Γιατί είναι λάθος η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη

Η τακτική της κυβέρνησης να ακολουθεί την κατάσταση της οικονομίας με διασωστικά μέτρα μήνα-μήνα είναι συντηρητική, με τη θετική έννοια του όρου, καθώς επιβεβαιώνει την δημοσιονομική της πειθαρχία. Από την άλλη όμως, η ανακοίνωση μέτρων με το μήνα δεν είναι απλά το μαρτύριο της σταγόνας για τις επιχειρήσεις, είναι η αδυναμία προγραμματισμού. Αυτή η αδυναμία μετατρέπεται σε αβεβαιότητα κι αυτή σε αδράνεια.

Παράδειγμα, η μείωση του ενοικίου κατά 40% που επεκτάθηκε μήνα-μήνα ως τον Σεπτέμβριο και ήταν το μόνο ουσιαστικό μέτρο για την εστίαση και χιλιάδες άλλες ΜμΕ. Υποτίθεται ότι τώρα θα ισχύσει η οικειοθελής μείωση μετά από συμφωνία των ενδιαφερομένων. Αυτό ΔΕΝ “παίζει”. Για να προγραμματίσεις και να επιβιώσεις χρειάζεται η επιδότηση ενοικίου να επεκταθεί έως τον Ιούλιο του 2021, ιδιαίτερα για τις εποχικές επιχειρήσεις που είναι ένας κρίσιμος πυλώνας του τουρισμού.

Τον τουρισμό έχουμε και πρέπει να τον στηρίξουμε. Αυτός θα φέρει την ανάκαμψη το 2021, αν βελτιωθεί η συνθήκη του κορωνοϊού. Αυτόν και τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Όλα τα άλλα είναι φλου και οπισθοβαρή, αν κρίνουμε κι από την περιβόητη έκθεση Πισσαρίδη, η οποία απογοήτευσε πολλούς για τη γενικότητά της, ακόμη και στο κεφάλαιο περί δικαιοσύνης. Εντοπίζει, λες και δεν τα ξέραμε, τα λάθη του παρελθόντος, αλλά δεν λέει λέξη γιατί, πώς και από ποιους έγιναν αυτά τα λάθη. Άλλωστε, η ταχύτητα με την οποία παραδόθηκε η έκθεση μειώνει το κύρος της.

Πού χάνει η έκθεση Πισσαρίδη

Το χειρότερο όμως είναι ότι επικεντρώνεται στις λεγόμενες “μεταρρυθμίσεις” και όχι στους παραγωγικούς τομείς που πρέπει να πέσουν τα λεφτά. Είναι γνωστό ότι οι Βρυξέλλες ζητούν το πλαίσιο για να δώσουν τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά κοινωνικά, πολιτικά και επιχειρηματικά όλα αυτά είναι δευτερεύοντα. Σημασία έχει πού, πώς και σε ποιους θα πάνε τα δισ. ευρώ και κυρίως πώς αυτά θα προκαλέσουν πολλαπλασιαστικά φαινόμενα στην οικονομία και θα έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο. Με τους ρυθμούς της έκθεσης Πισσαρίδη η ανάκαμψη θα αρχίσει το ’22.

Δεν είναι τυχαίο που ο πρώην υπουργός και καθηγητής Νίκος Χριστοδουλάκης σε πρόσφατη συνέντευξή του επισημαίνει σχετικά, ότι η έκθεση «έκανε μια συστηματική αποτύπωση κρίσιμων ζητημάτων της ελληνικής οικονομίας και των διεθνών τάσεων. Δεν έχει όμως πολιτικές προτεραιότητες, είναι περισσότερο μια εγκυκλοπαίδεια παρά ένας οδικός χάρτης.

»Προσωπικά θεωρώ ότι δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε πρώτα άπειρες μεταρρυθμίσεις και μετά να περιμένουμε ανάπτυξη, γιατί έτσι πάλι θα χάσουμε το τρένο. Πρέπει να αντιστρέψουμε το σχήμα, να ξεκινήσουμε με ένα κύμα δημόσιων και παραγωγικών επενδύσεων και μέσα στην δυναμική που θα προκαλέσουν να κάνουμε όσες προσαρμογές χρειάζονται. Η κοινωνία θα εγκρίνει μόνο αν δει ότι έχει συμμετοχή στην επερχόμενη ευημερία, αλλιώς δεν θέλει να ακούει για πειράματα αμφίβολης έκβασης. Τα είδαμε αυτά με τα Μνημόνια».

Υποτίθεται ότι τον Οκτώβριο θα ανακοινωθούν οι επενδυτικές επιλογές της κυβέρνησης. Ελπίζουμε ότι δεν θα είναι γενικότητες, τομείς και άλλες οριζόντιες αστοχίες. Μαθαίνουμε επίσης ότι το νέο ΕΣΠΑ 2022-2029 θα έχει πιο εύκολη πρόσβαση και θα είναι πιο ανοιχτό στους πολλούς. Ναι, απαραίτητο, αλλά τώρα τι γίνεται; Δεν μπορεί η κυβέρνηση να πείσει τις Βρυξέλλες να ισχύσει το καλύτερο πλαίσιο τώρα για το φινάλε του τρέχοντος ΕΣΠΑ;
Και κάτι ακόμα, εξαιρετικά κρίσιμο. Οι τράπεζες καραδοκούν στη γωνία για να διαχειριστούν τα 70 δισ. ευρώ, δηλαδή να πάρουν τη δουλειά και τις τεράστιες προμήθειες. Θα είναι λάθος.

Οι τράπεζες έχουν κάκιστο παρελθόν στην αξιολόγηση των χρηματοδοτήσεων. Τώρα έχουν πρωτόκολλα και αλγόριθμους που είναι εκτός πραγματικότητας. Η οικονομία δεν είναι μηχανή, είναι ανθρώπινη. Παρενθετικά, μια κρίσιμη εθνικά αναπτυξιακή κίνηση είναι η απορρόφηση της Τράπεζας Πειραιώς από την Εθνική (και να μην πουληθεί η Εθνική Ασφαλιστική). Τώρα οι μετοχές είναι φθηνές και λεφτά υπάρχουν.

Πού χάνει η κυβέρνηση το παιγνίδι

Οι όροι που θεσπίζει η κυβέρνηση για την έκτακτη χρηματοδότηση με κεφάλαια κινήσεως των επιχειρήσεων, έχουν θέσει εκτός τη μεγάλη πλειοψηφία των μικρομεσαίων και ιδιαίτερα των νεοφυών εταιρειών, καθώς οι τράπεζες εφαρμόζουν το “γράμμα” του νόμου με τα δικά τους μέτρα, επισημαίναμε σε σχετικό κείμενο τον περασμένο Ιούνιο. Παράδειγμα, το μέτρο για κεφάλαια κινήσεως με 80% εγγύηση του κράτους έχει ως κατώφλι χρηματοδότησης τα 100 χιλιάρικα. ΟΚ! Οι νεοφυείς και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις είναι εκτός, παρ΄ ότι αποτελούν την ελπίδα για το αύριο. Χρειάζεται ένα χρηματοδοτικό εργαλείο γι΄ αυτούς για ποσά 10-50 χιλιάδες με πολύ χαμηλό, τυπικό, επιτόκιο και περίοδο χάριτος.

Εκεί στους μικρομεσαίους και τις νέες επιχειρήσεις χάνει το παιγνίδι η κυβέρνηση. Δεν μπορεί να στηρίξει –κι όχι μόνο με χρηματοδότηση– τα τεχνολογικά startup που τελικά εξαγοράζονται από ξένα συμφέροντα, στερώντας στη χώρα τη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα νέο “εθνικό κεφάλαιο”.

Στο μεταξύ ξεπουλιούνται και οι μεγάλοι. Η ιστορική κατασκευαστική ΕΛΛΑΚΤΩΡ περνάει στον πολυεθνικό κολοσσό Reggeborgh Invest και αποκτά ολλανδικό αφεντικό. Το fund CVC που ελέγχει τα νοσοκομεία Υγεία, ΙΑΣΩ, Metropolitan χτυπάει την Vivartia και τις θυγατρικές της, ήτοι ΔΕΛΤΑ, Goody’s, Flocafe, Everest, Μπάρμα Στάθης, Χρυσή Ζύμη για 600 εκατ. ευρώ, τζάμπα δηλαδή.

Κι εδώ υπάρχει ένα ακόμα εθνικό ζήτημα, πέραν του αφελληνισμού. Οι περισσότερες εταιρείες που εξαγοράζονται από ξένους έχουν πάρει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ως επιχορηγήσεις και άλλες ενισχύσεις από το κράτος. Πότε μπορούν να πουληθούν; Με ποιους όρους; Δηλαδή θα πάρουν οι ξένοι την υπεραξία με τιμές 2-2,5 φορές τα πεσμένα κέρδη;

Πού θα φτάσει η ύφεση και η ανεργία;

Με την Τράπεζα της Ελλάδος να υπολογίζει σε 20 δισ. ευρώ τα δάνεια σε αναστολή, με την ανεργία να καλπάζει προς το 20%, ο χειμώνας προβλέπεται δραματικός. Η στροφή της κυβερνητικής πολιτικής προς τους μικρούς πρέπει να είναι άμεση και γενναία, αν θέλει να προλάβει ανεξέλεγκτες καταστάσεις και ασύμμετρες κοινωνικές εκρήξεις. Διότι μπορεί επί δέκα χρόνια τα μεσαία στρώματα να επέδειξαν σύνεση και ιώβεια υπομονή, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν.

Οι σπατάλες, οι ημέτεροι, τα 2 εκατ. του “Μεγάλου Περίπατου”, οι μάσκες XXXL και το νίψιμο των χειρών της κυβέρνησης για τον κορωνοϊό, plus οι θεωρίες για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών έχουν εξοργίσει τον κόσμο. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης οφείλει να θυμάται –από την ασχημία του “Μακεδονικού”– πως τα εθνικά ζητήματα μπορεί να αποτελέσουν το προπέτασμα άλλων βαθύτερων κοινωνικών προθέσεων. Η χώρα δεν αντέχει πολιτική κρίση με ανοιχτά όλα τα μέτωπα. Εκείνο που μπορεί να γίνει είναι η αλλαγή πολιτικής, όπως έγινε με την στήριξη του βέτο της Κύπρου στο και πέντε. Απλά η οικονομία δεν έχει την πολυτέλεια της διπλωματίας.