Ζώα ήρωες στην κόλαση των χαρακωμάτων του Α’ Παγκοσμίου

Ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, στο εξαίρετο έργο του «Ουδέν νεώτερο από το Δυτικό Μέτωπο», παρουσιάζει μια συγκλονιστική σκηνή, όπου μια φάλαγγα μεταγωγικών ζώων πλήττεται από το βρετανικό πυροβολικό. Ο Ρεμάρκ παρουσιάσει έναν Γερμανό στρατιώτη να προσπαθεί να σκοτώσει τα πληγωμένα ζώα για να μην υποφέρουν, καθώς δεν αντέχει να ακούει «τον ίδιο τον θρήνο της φύσης», όπως, γλαφυρά, αναφέρει.

Τα ζώα πολέμησαν στο πλευρό του ανθρώπου από την προϊστορική εποχή, από τότε που ο άνθρωπος των σπηλαίων εξημέρωσε τον πρώτο λύκο. Από τότε τα ζώα βρίσκονταν πάντα στη φωτιά του πολέμου μαζί με τους ανθρώπους, με κύριο εκπρόσωπό τους το άλογο. Μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και σε ορισμένες γωνιές του πλανήτη έως σήμερα, τα ζώα πολέμησαν και μάλιστα με τον αθώο ηρωισμό που τα χαρακτηρίζει, θυσιαζόμενα, άδολα, για έναν σκοπό που αδυνατούσαν ακόμα και να κατανοήσουν. Τα υπερήφανα άλογα, τα ταπεινά γαϊδουράκια, τα στιβαρά μουλάρια, αλλά και οι σκύλοι, οι ελέφαντες, οι καμήλες πολέμησαν πιστά υπέρ των κυρίων τους.

Όπως ο σκύλος του άγνωστου Έλληνα οπλίτη στον Μαραθώνα, δάγκωνε τα πόδια των Περσών που απειλούσαν τον αφέντη του, έτσι και οι εκπαιδευμένοι σκύλοι των Σοβιετικών, ορμούσαν, μεταφέροντας μαγνητικές νάρκες στη ράχη, κάτω από τα γερμανικά Panzer. Άλλοι σκύλοι μετέφεραν τα πολυβόλα του Βελγικού Στρατού το 1914 και άλλοι έσωζαν ζωές, ανακαλύπτοντας τους θαμμένους στα χαρακώματα, από τα εχθρικά πυρά, άνδρες. Άλλα μετέφεραν ακόμα και τραυματίες, τραβώντας τους με τα δόντια μέχρι τους σταθμούς επίδεσης.

Άλλα είχαν εκπαιδευτεί να ανακαλύπτουν εχθρικές νάρκες, ή να μεταφέρουν μηνύματα. Μηνύματα μετέφεραν και εκατοντάδες χιλιάδες ταχυδρομικά περιστέρια. Τα υπερήφανα άλογα χρησιμοποιήθηκαν για να σύρουν τα πολεμικά άρματα, για να μεταφέρουν στη ράχη τους, ακατανίκητους ιππότες, προσθέτοντας και τη δική τους δύναμη, με τη μορφή της κινητικής ενέργειας, στον πολεμιστή που μετέφεραν.

Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν εκατομμύρια ζώα, κυρίως ιπποειδή, τόσο από τις μονάδες ιππικού των εμπολέμων, όσο και από το πυροβολικό και τις βοηθητικές δυνάμεις της επιμελητείας. Πέρα από τα ζώα που θεωρούντο η μασκότ των μονάδων τους – ένα αυστραλιανό τάγμα είχε μαζί του ένα κοάλα και ένα καναδικό μια καφέ αρκούδα – τα ζώα πολέμησαν κυριολεκτικά στο πλευρό των ανθρώπων. Στον πόλεμο αυτό είχαν κατασκευαστεί μέχρι και ειδικές αντιασφυξιογόνες μάσκες και συσκευές, για ιπποειδή, σκύλους και περιστέρια, για να τα προστατεύσουν από τα χημικά. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει και την σημασία τους.

Ο σκύλος Στάμπι, πολέμησε μαζί με τον κύριο του, ενταγμένο σε ένα τάγμα πεζικού του Αμερικανικού Στρατού, το 1918. Όχι μόνο, χάρη στην όσφρησή του, έσωσε το τάγμα από αιφνιδιαστική εχθρική επίθεση με χημικά αέρια, αλλά αιχμαλώτισε και Γερμανούς στρατιώτες, ακινητοποιώντας τους, μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις. Το περιστέρι Σερ Αμί μετέφερε 12 σημαντικά μηνύματα στα μαχόμενα τμήματα στην κόλαση του Βερντέν.

Μετέφερε δε το τελευταίο του μήνυμα, παρά το γεγονός ότι είχε πυροβοληθεί, με αποτέλεσμα να χάσει ένα μάτι και ένα πόδι, πετώντας μέσα από ένα νέφος χημικών αερίων. Οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν και μεγαλύτερα πουλιά, όπως γεράκια, στα οποία έδεναν μια μικρή φωτογραφική μηχανή, ώστε να φωτογραφίζουν, από ψηλά, τις αντίπαλες θέσεις.

Ακόμα και πυγολαμπίδες συλλέγονταν, κλείνονταν σε γυάλες και χρησιμοποιούντο ως πηγή φωτισμού, μέσα στα σκαμμένα βαθιά στη γη αμπρί. Πίσω από το μέτωπο, άλλα ζώα κλήθηκαν να αντικαταστήσουν αυτά που έλειπαν στο μέτωπο. Έτσι αντί αλόγων χρησιμοποιήθηκαν μέχρι λάμα που βρίσκονταν, έως τότε, σε ζωολογικούς κήπους, για το όργωμα των χωραφιών.

Το ίδιο και οι ελέφαντες. Ήταν τόση η σημασία των ζώων που ιδρύθηκε μια ειδική υπηρεσία, ο Κυανός Σταυρός, η οποία ασχολείτο με την περίθαλψή τους. Παρόλα αυτά το 90% των ζώων που χρησιμοποιήθηκαν στο πόλεμο των ανθρώπων χάθηκε. Στη βρετανική πρωτεύουσα, το Λονδίνο, έχει ανεγερθεί ξεχωριστό μνημείο για τους ήρωες αυτούς του ανθρώπινου παραλογισμού.