Πολιτισμός και αριστερή “καθοδήγηση”

του Λαοκράτη Βάσση  – 

Η συντελούμενη παγκοσμιοποίηση, με το γκρίζο πολιτιστικό της πρόσωπο και τα λύματα της διακινούμενης υποκουλτούρας, αναδεικνύει ως πρώτη προτεραιότητα, ως στρατηγική προτεραιότητα, την πολιτική πολιτισμού των εθνικών συλλογικοτήτων. Δι’ αυτής και η σωστή άμυνα, πέρα από αφελείς λογικές αμυντικής περιχαράκωσης, απέναντι στην επελαύνουσα πολιτιστική ισοπέδωση.

Που σημαίνει πως στην ομιχλώδη τροχιά της, η πολιτιστική πρωτοπορία είναι η βαθύτερη ουσία της πολιτικής πρωτοπορίας και συνακόλουθα ο πρωταρχικός όρος της ιδεολογικής ηγεμονίας κάθε αληθινά ελπιδοφόρας πολιτικής δύναμης. Όμως, πολιτιστική πρωτοπορία δεν μπορεί να είσαι, αν δεν πατάς γερά και σωστά στον τόπο σου.

Θα ήταν άδικο να προσάψει κανείς στη σύγχρονη Αριστερά την, παλαιοκομμουνιστικώ τω τρόπω, αντίληψη του «καθοδηγείν», με την ιστορικά βεβαρημένη πολιτική του έννοια. Μία έννοια που αναπέμπει στην αμαρτωλή σχέση: «καθοδηγητές» (ως πεφωτισμένα υποκείμενα της ιστορίας τους) και «καθοδηγούμενοι» (ως αντικείμενα της ιστορίας τους), στην πολιτική της φιλοσοφία και στα μοιραία συνακόλουθά της. Αυτό, όμως, καθόλου δεν σημαίνει πως εξέλιπαν παντελώς λογικές και πρακτικές του είδους, ή πολύ περισσότερο πως η Αριστερά έχει ήδη κατακτήσει μιαν άλλη ποιότητα πολιτικής παρέμβασης στον πολιτισμό.

Είναι ως προς αυτό αρκούντως αμήχανη, με όλες τις καλές προθέσεις της, όπως δείχνει και η όποια ως τώρα πολιτιστική της δραστηριότητα. Που σημαίνει πως πρέπει, ως ιδεολογική επιλογή, αφενός να αφήσει πίσω το κάθε υπόλειμμα «καθοδηγητικής» πολιτιστικής πολιτικής και αφετέρου να βρει το ποιοτικό «αλλιώς» στην άσκηση της πολιτιστικής της πολιτικής. Το νέο τρόπο της ιδεολογικά αποβραχυκυκλωμένης πολιτιστικής της παρέμβασης.

Απέναντι στην παγκοσμιοποίηση

Αφήνοντας ανοιχτό το θέμα αυτής της άλλης πολιτιστικής λειτουργίας, αυτού του ποιοτικού «αλλιώς», περνώ δι’ ολίγων στο χαρακτήρα μιας σύγχρονης αριστερής πολιτικής πολιτισμού. Και αυτό, αν όχι κυρίως αυτό, είναι το μεγάλο και δύσκολο ζητούμενο, καθώς λιγοστεύουν πολύ τα αυτονόητα στις γραμμές της Αριστεράς.

Θα προσπαθήσω απλώς να δώσω το στίγμα μιας σύγχρονης αριστερής πολιτικής πολιτισμού, που, μαζί με το «καθοδηγείν», αφήνει πίσω της συνολικά την παλιά «ιδεολογικοποίησή» της. Αφήνει πίσω όλα τα περί την «γραμμή», την «ταξικότητα» και τη «στράτευση» συμπαρομαρτούντα.

Θα τονίσω πως δεν μπορεί παρά να προσδιορίζεται από μια γενικότερη ποιοτική αντίληψη για τον πολιτισμό ως υπέρτατο αγαθό όλων των ανθρώπων και για όλους τους ανθρώπους. Επίσης, από μια ειδικότερη ποιοτική αντίληψη, σε διαλεκτική σχέση με τη γενικότερη για τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική πολιτιστική ιδιαιτερότητα στο παγκοσμιοποιούμενο διεθνές περιβάλλον.

Και με δεδομένο πάντοτε πως ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός είναι μια απ’ τις σύμφυτες διαστάσεις της συγκεκριμένης παγκοσμιοποιητικής επέλασης. Που σημαίνει πως δεν νοείται αριστερή πολιτιστική πολιτική χωρίς ανοιχτό μέτωπο κατά του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού της «παγκοσμιοποίησης».