Ο νεοοθωμανισμός στον Λίβανο – Ο Ερντογάν οπλίζει σουνίτες

Σαν να μην έφτανε η πολύνεκρη έκρηξη στη Βηρυτό και το γεγονός ότι ο Λίβανος αντιμετωπίζει πλέον τον κίνδυνο ενός λιμού, οι συγκρούσεις σουνιτών και σιιτών που σημειώθηκαν την Παρασκευή, ξύπνησαν τις μνήμες των σεχταριστικών συγκρούσεων του παρελθόντος. Μέλη της σιιτικής Χεζμπολάχ και σουνίτες οπαδοί του σεϊχη Ομάρ Γκοσν, μετέτρεψαν την πόλη Χάλντα σε πεδίο μάχης.

Αφορμή για το ξέσπασμα των επεισοδίων υπήρξε η πρόθεση της Χεζμπολάχ να εορταστεί η σιιτική γιορτή της Ασούρα (οι σιίτες είναι πλειονότητα στο Λίβανο) στην Χάλντα, πόλη με ισχυρή παρουσία σουνιτών, που απέχει μόλις 12 χιλιόμετρα από τη Βηρυτό. Στη θέα των πανό της οργάνωσης, ένοπλοι σουνίτες άνοιξαν πυρ, με αποτέλεσμα να γενικευτούν οι συγκρούσεις, επί δύο συνεχείς ώρες.

Στις συγκρούσεις χρησιμοποιήθηκαν βαριά πολυβόλα και εκτοξευτήρες όλμων, ενώ χρειάστηκε η επέμβαση του στρατού για να ελεγχθεί η κατάσταση. Ο υποστράτηγος Αμπάς Ιμπραήμ κάλεσε την Χεζμπολάχ και τον σουνίτη πολιτικό και πρώην πρωθυπουργό Σαάντ Χαρίρι να συμβάλουν στην αποκλιμάκωση της κρίσης. Ο Χαρίρι κάλεσε τους οπαδούς του να δείξουν «αυτοσυγκράτηση».

Όμως ο βαθύπλουτος πολιτικός δεν έχει πια τα ερείσματα στην σουνιτική κοινότητα που έχει η Χεζμπολάχ στους σιίτες. Την στιγμή που η Χεζμπολάχ έχει ισχυρή κοινωνική παρουσία, συμμετέχοντας και με υπουργούς στην λιβανέζικη κυβέρνηση, ένα μέρος της σουνιτικής κοινότητας αισθάνεται αποκλεισμένο από ένα φαύλο παιχνίδι εξουσίας, όπου τα παζάρια και οι εξαγορές έχουν τον πρώτο λόγο.

Το “ξύπνημα” της Μουσουλμανικής Αδελφότητας

Στην πραγματικότητα, εκτός του κόμματος του Χαριρί, ισχυρή παρουσία στις τάξεις των σουνιτών του Λιβάνου αρχίζει πλέον να έχει και η Μουσουλμανική Αδελφότητα. Η Αδελφότητα υποστήριξε την λαϊκή εξέγερση του περασμένου Οκτωβρίου, μία εξέγερση που δεν είχε θρησκευτικά κίνητρα. Ξεκίνησε με αφορμή το σχέδιο της τότε κυβέρνησης Χαρίρι να φορολογήσει την εφαρμογή What’s Up. Όμως δεν είναι η πρώτη φορά που το πολιτικό Ισλάμ ψαρεύει στα “θολά νερά” της κοινωνικής αγανάκτησης που επικρατεί στον αραβικό κόσμο.

Η Μουσουλμανική Αδελφότητα είχε περιορισμένη επιρροή στο Λίβανο τα χρόνια του εμφυλίου, όπου στους σουνίτες κυριαρχούσε ένα ετερόκλητο ιδεολογικό φάσμα που ξεκινούσε από τον αραβικό εθνικισμό και τον μπααθισμό, φτάνοντας μέχρι την κομμουνιστική αριστερά. Η μυστηριώδης δολοφονία του σουνίτη πολιτικού Ραφίκ Χαρίρι το 2005 (για την οποία κατηγορήθηκε η Χεζμπολάχ) κατέστησε τον υιό του Σαάντ (που είναι και Σαουδάραβας υπήκοος) “μάρτυρα” στα μάτια πολλών σουνιτών.

Όμως πλέον και ο Σαάντ Χαρίρι αποτελεί φθαρμένη προσωπικότητα για πολλούς σουνίτες λόγω των σκανδάλων που ενεπλάκη ως πρωθυπουργός, αλλά και της κυβερνητικής του συνεργασίας με την Χεζμπολάχ (που αποτέλεσε ένα από τα μεγάλα παράδοξα της λιβανέζικης πολιτικής πραγματικότητας). Η Μουσουλμανική Αδελφότητα φαίνεται έτοιμη να καλύψει το “κενό” στην εκπροσώπηση των σουνιτών, λόγω της πλήρους παρακμής των κοσμικών ιδεολογιών και των κατεστημένων κομμάτων του Λιβάνου.

Η δυναμική της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στο σουνιτικό πληθυσμό του Λιβάνου είναι μία απόδειξη της αυξανόμενης επιρροής της Τουρκίας, που πλέον φαίνεται να συναγωνίζεται αυτή της Σαουδική Αραβίας. Δεν είναι τυχαίο που ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών έσπευσε να επισκεφτεί την Βηρυτό μετά την πολύνεκρη έκρηξη, υποσχόμενος οικονομική βοήθεια και τουρκική υπηκοότητα στη τουρκμένικη μειονότητα του Λιβάνου.

Το παιχνίδι της Τουρκίας

Δημοσιεύματα αραβικών μέσων ενημέρωσης αναφέρονται σε λαθρεμπόριο όπλων που κάνει η Τουρκία με σουνιτικές οργανώσεις του Λιβάνου, μέσω Συρίας. Υπάρχουν ανησυχίες πως αυτές οι οργανώσεις αποτελούν παρακλάδια του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο διέθετε ενεργούς πυρήνες στη χώρα τα προηγούμενα χρόνια. Είναι γνωστό πως η Μουσουλμανική Αδελφότητα λειτουργεί ως “ομπρέλα” ευρύτερων, ριζοσπαστικών ομάδων (σε αυτές πρέπει να συμπεριλάβουμε σουνιτικές ομάδες των Σύρων προσφύγων, που υπάρχουν κατά χιλιάδες στη χώρα).

Τον περασμένο Ιούνιο πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις σουνιτών στο Λίβανο κατά της αρμενικής μειονότητας, με αφορμή την κριτική που άσκησε Λιβανέζος δημοσιογράφος (αρμενικής καταγωγής) κατά του Ερντογάν. Οι διαδηλωτές κρατούσαν τουρκικές σημαίες και φώναζαν συνθήματα που εγκωμίαζαν την γενοκτονία των Αρμενίων. Φαίνεται πως η Τουρκία έχει απλώσει για τα καλά τα “νεοθωμανικά πλοκάμια” της και στη Χώρα των Κέδρων.

Όπως έχει δείξει και το παράδειγμα της Λιβύης, η Τουρκία εκμεταλλεύεται την αστάθεια αραβικών χωρών, προκειμένου να διευρύνει την επιρροή της. Επιπλέον η Τουρκία έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με τη Χεζμπολάχ, με την οποία συγκρούεται στο μέτωπο της Συρίας. Μέχρι πρότινος η υπεροπλία, αλλά και η πολιτική κυριαρχία της σιιτικής οργάνωσης, φαίνεται να λειτουργούσε αποτρεπτικά στους νεοοθωμανικούς σχεδιασμούς του Ερντογάν.

Όμως, καθώς αναφερόμαστε σε μία χώρα που βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης, δεν αποκλείεται να δούμε έναν χαμηλής έντασης “πόλεμο πεζοδρομίου”, δηλαδή περιορισμένες συγκρούσεις Χεζμπολάχ και σουνιτών, στις οποίες η Τουρκία θα έχει βάλει το χέρι της. Ο Γάλλος πρόεδρος φαίνεται να φοβάται τα χειρότερα και προειδοποίησε με εμφύλιο πόλεμο, σε περίπτωση που ο Λίβανος «εγκαταλειφθεί στην αχρειότητα των περιφερειακών δυνάμεων». Προφανώς εννοούσε και την Τουρκία.