Ήρθε η ώρα για χωρικά ύδατα στα 12 μίλια – Το casus belli και οι δικαιολογίες

Από τον Ιούνιο του 1995 η Ελλάδα μπήκε στον αστερισμό του φόβου. Το casus belli της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης δεν ήταν ούτε για εσωτερική κατανάλωση, ούτε για να κατοχυρώσει δικαιώματα της Τουρκίας. Αποσκοπούσε εξ ολοκλήρου στο να τρομοκρατήσει την ελληνική πολιτική τάξη, όπερ και επέτυχε απολύτως. Εμπεδώθηκε το φοβικό σύνδρομο σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Αδίκως όμως! Το casus belli απαγορεύεται ρητά από το άρθρο 2, παράγραφος 4 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Ορίστε αυτούσιο: «Όλα τα κράτη-µέλη στις διεθνείς τους σχέσεις θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση στρατιωτικής δύναµης κατά της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ανεξαρτησίας άλλου κράτους». Το casus belli είναι προφανώς «απειλή χρήσης στρατιωτικής δύναμης».

Και να μην υπήρχε όμως αυτή η θεμελιώδης διάταξη, καρδιά λειτουργίας του ΟΗΕ, ποιο άραγε είναι το αντίκρισμα; Δηλαδή, αν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και η Τουρκία ρίξει την πρώτη βολή, θα είναι μήπως δικαιολογημένη; Δεν θα είναι επιτιθέμενη; Ας σοβαρευτούμε! Πόσο μάλλον, που χωρικά ύδατα 12 ναυτικών μιλίων είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των παράκτιων χωρών του κόσμου. Το δικαίωμα αυτό το ασκεί μέχρι και η ίδια η Τουρκία στον Εύξεινο Πόντο και στην Ανατολική Μεσόγειο, μάλιστα πολύ πριν το 1982, όταν υπεγράφη η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Παρομοίως, πλήρη χωρικά ύδατα 12 μιλίων έχει και η Κύπρος.

Ναυσιπλοΐα: Μύθοι και πραγματικότητα

Ένα δεύτερο επιχείρημα που ακούγεται, προερχόμενο και αυτό εξ ολοκλήρου από την φαρέτρα των Τούρκων, είναι ότι ενδεχόμενη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων θα εμποδίσει την διεθνή ναυσιπλοΐα. Πρόκειται περί απάτης! Όπως πολύ εύκολα μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας, όλα τα πλοία που διασχίζουν το Αιγαίο Πέλαγος, περνούν σήμερα από τα χωρικά ύδατα εντός των έξι μιλίων, ακόμα και τα πολεμικά, με αβλαβή διέλευση, η οποία συνιστά απαράβατο δικαίωμα.

Ενώ υπάρχουν σήμερα κάποιες μικρές διαβάσεις μεταξύ 6-12 μιλίων από τις νησιωτικές ακτές, ένα τέτοιο δρομολόγιο είναι στρεβλό και δεν το ακολουθεί κανείς. Δεν έχει κανέναν λόγο, άλλωστε, διότι οι διαδικασίες για την αβλαβή διέλευση είναι απλές και εύκολες. Τα ίδια ακριβώς δρομολόγια, με την ίδια ακριβώς διαδικασία θα ακολουθούν και όταν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια.

Η διαφορά που θα προκύψει θα είναι μόνο για πολεμικά υποβρύχια, τα οποία θα πρέπει να πλέουν στην επιφάνεια της θάλασσας. Όμως αμφιβάλλω αν και σήμερα περνούν από αυτές τις διαβάσεις. Ένα τρίτο επιχείρημα που διατυπώνεται ενίοτε είναι ότι «οι μεγάλες δυνάμεις δεν θα το επιτρέπουν». Ο λόγος είναι ανεξήγητος. Συνήθως επιστρατεύεται το προηγούμενο επιχείρημα για τη ναυσιπλοΐα, το οποίο δεν ευσταθεί. Εν πάση περιπτώσει, η πεντακάθαρη ανακοίνωση της Ρωσικής Πρεσβείας στις 15 Οκτωβρίου 2020, δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το ότι η Ρωσία δεν έχει καμία αντίρρηση για κάτι τέτοιο. Ανάλογες δηλώσεις έχει κάνει και ο Αμερικανός πρέσβης στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ.

Ξεσαλώνει η Τουρκία

Υπάρχει, βεβαίως, και η παρούσα συγκυρία. Η ρητορική της Τουρκίας έχει ξεχειλώσει σε θράσος τον τελευταίο χρόνο. Τι «μεζέ» μας είπαν, τι «θα μας σκοτώσουν και θα μας ρίξουν στη θάλασσα όπως το 1922» μας είπαν, τι «θα λάβει η Ελλάδα την απάντηση που της αξίζει». Και όλα αυτά, όχι από τυχάρπαστους πολιτικούς. Από τα πλέον επίσημα χείλη του προέδρου Ερντογάν και υπουργών του.

Ομοίως και η πρακτική. Το Oruc Reis, το Yavuz και το Barbaros, όπως εύκολα διαπιστώνουμε από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα, διαρκώς κινούνται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας-AOZ και της κυπριακής ΑΟΖ, εκεί μάλιστα σε οριοθετημένα οικόπεδα. Μέχρι και τις ημέρες της συνόδου κορυφής της ΕΕ, την ώρα που συζητείτο το αίτημα για μέτρα εναντίον της Τουρκίας, πάλι προκαλούσαν!

Το αποτέλεσμα ήταν να κλιμακώνουν τις προκλήσεις. Πρώτα έρευνες μακριά, μετά κοντά, μετά σε απόσταση 6,5 μιλίων από το Καστελλόριζο. Θα ακολουθήσουν ίσως έρευνες σε απόσταση 6,5 μιλίων από Κάρπαθο, Κάσο και Κρήτη, και στο τέλος, ποιος ξέρει, ίσως και γεωτρήσεις. Η θέση της Τουρκίας είναι άλλωστε ότι αναγνωρίζει στα νησιά μόνο χωρικά ύδατα έξι ναυτικών μιλίων. Τίποτα άλλο! Ούτε περισσότερα χωρικά ύδατα, ούτε υφαλοκρηπίδα, ούτε ΑΟΖ.

Η τουρκική θέση είναι παντελώς εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. Ενώ η ελληνική θέση είναι η αρχή της μέσης γραμμής. Όταν γίνεται ένα δικαστήριο, μία επιδιαιτησία ή ακόμη και διαπραγμάτευση, το σημείο εκκίνησης είναι πάντοτε η μέση γραμμή. Σ’ αυτό το σημείο εκκίνησης, το οποίο προκύπτει εύκολα με τεχνικό τρόπο, τα αντιμαχόμενα μέρη ζητούν κάτι περισσότερο. Η Ελλάδα δεν ζητάει τίποτα περισσότερο. Η Τουρκία ζητάει αυτά που περιγράψαμε πιο πάνω.

Η “περίεργη” δήλωση Γεραπετρίτη

Είναι προφανές λοιπόν, ότι η ελληνική θέση δεν μπορεί να σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί «μαξιμαλιστική». Είναι απλά η θέση που πηγάζει από το διεθνές δίκαιο και η πρώτη θέση οιασδήποτε σοβαρής προσέγγισης της διαφοράς. Η θέση της Τουρκίας όμως αγγίζει το παράλογο, διότι καμία χώρα στον κόσμο δεν διανοείται καν να διατυπώσει την σκέψη ότι μπορεί να ζητήσει κάτι αντίστοιχο. Και όμως, ακούμε όλο και πιο συχνά τον όρο «ελληνικές μαξιμαλιστικές θέσεις», κάτι που εντείνει το φοβικό σύνδρομο.

Σε αυτές τις συνθήκες έγινε και το ατόπημα του υπουργού Επικρατείας Γεραπετρίτη ότι η κόκκινη γραμμή της Ελλάδας ορίζεται από τα χωρικά ύδατα στα έξι μίλια. Αυτή η θέση, έτσι όπως εκφράστηκε, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην δια παντός εγκατάλειψη του δικαιώματος επέκτασης. Ουσιαστικά δηλαδή, σε απεμπόληση κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας.

Ενός κυριαρχικού δικαιώματος, που εφαρμόζουν όλες οι χώρες του κόσμου, με δύο-τρεις μόνο εξαιρέσεις, στις οποίες δεν κάνουν καμία απολύτως διαφορά τα τρία, έξι, ή 12 μίλια, είτε επειδή η μέση γραμμή είναι κοντύτερα από τα 12 μίλια (Ιορδανία), είτε επειδή είναι εκατοντάδες μίλια μακριά (νησιά Παλάου). Πέραν αυτών, μόνο η Ελλάδα μένει σε όλον τον κόσμο.

Άμεση επέκταση στα 12 μίλια

Ο μοναδικός τρόπος να διορθωθεί το ατόπημα, είναι αν με κάθε επισημότητα η Ελλάδα απαλλαγεί δια μίας απλής πράξης από το φοβικό σύνδρομο που την ταλανίζει εδώ και 25 περίπου χρόνια και απαντήσει στις συνεχόμενες και διαρκώς αυξανόμενης έντασης αξιώσεις της Τουρκίας. Να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια. Το συντομότερο δυνατόν μάλιστα, διότι όσο καθυστερεί από τώρα και μετά, τόσο θα παγιώνεται η εγκατάλειψη του δικαιώματος.

Ένα πράγμα πρέπει να καταλάβουμε όλοι στην Ελλάδα: η πολιτική του κατευνασμού της Τουρκίας δεν πρόκειται ποτέ να φέρει θετικό αποτέλεσμα. Ακόμα και αν της δώσουμε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό όσων ζητάει, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα επανέλθει με νέες αξιώσεις, ακόμη μεγαλύτερες. Ας νιώσει για μία φορά ότι η ελληνική απάντηση θα είναι απροσδόκητα ισχυρή.

Ας παραδειγματιστούμε από την Κύπρο: 12 ναυτικά μίλια χωρικά ύδατα, ανακήρυξη ΑΟΖ και οριοθέτηση με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο με τη μέση γραμμή παρακαλώ, με όλους αυτούς, εδώ και 15 χρόνια. Ούτε τμηματική, ούτε μειωμένης επήρειας όπως στη δική μας περίπτωση. Η Κύπρος μας δείχνει ότι είμαστε ισχυρότεροι από όσο νομίζουμε.