Τα άγνωστα έθνη του Τρωικού Πολέμου – Οι σύμμαχοι του Πριάμου

Σε πολλούς ανθρώπους, ο Τρωικός Πόλεμος φαίνεται ίσως πως υπήρξε μια άνιση αναμέτρηση. Από την μια μεριά όλα, τα ελληνικά βασίλεια, με τον στρατό και το ναυτικό τους. Από την άλλη, μια πόλη μονάχη της: η Τροία. Οι αντιμαχόμενες παρατάξεις μοιάζουν εξωφρενικά δυσανάλογες. Οι Αχαιοί εναντίον της Τροίας. Ένα έθνος εναντίον μιας πόλης. Αυτή βέβαια είναι μια εντελώς εσφαλμένη εικόνα, η οποία οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην επιφανειακή προσέγγιση της Ιλιάδος (και του Τρωικού Πολέμου) και στην μάλλον επιπόλαιη διδασκαλία της, στα σύγχρονα σχολεία.

Καταρχάς, αντίπαλοι των Αχαιών δεν ήταν μόνο οι κάτοικοι μιας πόλης, αλλά μιας ευρύτερης γεωγραφικής ζώνης, της Τρωάδος. Κατά δεύτερον, ο Όμηρος αναφέρει στην Ιλιάδα έναν μεγάλο αριθμό εθνών από ολόκληρη την Μικρά Ασία και άλλες περιοχές, τα οποία έσπευσαν να βοηθήσουν τον βασιλιά Πρίαμο, εναντίον των Ελλήνων. Τα δεδομένα αυτά δίνουν μια πιο σαφή εικόνα της σύγκρουσης. Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν μια γενικευμένη σύρραξη ανάμεσα στα βασίλεια της Μικράς Ασίας και σε εκείνα του ελλαδικού χώρου. Τα δε έθνη που συμμάχησαν με τον Πρίαμο, ήταν πολλά και ισχυρά, όπως άλλωστε μας πληροφορεί ο Όμηρος.

Οι Πελασγοί είχαν για αρχηγούς τους τον Ιπόθοο και τον αδελφό του, τον Πύλαιο. Κοιτίδα του συγκεκριμένου έθνους ήταν η πόλη Λάρισα, στην σημερινή περιοχή της Σμύρνης. Ο Όμηρος χαρακτηρίζει τους Πελασγούς “ἐγχεσιμώρους”, δηλαδή πολεμιστές που χρησιμοποιούσαν πολύ επιδέξια το δόρυ. Η βοήθεια που παρείχαν στον βασιλιά Πρίαμο αποδείχθηκε πολύτιμη σε πολλές περιπτώσεις.

Οι Θράκες της περιοχής βορειοδυτικά του Ελλήσποντου πολέμησαν κι αυτοί στο πλευρό των Τρωών. Επικεφαλής τους ήταν οι Ακάμας και Πείροος. Ο Όμηρος αναφέρει επίσης τον βασιλιά των Θρακών Ρήσο, ο οποίος είχε τραγικό τέλος. Ο άτυχος ηγεμόνας φονεύθηκε στον ύπνο του από τον Διομήδη και τον Οδυσσέα, κατά την διάρκεια μιας νυχτερινής καταδρομικής επιχείρησης των Αχαιών στο εχθρικό στρατόπεδο.

Οι Κίκονες υπήρξαν ένα ακόμα θρακικό φύλο που έσπευσε να ενισχύσει τον τρωικό στρατό. Η χώρα τους βρισκόταν στην παράκτια περιοχή δυτικά του ποταμού Έβρου. Επικεφαλής τους είχαν τον Εύφημο, ο πατέρας του οποίου καταγόταν παραδόξως από την Τροιζήνα. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Κίκονες ήταν “αἰχμηταί”, που σημαίνει στρατιώτες οι οποίοι πολεμούσαν με δόρυ.

Παίονες και Παφλαγόνες

Οι Παίονες ζούσαν στην κοιλάδα του Αξιού και πρωτεύουσά τους ήταν η πόλη Αμυδών. Στην Τροία είχαν έρθει με αρχηγούς τον Πυραίχμη και τον Αστεροπαίο. Στην Ιλιάδα, οι Παίονες περιγράφονται με το επίθετο “ἀγκυλότοξοι”, δηλαδή άνδρες που φέρουν καμπυλωτά, κυρτά τόξα. Αυτό σημαίνει ότι πολεμούσαν μάλλον ως ελαφρύ πεζικό, υποστηρίζοντας τις φάλαγγες των οπλισμένων με δόρυ και ασπίδα πεζών.

Οι Παφλαγόνες ήταν ένα μεγάλο και ισχυρό έθνος, που κατοικούσε στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στην βόρεια κεντρική Μικρά Ασία. Ο Όμηρος αναφέρει ότι την χώρα τους διέσχιζε ο ποταμός Παρθένιος. Το παφλαγονικό στράτευμα που ήρθε να πολεμήσει στο πλευρό της Τροίας, αποτελείτο από κατοίκους των πόλεων Κυτώρου, Κρώμνης, Σησάμου, Αιγιαλού και Εριθύνων. Επικεφαλής αυτών των ανδρών ήταν ο Πυλαιμένης ο εξ Ενετών
Ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τους Αλιζώνες, τους πιο αινιγματικούς ίσως συμμάχους της Τροίας.

Μέχρι σήμερα δεν είναι σαφές σε ποια περιοχή βρισκόταν η χώρα τους ούτε πού ακριβώς ήταν χτισμένη η Αλύβη, η σημαντικότερη πόλη τους. Ο Όμηρος δίνει την πληροφορία ότι στα εδάφη των Αλιζώνων υπήρχαν μεταλλεία αργύρου. Το στοιχείο αυτό όμως δεν βοηθάει αρκετά στο να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα. Οι Αλιζώνες πολεμιστές που ενίσχυσαν τις τάξεις του τρωικού στρατού είχαν για αρχηγούς τον Επίστροφο και τον Οδίο.

Μυσοί και Φρύγες

Οι Μυσοί κατοικούσαν στην βορειοδυτική Μικρά Ασία, κοντά στην Τρωάδα. Συνεπώς βρίσκονταν σε θέση να ενισχύουν σε μόνιμη βάση τις δυνάμεις του Πριάμου. Επικεφαλής των Μυσών που υπερασπίζονταν την Τροία ήταν ο Χρόμις ή Χρόμιος και ο αδελφός του, ο Έννομος, ο οποίος διέθετε μαντικές ικανότητες.

Οι Φρύγες που ζούσαν στην περιοχή της λίμνης Ασκανίας, στην βορειοδυτική Μικρά Ασία, υπήρξαν από τους ισχυρότερους συμμάχους των Τρωών. Ο όμηρος κάνει ιδιαίτερη μνεία στην μαχητικότητά τους, λέγοντας για αυτούς ότι «μέμασαν δ’ ὑσμῖνι μάχεσθαι», δηλαδή λαχταρούσαν να χτυπηθούν στην μάχη. Επίσης, οι Φρύγες χαρακτηρίζονται από τον Έλληνα ποιητή ως “ἱππόμαχοι”, που σημαίνει ότι αρκετά στρατιωτικά τμήματά τους ειδικεύονταν στο να πολεμούν επάνω σε άλογα και σε άρματα. Επικεφαλής των δυνάμεων αυτών είχαν τεθεί οι Φόρκυς και Ασκάνιος. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι και η Εκάβη, σύζυγος του Πριάμου, ήταν φρυγικής καταγωγής.

Οι Μαίονες που κατοικούσαν κοντά στο όρος Τμώλος και την Γυγαία λίμνη, στην δυτική Μικρά Ασία, ειδικεύονταν κι αυτοί στο να πολεμούν έφιπποι και επάνω σε άρματα. Αυτό εξάλλου φανερώνει το επίθετο “ἱπποκορυσταί”, με το οποίο τους χαρακτηρίζει ο Όμηρος. Αρχηγοί στους Μαίονες ήταν τα αδέλφια Μέσθλης και Άντιφος.

Κάρες και Λύκιοι

Οι Κάρες ζούσαν στην περιοχή γύρω από την Μίλητο, κοντά στον ποταμό Μαίανδρο και τους ορεινούς όγκους των Φθιρών και της Μυκάλης. Από όλους τους συμμάχους των Τρωών, είναι οι μόνοι τους οποίους ο Όμηρος χαρακτηρίζει ως “βαρβαροφώνους”. Αυτό μάλλον σημαίνει ότι οι Κάρες δεν μιλούσαν κάποια από τις γλώσσες των εθνών που θεωρούντο “πολιτισμένα” εκείνη την εποχή, όπως η Ελληνική και η Λουβική. Επικεφαλής του εκστρατευτικού σώματος που πολέμησε για την Τροία ήταν ο Αμφίμαχος και ο αδελφός του, Νάστης.

Οι Λύκιοι κατοικούσαν στο νοτιοδυτικό άκρο της Μικράς Ασίας και αποτελούσαν ίσως τους σημαντικότερους συμμάχους της Τροίας. Αρχηγοί τους ήταν ο Γλαύκος και ο εξάδελφός του, ο Σαρπηδόνας. Ο θάνατος του τελευταίου, σε μονομαχία με τον Πάτροκλο, αποτελεί μια από τις πιο δυνατές σκηνές στην Ιλιάδα.

Ο Όμηρος δεν δίνει πολλές πληροφορίες για τους Λέλεγες και η θέση της χώρας τους παραμένει ασαφής. Ο βασιλιάς τους λεγόταν Άλτης, ενώ πρωτεύουσά τους ήταν η πόλη Πήδασος, την οποία λεηλάτησε ο Αχιλλέας. Πάντως δεν πρέπει να αποτελούσαν σημαντικούς συμμάχους της Τροίας. Ο Όμηρος δεν δίνει πολλές πληροφορίες ούτε για τους Καύκωνες, ένα ακόμα έθνος που έσπευσε να ενισχύσει τους Τρώες. Η χώρα τους βρισκόταν στην βόρεια Μικρά Ασία και μάλλον ήταν γείτονες των Παφλαγόνων. Στην δε Ιλιάδα δεν αναφέρονται ούτε καν τα ονόματα των αρχηγών που οδήγησαν τους Καύκωνες πολεμιστές στην Τροία.