Γιατί η Ουάσιγκτον “άδειασε” τους Κούρδους στο Ιράκ

του Γιώργου Λυκοκάπη  – 

“Είναι ο πιο ισχυρός άνδρας του Ιράκ. Τίποτα δεν γίνεται χωρίς αυτόν”. Οι Ιρακινοί αξιωματούχοι μιλούν με δέος και φόβο για τον Ιρανό στρατηγό Κασέμ Σουλεϊμανί, τον διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης. Ο επικεφαλής του πιο επίλεκτου στρατιωτικού σώματος της Τεχεράνης, είναι το πρόσωπο που έχει εδώ και χρόνια την μεγαλύτερη επιρροή στο μετασανταμικό Ιράκ.

Είναι κοινό μυστικό πως συνέβαλε στην αναίμακτη ανατροπή του ιρακινού πρωθυπουργού Νούρι αλ Μαλίκι το καλοκαίρι του 2014. Ένα “βελούδινο” πραξικόπημα, με τις ευλογίες των ΗΠΑ, καθαίρεσε τον τότε εκλεγμένο σιίτη πρωθυπουργό. Ο Νούρι Μαλίκι με τον αυταρχισμό του έκανε δημοφιλές το Ισλαμικό Κράτος στις τάξεις του σουνιτικού πληθυσμού της χώρας. Ο Ιρακινός πρωθυπουργός είχε χάσει την εμπιστοσύνη της Ουάσιγκτον, αλλά και της Τεχεράνης, που μεθόδευσαν την καθαίρεση του.

Δύο μεγάλα λάθη του Μπαρζανί

Ο Μασούντ Μπαρζανί έκανε δύο λάθη όταν οργάνωσε το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία των κουρδικών περιοχών του Ιράκ τον περασμένο Σεπτέμβριο. Το πρώτο ήταν ότι έσπευσε να συμπεριλάβει σε αυτό το Κιρκούκ, παρά τις έντονες αντιδράσεις της Βαγδάτης. Πρόκειται για μία περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο, με ισχυρή μειονοτική παρουσία Αράβων και Τουρκμένων. Δεν αποτελεί παράδοξο, λοιπόν, που διεκδικείται έντονα από την κυβέρνηση του Ιράκ.

Ο Μπαρζανί ορθώς ισχυρίζεται πως ήταν οι μαχητές του που πολέμησαν το Ισλαμικό Κράτος στο Κιρκούκ το 2014. Ο ιρακινός στρατός προτίμησε τότε να τραπεί σε φυγή προκαλώντας αλγεινή εντύπωση. Ο ηγέτης των Κούρδων του Ιράκ, όμως, παρέβλεψε ένα άλλο γεγονός. Οι Άραβες και οι Τουρκμένοι δεν αντιμετώπισαν τους Κούρδους μαχητές ως απελευθερωτές, αλλά ως “δύναμη κατοχής”. Όταν έγινε το δημοψήφισμα προτίμησαν να μείνουν κλεισμένοι στα σπίτια τους και δεν βγήκαν στους δρόμους να πανηγυρίσουν.

Το δεύτερο μεγάλο λάθος του Μπαρζανί είναι ότι υποτίμησε τις αντιδράσεις του Ιράν. Τα πετρέλαια του Κιρκούκ είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία του Ιράκ. Η Βαγδάτη, με τη βοήθεια της Τεχεράνης, δεν θα τα άφηνε στα χέρια των Κούρδων. Πόσο μάλλον όταν είναι σύμμαχοι του “μισητού” Ισραήλ.

Οι αδίστακτοι μαχητές της PMU

Κοινό μυστικό είναι ότι ο Κασέμ Σουλεϊμανί δούλευε πυρετωδώς στο παρασκήνιο για την ανακατάληψη των διαφιλονικούμενων περιοχών του Ιράκ από τους Κούρδους. Για τα σχέδια του δεν χρειάστηκε ούτε ένας Ιρανός στρατιώτης. Είχε τους μαχητές των “Ομάδων Λαϊκής Κινητοποίησης”, της PMU.

Η PMU είναι ένας συνασπισμός από παραστρατιωτικές ομάδες σιιτών του Ιράκ, που εκπαιδεύονται από Ιρανούς αξιωματικούς του Σουλεϊμανί και εξοπλίζονται από την Τεχεράνη. Έχουν στις τάξεις τους περίπου 100.000 ενόπλους και τις ευλογίες του σιιτικού ιερατείου. Πολέμησαν εναντίον του σουνιτικού Ισλαμικού Κράτους, σε συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις του Ιράκ. Διαβόητοι για την σκληρότητα τους, οι μαχητές της PMU έχουν κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου εις βάρος σουνιτών αμάχων.

Ο Μασούντ Μπαρζανί γνώριζε πως η Ουάσιγκτον δεν είχε εγκρίνει το δημοψήφισμα των Κούρδων του Ιράκ. Όμως, πίστευε πως μακροπρόθεσμα οι ΗΠΑ θα υποστήριζαν την ανεξαρτησία τους, ως ένα αντίβαρο στην ιρανική επιρροή. Πόνταραν στην στήριξη που είχαν από το Ισραήλ. Θεωρούσαν πως δεν υπήρχε καμία περίπτωση ο πρόεδρος Τραμπ να εγκαταλείψει τους Κούρδους συμμάχους στο έλεος ενός καθεστώτος, που πριν λίγες μέρες ο ίδιος αποκαλούσε “δολοφονικό”. Τα γεγονότα τον διέψευσαν.

Με όπλο το παρασκήνιο

Την περασμένη Δευτέρα ο ιρακινός στρατός ξεκίνησε μία σειρά επιθέσεων στις περιοχές του Ιράκ που είχαν καταλάβει οι Κούρδοι από το Ισλαμικό Κράτος και διεκδικούσε η Βαγδάτη. Η επίθεση έγινε σε συνεργασία με μαχητές της PMU. Αραβικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο στρατηγός Σουλεϊμανί συντόνιζε την επιχείρηση. Μέσα σε μερικές ώρες η πλούσια επαρχία του Κιρκούκ χάθηκε από τον έλεγχο των Κούρδων Πεσμεργκά. Το κοινό μέτωπο των Κούρδων είχε διασπαστεί.

Ο πανούργος στρατηγός εκμεταλλεύτηκε την φατριαστική αντιπαράθεση μεταξύ των μεγάλων κουρδικών κομμάτων του Ιράκ. Είχε μυστικές συνομιλίες με το κόμμα της οικογένειας των Ταλαμπανί, τους αντιπάλους του Μπαρζανί, οι οποίοι συμφώνησαν να απομακρύνουν τους ένοπλους μαχητές τους. Με την έναρξη της επιχείρησης οι πεσμεργκά των Ταλαμπανί αποσύρθηκαν, χωρίς να προβάλουν την παραμικρή αντίσταση.

Ο Μασούντ Μπαρζανί μίλησε για “προδοσία” των Ταλαμπανί. Σίγουρα αισθάνεται προδομένος και από την στάση των ΗΠΑ. Για ακόμα μία φορά εγκατέλειψαν τους Κούρδους του Ιράκ, όπως είχαν κάνει παλαιότερα με τον πατέρα του.

Στρατηγικό πόκερ από τον Τραμπ

Η στάση του Ντόναλτ Τραμπ μοιάζει αλλόκοτη. Μόλις πρότινος απειλούσε να ακυρώσει την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, μιλώντας με σκληρά λόγια για το καθεστώς της Τεχεράνης. Τις προηγούμενες μέρες όμως σιώπησε όταν φιλοϊρανοί παραστρατιωτικοί χτυπούσαν τους Κούρδους συμμάχους των ΗΠΑ. Παραστρατιωτικοί εκπαιδευμένοι από τους Φρουρούς της Επανάστασης που ο Αμερικανός πρόεδρος αποκαλεί “τρομοκρατική οργάνωση”.

Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ως προτεραιότητα την ολοκληρωτική συντριβή του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή, το οποίο έχει ακόμα κάποιους θυλάκους. Το μέτωπο εναντίον του Ισλαμικού Κράτους πρέπει να μείνει αραγές. Δεν είναι αφελής. Γνωρίζει πως η συμβολή του Ιράν ήταν καθοριστική για την ήττα των τζιχαντιστών στο Ιράκ και στην Συρία. Γι’ αυτό πρόσφερε “δώρο το Ιράκ στο Ιράν”, όπως λένε, μελαγχολικά, Κούρδοι αξιωματούχοι.

Το Ιράν είναι ο μεγάλος νικητής από τις εξελίξεις. Μετά τον Λίβανο ασκεί διευρυμένο έλεγχο πλέον και στο Ιράκ. Η Τεχεράνη εμφάνισε την επιχείρηση ως αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας και της συνταγματικής τάξης του Ιράκ. Όταν το Κιρκούκ παραδόθηκε στον έλεγχο του ιρακινού στρατού, υψώθηκαν οι σημαίες του Ιράκ, όχι του Ιράν. Ένα Ιράκ προτεκτοράτο της Τεχεράνης θα προκαλέσει την έντονη αντίδραση των υπόλοιπων αραβικών κρατών.

Τι φοβούνται οι Κούρδοι του Ιράκ

Το μεγάλο στοίχημα είναι να μην διολισθήσει το Ιράκ σε μία σειρά βίαιων εθνοτικών συγκρούσεων, όπως κατά την θητεία του Μαλίκι. Το συμφιλιωτικό διάγγελμα του σιίτη Ιρακινού πρωθυπουργού Χαϊντερ αλ- Αμπάντι είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Κάλεσε τους χιλιάδες Κούρδους αμάχους που ακολούθησαν τη φυγή των πεσμεργκά να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Τόνισε εμφατικά “οι φόβοι σας είναι αβάσιμοι, είστε πολίτες του Ιράκ”.

Οι Κούρδοι του Ιράκ θα πρέπει να αρκεστούν στα εδάφη που είχαν πριν το 2014. Ο κίνδυνος ενός εμφυλίου πολέμου μεταξύ των φατριών Μπαρζανί και Ταλαμπανί είναι ανοιχτός. Οι Κούρδοι της Συρίας από την πλευρά τους ήταν πιο προσεκτικοί. Δεν υποστήριξαν με θέρμη το δημοψήφισμα. Θεωρούν τις ηγεσίες των Κούρδων του Ιράκ ως “αναξιόπιστες και διεφθαρμένες”.

Συμμετέχουν σε ένα συνασπισμό κατά των τζιχαντιστών με άλλες αραβικές δυνάμεις. Εξοπλισμένοι με σύγχρονο αμερικανικό στρατιωτικό υλικό μπορεί να μην φοβούνται τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν, αλλά έχουν πολλούς λόγους να φοβούνται τον Κασέμ Σουλεϊμανί.