Σχετίζεται ο πόλεμος Ισραήλ-Χεζμπολάχ με την έκρηξη στην Βηρυτό;

Τις ημέρες του πολέμου Ισραήλ-Χεζμπολάχ και του αιματηρού εμφυλίου, θύμισαν οι πολύνεκρες εκρήξεις που συγκλόνισαν την Βηρυτό, το πάλαι ποτέ “Παρίσι της Μέσης Ανατολής”. Αν και οι επίσημες ανακοινώσεις αναφέρονται σε εγκληματική αμέλεια, καθώς οι εκρήξεις προκλήθηκαν σε αποθήκη όπου βρίσκονταν αφύλακτοι 2750 τόνοι νιτρικής αμμωνίας, υπάρχουν ακόμα πολλά ερωτηματικά για το περιστατικό.

Ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε δημοσίως τον σκεπτικισμό του για την εκδοχή του ατυχήματος, μιλώντας για «έκρηξη βόμβας» και για «φριχτή επίθεση» (χωρίς όμως να την αποδώσει κάπου). Το σίγουρο είναι πως τις πρώτες ώρες που ακολούθησαν την έκρηξη, το μυαλό πολλών πήγε σε δύο “βασικούς υπόπτους”, στο Ισραήλ και την Χεζμπολάχ, την φιλοϊρανική οργάνωση των σιιτών του Λιβάνου.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως τόσο το Ισραήλ, όσο και η Χεζμπολάχ, έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να δηλώσουν πως δεν σχετίζονται με την έκρηξη. Αξίζει να θυμίσουμε πως δεν ήταν η πρώτη έκρηξη που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στην Βηρυτό. Τον Ιούλιο του 2015 είχε σημειωθεί πολύνεκρη βομβιστική επίθεση στη νότια πλευρά της λιβανέζικης πρωτεύουσας, με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες.

Για την επίθεση, που είχε πραγματοποιηθεί σε περιοχή-προπύργιο της Χεζμπολάχ, είχε αναλάβει την ευθύνη το Ισλαμικό Κράτος. Ήταν μία προσπάθεια των τζιχαντιστών να μεταφέρουν την σεχταριστική αντιπαράθεση σουνιτών-σιιτών στο εσωτερικό του Λιβάνου. Προηγουμένως είχε κλιμακωθεί η ένταση μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, μετά από ένα μυστηριώδες περιστατικό που σημειώθηκε στην Μπλε Γραμμή, στα σύνορα των δύο χωρών.

Η ένταση με το Ισραήλ

Το Τελ Αβίβ υποστηρίζει ότι απέτρεψε προσπάθεια επίθεσης ενόπλων της οργάνωσης, με την Χεζμπολάχ να διαψεύδει κατηγορηματικά την εμπλοκή της. Το τελευταίο διάστημα το Ισραήλ έχει εντείνει την πίεση στην ιρανική παρουσία στην Συρία, με αεροπορικές επιδρομές κατά θέσεων που διατηρεί η Χεζμπολάχ, ενώ την ίδια στιγμή σημειώνονται “μυστηριώδεις” πυρκαγιές σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Όμως, έπειτα από τον πόλεμο του 2006, η Χεζμπολάχ τηρεί εξαιρετικά συγκρατημένη στάση έναντι του Ισραήλ. Αν και η οργάνωση δρα στο πλευρό του στρατού του Άσαντ από την έναρξη του συριακού εμφυλίου, αποφεύγει τις πολεμικές προκλήσεις κατά του εβραϊκού κράτους. Εξαίρεση αποτελούν ορισμένα μεθοριακά επεισόδια που σημειώνονται κατά καιρούς, συχνά περιορισμένης βαρύτητας.

Όσον αφορά το Ισραήλ, μπορεί να πραγματοποιεί επιδρομές στα στρατόπεδα της Χεζμπολάχ στην Συρία, αλλά αποφεύγει πλήγματα στην έδρα της οργάνωσης στον Λίβανο. Οι μνήμες του αποτυχημένου πολέμου του 2006, όταν το Ισραήλ είχε αποπειραθεί να συντρίψει με εισβολή το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης, είναι ακόμα ισχυρές στο Τελ Αβίβ. Το Ισραήλ μοιάζει υποχρεωμένο να ανέχεται μερικώς την Χεζμπολάχ, την οποία κατηγορεί ότι έχει θέσει «υπό ομηρεία» τον Λίβανο.

Αυτός ο ισχυρισμός έχει μία δόση αλήθειας, καθώς η οργάνωση έχει αποθήκες όπλων και στρατόπεδα σε πολλά σημεία της χώρας, ενώ κανείς δεν ελέγχει τον οπλισμό της (που είναι κατά πολύ ισχυρότερος του ίδιου του λιβανέζικου στρατού). Όμως ο στρατός της χώρας, στον οποίο κυριαρχούν Χριστιανοί αξιωματικοί, συνεργάζεται με την σιιτική οργάνωση, σε σημείο που οι Ισραηλινοί πλέον τον αποκαλούν «παράρτημα της Χεζμπολάχ»!

Τα πολλά πρόσωπα της Χεζμπολάχ

Στην πολύπλοκη λιβανέζικη πραγματικότητα, η Χεζμπολάχ έχει πλέον πολλά πρόσωπα. Είναι πολιτικό κόμμα, μιας και συμμετέχει στην κυβέρνηση συνεργασίας του Λιβάνου. Είναι εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα, καθώς η δράση της την δεκαετία του ’80 ήταν προσανατολισμένη κατά των ισραηλινών δυνάμεων κατοχής. Είναι όμως και η παραστρατιωτική οργάνωση των σιιτών, ο ένοπλος βραχίονας του Ιράν, με αποδεδειγμένη την εμπλοκή της και σε τρομοκρατικές πράξεις.

Είναι χαρακτηριστικό πως αυτή η πολλαπλή ταυτότητα της Χεζμπολάχ επηρεάζει την πολιτική της γραμμή, που συχνά μοιάζει αντιφατική. Είχε καταδικάσει τις πρόσφατες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας που μαίνονταν στον Λίβανο, παρατάσσοντας μέλη της ακόμα και για σύγκρουση με τους διαδηλωτές. Από την άλλη, έχει ξεκινήσει τελευταία ένα “αντάρτικο” στο εσωτερικό της λιβανέζικης κυβέρνησης, κατά της σχεδιαζόμενης προσφυγής της στο ΔΝΤ, καθώς η χώρα είναι υπό καθεστώς χρεωκοπίας.

Η Χεζμπολάχ δεν κυριαρχεί όμως μόνο στο στρατιωτικό πεδίο. Το πολιτικό σκέλος της οργάνωσης φημίζεται και για την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών του υπηρεσιών, που υπερβαίνουν αυτές του επίσημου κράτους. Η Χεζμπολάχ είχε κινητοποιήσει χιλιάδες μέλη της στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, ενώ τώρα συνδράμει τις προσπάθειες των σωστικών συνεργειών.

Πάντως η έκρηξη στην Βηρυτό σημειώθηκε σε ένα περίεργο timing. Σε λίγες μέρες αναμένεται η έκδοση της απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου για την δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι το 2005, ενέργεια που αποδόθηκε σε μέλη της Χεζμπολάχ. Η δολοφονία αυτή υπήρξε το έναυσμα για την αποχώρηση των συριακών δυνάμεων κατοχής και την εισβολή του Ισραήλ που ακολούθησε (η οποία στέφθηκε με αποτυχία).

Ιστορία δολοφονιών και συνωμοσιών

Η νεότερη ιστορία του Λιβάνου είναι μία ατέρμονη ιστορία συνωμοσιών, τρομοκρατικών επιθέσεων και πολιτικών δολοφονιών. Μεταξύ των θυμάτων της έκρηξης στην Βηρυτό είναι ο γενικός γραμματέας του κόμματος Καταέμπ, του κόμματος των Χριστιανών μαρωνιτών του Λιβάνου. Είναι η πολιτική πτέρυγα των Φαλαγγιτών, των παλιών αποσπασμάτων θανάτου του Μπασίρ Τζεμαγιέλ.

Οι Φαλαγγίτες βαρύνονται με πολλά εγκλήματα πολέμου τα σκοτεινά χρόνια του λιβανέζικου εμφυλίου. Ο Τζεμαγιέλ, σύμμαχος του Ισραήλ, δολοφονήθηκε από βομβιστική επίθεση το 1982, λίγο μετά την φρικτή σφαγή που διέπραξαν οι οπαδοί του στα παλαιστινιακά στρατόπεδα προσφύγων στην Σάμπρα και την Σατίλα. Όμως οι σιίτες απείχαν από την πρώτη φάση των εμφύλιων συγκρούσεων της δεκαετίας του ’70, που διαδραματίζονταν κυρίως μεταξύ των μαρωνιτών, των Παλαιστίνιων φενταγίν και των Λιβανέζων (Αράβων) υποστηρικτών τους.

Αυτό είναι ένας από τους λόγους που εξηγεί την συμμαχία της Χεζμπολάχ με ένα σημαντικό τμήμα της μαρωνίτικης κοινότητας και τον ίδιο τον Μαρωνίτη πρόεδρο της χώρας Μισέλ Αούν. Όμως πλέον ούτε η οργάνωση είναι στο “απυρόβλητο”. Καθώς νέμεται την εξουσία με τα “κλεπτοκρατικά” κόμματα (όπως η ίδια τα αποκαλεί), έχει βρεθεί και αυτή στο στόχαστρο της οργής της λιβανέζικης κοινωνίας. Αν οι εγχώριοι αντίπαλοι της της αποδώσουν (έστω και ακούσια) ευθύνη για την έκρηξη, το κλίμα σίγουρα θα δυναμιτιστεί.

Πάντως, παρά την πολεμική τους κατά του Ιράν, ΗΠΑ και Ισραήλ έχουν δείξει πως κατανοούν τις εύθραυστες ισορροπίες στον Λίβανο. Είναι χαρακτηριστικό πως απέφυγαν τις κατηγορίες κατά της Χεζμπολάχ. Η δε οργάνωση τηρεί “σιγή ασυρμάτου”, καθώς δεν έχουμε δει ακόμα κάποια νεότερη ανακοίνωση της, ή κάποιο διάγγελμα του ηγέτη της Χασάν Νασράλα. Μέχρι στιγμής οι εμπλεκόμενες πλευρές φαίνεται να παίζουν ένα παιχνίδι ισορροπιών, αρνούμενες να βάλουν την πολύνεκρη έκρηξη στο “κάδρο” της μεταξύ τους αντιπαράθεσης.