Καζάνι που βράζει ο Λίβανος – Τι φοβάται η Χεζμπολάχ

«Διαψεύδω εντελώς κατηγορηματικά ότι υπήρχε οτιδήποτε δικό μας στο λιμάνι, ούτε αποθήκη με όπλα, ούτε αποθήκη με πυραύλους, ούτε νιτρική αμμωνία» ήταν ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το διάγγελμα του ηγέτη της Χεζμπολάχ σεϊχη Χασάν Νασράλα, της σιιτικής παραστρατιωτικής οργάνωσης που αποτελεί τον καλύτερα οπλισμένο μη κρατικό παράγοντα στον κόσμο.

Στο διάγγελμα του ο Νασράλα καταδίκασε την «πολιτικοποίηση» της τραγωδίας από αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ (η Χεζμπολάχ συμμετέχει με υπουργούς στην κυβέρνηση συνεργασίας της χώρας). Οι πολέμιοι της οργάνωσης θεωρούν πως η αποθήκη με την νιτρική αμμωνία άνηκε στο οπλοστάσιο της Χεζμπολάχ, επικαλούμενοι ένα βίντεο με παλαιότερες δηλώσεις του Νασράλα που απειλούσε το Ισραήλ με «ισοπέδωση» (αναφερόμενος σε βόμβες νιτρικής αμμωνίας που ισχυρίζονταν πως διέθετε).

Αν και οι συνθήκες της τραγωδίας παραμένουν ακόμα αδιευκρίνιστες, ο Νασράλα απέφυγε να κατηγορήσει το Ισραήλ, όπως εμμέσως έκανε ο (μαρωνίτης Χριστιανός) πρόεδρος της χώρας Μισέλ Αούν. Ο Αούν δεν απέκλεισε να οφείλεται η έκρηξη σε πυραυλική επίθεση, υπονοώντας ευθύνες του Τελ Αβίβ. Αμφότεροι πάντως συμφωνούν στον αποκλεισμό μίας διεθνούς έρευνας για τα αίτια της τραγωδίας, με τον πρόεδρο Αούν να δηλώνει πως «θα συγκάλυπτε την αλήθεια».

Ο Νασράλα (σύμμαχος του Λιβανέζου προέδρου) ζήτησε να διεξαγάγει την έρευνα ο λιβανέζικος στρατός, αναφέροντας πως «όλα τα κόμματα και οι πολιτικές δυνάμεις, οφείλουν να του έχουν εμπιστοσύνη». Όμως οι αντίπαλοι της σιιτικής οργάνωσης θα μπορούσαν να καταφύγουν στα λόγια που χρησιμοποίησε ο πρόεδρος Αούν. Πως μία ενδεχόμενη διεξαγωγή έρευνας από τον λιβανέζικο στρατό θα οδηγούσε σε συγκάλυψη τυχόν ευθυνών της Χεζμπολάχ, καθώς η οργάνωση έχει ισχυρά ερείσματα και στις ένοπλες δυνάμεις της χώρας.

Γιατί κυριάρχησε η Χεζμπολάχ

Η Χεζμπολάχ δεν κατέστη κυρίαρχη στην αραβική χώρα μόνο επειδή αποτελεί «πολιτοφυλακή εκπαιδευμένη σαν στρατός και εξοπλισμένη σαν κράτος», αλλά κυρίως διότι φρόντιζε να ισορροπεί στις πολύπλοκες διατάξεις της λιβανέζικης πολιτικής πραγματικότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η συμμόρφωση που δείχνει στο λιβανέζικο σύνταγμα, ακόμα και στις πιο αμφιλεγόμενες διατάξεις του.

Η πιο χαρακτηριστική από αυτές προβλέπει για πρόεδρο της χώρας Χριστιανό μαρωνίτη, πρωθυπουργό σουνίτη μουσουλμάνο, με τους σιίτες να περιορίζονται στην προεδρία της βουλής (ανεξαρτήτως των ποσοστών που θα λάβουν οι παρατάξεις τους). Το σύνταγμα, κατάλοιπο της γαλλικής αποικιοκρατίας, ήταν κεντρικό σημείο αναφοράς στον εθνοτικό εμφύλιο που συντάραξε την χώρα, από το 1975 μέχρι το 1990.

Οι Παλαιστίνιοι φενταγίν και οι Άραβες σύμμαχοι τους πολεμούσαν (μεταξύ άλλων) για την κατάργηση του, έναντι των (προφανώς ευνοημένων από τις διατάξεις του) Χριστιανών μαρωνιτών. Όμως η Χεζμπολάχ, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες πολιτοφυλακές, ουδέποτε διεκδίκησε να μετατραπεί ο Λίβανος σε προτεκτοράτο της, ούτε την επιβολή του χομεϊνισμού στην χώρα. Από την ίδρυση της, παρέμεινε προσανατολισμένη στον αγώνα κατά της ισραηλινής κατοχής (αγώνα τον οποίο κέρδισε με την απόσυρση των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων το 2000).

Η Χεζμπολάχ εμφανίζει πάντα την εικόνα μίας εθνικής οργάνωσης, όχι ως μίας εθνοτικής πολιτοφυλακής. Κάνοντας λοιπόν τους απαραίτητους συμβιβασμούς, κατάφερε να διατηρήσει στο ακέραιο το πανίσχυρο οπλοστάσιο της. Όμως σίγουρα η σιιτική οργάνωση παρατηρεί με ανησυχία το διογκούμενο κλίμα λαϊκής οργής που εκδηλώνεται στον Λίβανο, που φτάνει σε μία συλλήβδην απόρριψη του πολιτικού συστήματος.

Διότι, ακόμα και αν όντως η αποθήκη με τους τόνους νιτρικού αμμωνίου δεν άνηκε στην Χεζμπολάχ, η οργάνωση έχει αποθήκες πυραύλων και στρατόπεδα με μαχητές, διάσπαρτες σε αστικά κέντρα. Υπολογίζεται πως διαθέτει πλέον στο οπλοστάσιο της δεκαπλάσιες συστοιχίες πυραύλων από τον πόλεμο του 2006 (όπου είχε καταφέρει να ταπεινώσει και πάλι το Ισραήλ).

Τι φοβάται η Χεζμπολάχ

Τρεις είναι,λοιπόν, οι λόγοι ανησυχίας της Χεζμπολάχ. Ο πρώτος, να εξαπολύσει ένα προληπτικό πλήγμα κατά στρατοπέδων της το Ισραήλ, θεωρώντας ότι έχει έρθει σε θέση αδυναμίας. Ο δεύτερος, να ενταθούν τυχόν διεθνείς πιέσεις για τον αφοπλισμό της (θα μπορούσε ο Τραμπ να απειλήσει με τερματισμό της αμερικανικής βοήθειας στις λιβανέζικες ένοπλες δυνάμεις, απαιτώντας από αυτές στραφούν κατά της οργάνωσης). Ο τρίτος είναι, το διογκούμενο κλίμα λαϊκής οργής, που παρατηρείται πλέον στην χώρα, να στραφεί και κατά της κυριαρχίας της Χεζμπολάχ.

Πάντως, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, το κίνημα διαμαρτυρίας είναι πολιτικά “ορφανό”. Δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια πολιτική προσωπικότητα του Λιβάνου, ικανή να εκφράσει την αντικυβερνητική οργή. Είναι χαρακτηριστικό πως προπηλακίστηκε από διαδηλωτές ακόμα και ο φιλοδυτικός πρώην πρωθυπουργός Σαάντ Χαρίρι, τον πατέρα του οποίου κατηγορείται πως δολοφόνησε η Χεζμπολάχ.

Τις πιο σκληρές αντικυβερνητικές δηλώσεις έκαναν το κόμμα των παλιών φαλαγγιτών Καταέμπ και ο ηγέτης των Δρούζων Τζουμπλάτ. Είναι όμως δύο παρατάξεις “στοιχειωμένες” από τα εγκλήματα που προκάλεσαν στον εμφύλιο (να σημειώσουμε πως ανήκαν στα αντίπαλα στρατόπεδα). Θυμίζουμε πως οι παλαιότερες κατηγορίες της Σαουδική Αραβίας για «πραξικόπημα» που σχεδίαζε η Χεζμπολάχ, είχαν πέσει στον κενό και δεν βρήκαν τον παραμικρό υποστηρικτή στον Λίβανο.

Όμως η πολύνεκρη έκρηξη έφερε, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση και την διαφθορά, μία πρωτοφανή πολιτική πόλωση. Ο παράγοντας της λαϊκής δυσαρέσκειας είναι ο “άγνωστος χ” που μάλλον φοβάται περισσότερο η Χεζμπολάχ και σίγουρα τα συνθήματα που καλούσαν τον Μακρόν να «ρίξει την κυβέρνηση» προβλημάτισαν της ηγεσίας της. Ίσως τελικά η αχίλλειος πτέρνα της Χεζμπολάχ να είναι το ότι και η ίδια έχει μετατραπεί στα μάτια πολλών Λιβανέζων ως μέρος ενός διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, ασχέτως αν ρητορικά εμφανίζεται να το αρνείται.