηθούν περί τις 300.000 πλειστηριασμοί, εφόσον δεν αλλάξει κάτι δραματικά.

Ήδη στα 6,1 δισ. ευρώ διαμορφώθηκε το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο πρώτο εξάμηνο, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 313 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 381 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2019. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού μειώθηκαν κατά 14,1% έναντι του στόχου. Υπάρχει κανείς σώφρων από την κυβέρνηση ή από τους χορηγούς της που να κατανοεί τι θα συμβεί το φθινόπωρο και τον χειμώνα;

Τι θα συμβεί από την εκτόξευση της ανεργίας μετά τη λήξη της τουριστικής περιόδου από εποχικά εργαζόμενους που δεν θα έχουν, λόγω περιορισμένου χρόνου απασχόλησης, το δικαίωμα να ενταχθούν, όπως γινόταν πάντα, στο ταμείο ανεργίας; Τι θα συμβεί με τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που δεν έχουν περισσεύματα για φόρους, ενοίκια, ΦΠΑ, ασφαλιστικές εισφορές;

Ποια δημόσια οικονομικά θα αντέξουν σε παρόμοιες συνθήκες κρίσης; Τι θα συμβεί από τη συρρίκνωση της εγχωρίου παραγωγής στον τομέα της μεταποίησης και ποιοι θα καλύψουν τα κενά που θα προκληθούν; Υπάρχει ιδιωτικός τομέας ικανός να πρωταγωνιστήσει; Υπάρχει ακριβοδίκαιος “διαιτητής” να χειριστεί και να επιβάλει σεβαστούς κανόνες; Δυστυχώς χάσαμε. Ούτε η ομάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη μπορεί, ούτε οι κρατικοδίαιτοι χορηγοί και φίλοι της εξουσίας μπορούν και θέλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους.