Τουρκία-Αίγυπτος: Δύο βήματα πίσω ένα εμπρός

Δεν έχουν τέλος οι προσπάθειες της Τουρκίας να αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο, με μια απο τις σημαντικότερες δυνάμεις του αραβικού κόσμου, με πιο χαρακτηριστική τη σημερινή επίσκεψη της τουρκικής αντιπροσωπείας στο Κάιρο για συνομιλίες επικεφαλής της οποίας είναι ο Τούρκος υφυπουργός Εξωτερικών Sedat Onal. Τουρκία και Αίγυπτος έχουν αναβαθμίσει τις σχέσεις τους σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, έπειτα από τις εκτεταμένες συναντήσεις αξιωματούχων των υπηρεσιών πληροφοριών τους που είχαν προηγηθεί.

Φυσικά οι επαφές αυτές απέχουν από το να σηματοδοτούν μία «νέα εποχή στις σχέσεις των δύο χωρών», όπως πομπωδώς έχει σπεύσει ανακοινώσει η Άγκυρα. Δεν θυμίζουν όμως και σε τίποτα το απόλυτα ψυχροπολεμικό κλίμα που επικρατούσε για χρόνια στις σχέσεις Άγκυρας και Καϊρου, που ξεκίνησε από το 2013, έπειτα από την ανατροπή της ισλαμικής κυβέρνησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, από το στρατιωτικό κίνημα του σημερινού προέδρου της χώρας, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι.

Έχοντας συνειδητοποιήσει την απομόνωση της, σχεδόν στο σύνολο του αραβικού κόσμου, το καθεστώς Ερντογάν έχει ξεκινήσει μία προσπάθεια να κλείσει τα μέτωπα που είχε ανοίξει με σημαίνουσες χώρες της περιοχής, όπως το Ισραήλ, την Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο. Ο Τούρκος υπουργός Εμπορίου δήλωσε πως η Άγκυρα θα επιδιώξει και την βελτίωση των οικονομικών και εμπορικών δεσμών της με την Αίγυπτο, την στιγμή που η Σαουδική Αραβία συνεχίζει το (ανεπίσημο) εμπορικό μποϋκοτάζ της στα τουρκικά προϊόντα.

Στα μέσα Απριλίου δημοσίευμα του Al Arabiya εμφάνιζε οργισμένη την αιγυπτιακή κυβέρνηση από τις “καθυστερήσεις” που παίζει η Τουρκία στην Λιβύη, όσων αφορά την απομάκρυνση των φιλότουρκων τζιχαντιστικών ομάδων και των στρατιωτικών συμβούλων που είχε κουβαλήσει η Άγκυρα στην Λιβύη προς υπεράσπιση του Σαράτζ, αλλά και την αντιμετώπιση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, της ιστορικής οργάνωσης του πολιτικού Ισλάμ που έχει τα τελευταία χρόνια εργαλειοποιηθεί πλήρως από την Τουρκία.

Τουρκοαιγυπτιακές επαφές

Το συγκεκριμένο δημοσίευμα είχε αναφέρει πως η Αίγυπτος θα τερμάτιζε κάθε διπλωματική επαφή με την Άγκυρα, εκνευρισμένη από την κωλυσιεργία της τουρκικής κυβέρνησης. Λίγες ώρες όμως μετά δημοσιοποιήθηκε η τηλεφωνική επικοινωνία του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών Σούκρι, με τον Τούρκο ομόλογο του. Αν και οι επίσημες ανακοινώσεις αναφέρονταν σε ανταλλαγή τυπικών ευχών για το Ραμαζάνι, είχαμε σημειώσει πως η συγκεκριμένη κίνηση έμοιαζε ως μία προσπάθεια του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών, να διαψεύσει πως το Κάιρο τερματίζει κάθε επαφή με την Άγκυρα, όπως τελικώς φαίνεται να επιβεβαιώνεται.

Λίγο πριν η τουρκική αντιπροσωπεία βρεθεί στο Κάιρο, η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης, ενώπιον του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, ζήτησε την αποχώρηση των ξένων μισθοφόρων και των ξένων στρατευμάτων από την χώρα, κινούμενη σε άλλο μήκος κύματος από τις φόρμουλες που αναζητούν υπουργοί της λιβυκής μεταβατικής κυβέρνησης προκειμένου παραμείνει μέρος των τουρκικών στρατευμάτων και των φιλότουρκων μισθοφόρων. Η δήλωση της υπουργού συμπίπτει απόλυτα με τις θέσεις της Αιγύπτου στο ζήτημα.

Όμως στην συνάντηση του Τούρκου υπουργού Άμυνας με Λίβυους στρατιωτικούς που ακολούθησε, ο Χουλουσί Ακάρ χαρακτήρισε «μάταιες τις ελληνικές προσπάθειες» για παράκαμψη του ψευτομνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης, το οποίο η Άγκυρα χρησιμοποιεί ως σημείο αναφοράς για να προτείνει αντίστοιχες συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, εις βάρος φυσικά των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Να σημειώσουμε πως η ακύρωση του μνημονίου Άγκυρας-Τρίπολης δεν ανήκει στις προτεραιότητες της αιγυπτιακής εξωτερικής πολιτικής.

Μικρή μετατόπιση της Αιγύπτου

Όσον αφορά την Μουσουλμανική Αδελφότητα, η Τουρκία φέρεται να φιλοξενεί 20.000 στελέχη του ισλαμικού κόμματος, με την οργάνωση να εκφράζει τις ευχαριστίες της στον Ερντογάν «που άνοιξε τις πόρτες της Τουρκίας, προσφέροντας ασφάλεια» στα μέλη της, σημειώνοντας πως η Αδελφότητα «δεν θα βλάψει τα συμφέροντα και την ασφάλεια της Τουρκίας». Να υπενθυμίσουμε πως ο Ερντογάν έχει ζητήσει από τα μέσα ενημέρωσης της Αδελφότητας να περιορίζουν την κριτικής του στο καθεστώς Σίσι, τον οποίο ο Τούρκος πρόεδρος έχει πάψει προ πολλού να αποκαλεί «δικτάτορα», όπως στο πρόσφατο παρελθόν.

Σίγουρα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για «νέα εποχή» στις σχέσεις Τουρκίας και Αιγύπτου, όπως διατυμπανίζει η Άγκυρα, καθώς οι διαφορές των δύο πλευρών παραμένουν. Έχουμε όμως μία μικρή μετατόπιση από του Καίρου από την απόλυτα αντιτουρκική στάση και ρητορική του πρόσφατου παρελθόντος, όταν κατηγορούσε την Άγκυρα μέχρι και για στήριξη της ισλαμικής τρομοκρατίας.

Να σημειώσουμε πως η Αίγυπτος, σε αντίθεση με τους περιφερειακούς της σύμμαχους την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (με το δεύτερο να αντιστρατεύεται απόλυτα την Τουρκία) δεν υποστήριξε σε απόλυτα την αμερικανική πολιτική της “μέγιστης πίεσης” εις βάρος του Ιράν, ενώ δεν χαρακτηρίζει την Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, όπως θα επιθυμούσε, ο έτερος σύμμαχος της, το Ισραήλ.